Aina Mena: «A necesidade da gandaría actual é a dixitalización»

Segundo os últimos datos proporcionados polo Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación, Galicia sitúase á cabeza da produción de leite de vacún de España cun 41% sobre o total, e aglutina ao 57% dos gandeiros dedicados a isto a nivel estatal. Esta realidade, lonxe de resultar sorprendente, evidencia a transcendencia do papel que xoga a gandaría no desenvolvemento do noso sector primario.

A pesar do elevado destas cifras, son moitos os retos aos que a gandaría contemporánea ten que facer fronte e que poñen en risco o seu futuro. Mellorar os estándares de benestar dos animais, previr a transmisión de enfermidades, afianzar a seguridade alimentaria durante todo o proceso de produción ou incrementar a produtividade sen deixar de lado a sostibilidade son cuestións que engrosan a lista de desafíos que necesitan unha resposta.

Responder a retos de tal calibre a través dunha tecnoloxía de vangarda e facilitar a súa xestión de forma accesible é o obxectivo principal de Optimuu, o proxecto premiado co terceiro galardón na última edición do programa Explorer do USC Lugo Space.

Esta iniciativa de pre-incubación en liña leva varios anos ofrecendo formación para converter proxectos en cernes en negocios viables e premiando aqueles cun gran compoñente innovador. Está promovida por Santander Universidades e coordinada polo Centro Internacional Santander Emprendimiento (CISE) coa colaboración da Universidade de Santiago de Compostela, a Área de Valorización, Transferencia e Emprendemento (AVTE) e a consellería de Emprego, Comercio e Emigración da Xunta de Galicia.

Hoxe conversamos con Aina Mena Grañó, estudante do Grao de Robótica no Campus Terra e promotora de Optimuu, sobre as claves que fixeron do seu proxecto un dos 30 seleccionados a nivel internacional por Explorer para continuar co seu desenvolvemento e sobre como este tipo de ferramentas poden beneficiar ao sector gandeiro.

-Que é Optimuu? Cal é a orixe deste proxecto e cales foron os primeiros pasos que deu para comezar co seu desenvolvemento?

-Optimuu é unha interface que permite a visualización e control dos datos recompilados polos dispositivos, robots e sensores, que automatizan procesos gandeiros de vacún de leite. Ademais, a nosa interface incluirá un modelo preditivo baseado en IA e Machine Learning que facilita a interpretación dos datos recompilados. O noso software poderase integrar nos sistemas de empresas que fabrican dispositivos para a gandaría e na nosa interface, app e web, que permitirá a visualización e control de todos os dispositivos instalados na explotación xunto co modelo preditivo.

O proxecto foi cambiando ao longo dos meses para adaptarse ás necesidades reais dos gandeiros e gandeiras. Os primeiros pasos despois de unirnos ao programa Explorer foi a validación, que nos levou a percorrer diversas zonas de Galicia. O noso obxectivo era comprender de preto o traballo dos gandeiros e gandeiras, identificar os súas principais problemáticas e determinar como os nosos servizos poden facilitar o seu traballo e mellorar o benestar dos seus animais.

-O seu proxecto, que vén de gañar o terceiro premio do programa Explorer do USC Lugo Space, tamén foi seleccionado por un xurado global de Explorer 2024 como un dos 30 proxectos finais que recibirán máis formación para seguir co seu desenvolvemento. Que nos pode contar da súa experiencia no programa? Cal é a seguinte parada de Optimuu?

-A experiencia no programa foi moi enriquecedora, tanto para o avance do proxecto como para a aprendizaxe persoal e profesional que realicei durante estes meses. Todo o proceso foi fundamental para dar forma ao que era tan só unha idea, na que aos poucos fomos traballando ata asentar as bases que conforman o proxecto. Estou moi agradecida ao programa Explorer e ao apoio da USC e Craftium, grazas a eles puidemos dar forma ao que é hoxe en día Optimuu. 

Nestes momentos estamos a preparar a campaña de crowdfunding que lanzaremos durante o mes de setembro. Nesta campaña, buscamos a colaboración de profesionais de diversos campos, como programadores de aplicacións, analistas de datos, veterinarios etc. que poidan contribuír a que Optimuu siga avanzando. Á súa vez, seguimos coa validación con expertos do sector, o Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación coa Vega Innova, e empresas que ofrecen dispositivos gandeiros.

-Intelixencia Artificial, Machine Learning e gandaría. Desde a distancia, podería parecer que estes termos non terminan de casar. Con todo, a realidade revélanos que nos últimos anos realizouse unha forte aposta pola tecnoloxía desde o sector primario, sobre todo no ámbito da maquinaria. Cales son as necesidades en innovación da gandería actual? Como poden proxectos como o seu supoñer un salto cualitativo na produción pecuaria?

-Como en moitos outros sectores, a necesidade da gandaría actual é a dixitalización. É certo que a gandaría de vacún de leite atópase entre as máis avanzadas neste aspecto. Esta realidade resulta ser moi beneficiosa para o noso proxecto, xa que a nosa intención é aproveitar ao máximo os datos que xa se están recompilando nas granxas, para conseguir un funcionamento máis eficiente e sostible grazas á análise e interpretación dos datos. 

-A alimentación é un dos retos globais máis relevantes do momento. Incrementar a produtividade, mellorar a rastrexabilidade e apostar pola sustentabilidade son algúns dos desafíos máis perentorios da nosa sociedade. Como entran en xogo a aplicación de modelos de predición e o tratamento de datos na superación destes retos?

-O noso modelo de predición facilita a detección temperá de problemas de saúde e alteracións no comportamento normal dos animais. Ao ter un maior coñecemento do seu estado, podemos intervir canto antes ante unha situación de estrés ou enfermidade. Desta maneira, podemos previr que estes problemas se convertan en situacións graves que diminúan a súa produción.

En canto á sostibilidade, tamén é moi beneficioso. Predicir os recursos necesarios e poder realizar simulacións permitirá que os gandeiros e gandeiras poidan prepararse para os cambios que poidan darse nas súas granxas, mellorar a súa eficiencia enerxética e optimizar o uso de recursos.

Ademais, ofrecemos vantaxes para as empresas que adquiren o leite e os consumidores finais destes produtos. Poderase comprobar a rastrexabilidade do produto en todo momento, garantindo a calidade do leite e o benestar do animal que a produce. Os gandeiros e gandeiras que estean máis comprometidos co medio ambiente poderán demostrar as boas prácticas que realizan aos seus clientes e diferenciarse doutros produtores.