Un traballo sobre xeomorfoloxía aplicada e o seu rol na ecoloxía fluvial, elixido mellor artigo de xeografía en revistas estranxeiras
A xeomorfoloxía aplicada e o seu papel para mellorar a ecoloxía fluvial e o deseño da políticas de restauración conforma o eixo sobre o que se asenta o traballo titulado ‘Promoting fluvial geomorphology to "live with rivers" in the Anthropocene Era’, cuxo primeiro asinante é o investigador da USC Horacio García. O traballo acaba de recibir o VIII Premio ‘Roser Majoral Moliné’ ao mellor artigo de xeografía publicado en revistas científicas estranxeiras na súa edición de 2022. O xurado destacou “a orixinalidade no enfoque do traballo, o que probablemente o converterá nun artigo de referencia” no seu ámbito, tanto dende o punto de vista teórico e de reflexión sobre a disciplina, como para as administracións e profesionais competentes na xestión fluvial. O galardón é outorgado pola Asociación Española de Xeografía.
A xeomorfoloxía fluvial é a ciencia encargada dos procesos e formas presentes nun río: o caudal líquido —auga— e o caudal sólido —sedimentos, areas, gravas, cantos e madeira—. A función básica dun río consiste, precisamente, nese transporte de caudais das terras do interior cara ao mar, viaxe sobre a cal se artella a súa biodiversidade. O estudo desenvolvido polo investigador da Facultade de Xeografía e Historia céntrase no momento actual de cambio global dentro do evento xeolóxico denominado Antropoceno. A investigación conta con achegas de especialistas da USC e das Universidades de Zaragoza e do País Vasco, xunto con persoal investigador de Francia e Nova Zelandia.
24 entrevistas
O traballo contén máis dunha vintena de entrevistas a especialistas do eido da bioloxía, ecoloxía, xeografía, enxeñaría, xestión fluvial e planificación de diferentes países. “A pesar da importancia da xeomorfoloxía na comprensión da dinámica e funcionamento dun río, o artigo amosa que aínda queda un amplo camiño por percorrer, a pesar de que a Directiva Marco da Auga (200/60/CE) xa pon de manifesto tal importancia”, explica Horacio García. “Na nosa investigación detectamos tres barreiras —académicas, de xestión e sociais— que impiden que a xeomorfoloxía se implique máis na xestión dos nosos ríos”, engade.
En concreto, propuxéronse tres principios para convivir cos ríos, considerando a xeomorfoloxía como un dos factores clave no contexto de cambio global: traballar a través das fronteiras disciplinares, promover enfoques integrados e mellorar a educación fluvial. “As nosas conclusións consideran os ríos como sistemas naturais e dinámicos onde o coñecemento xeomorfolóxico pode axudar a mellorar a visión de ‘canle’ que se ten dos ríos e adoptar un enfoque transdisciplinar onde se deseñen obxectivos de xestión máis holísticos”, continúa o investigador da USC.
Un dos puntos máis salientables é o papel das enchentes dos ríos, “verdadeiro motor da súa dinámica e unha necesidade vital para preservar a ecoloxía dos sistemas fluviais”, matiza Horacio García. Con todo, o investigador subliña que as ametencias son tamén “un factor de risco que como sociedade fomentamos durante séculos e máis intensamente nas últimas décadas” ao ocupar o espazo do río e tratar de domesticar as súas canles. Alfredo Ollero, Askoa Ibisate, Ian C. Fuller, Russell G. Death e Hervé Piégay completan a listaxe de asinantes do artigo.