El Protocolo de prevención y actuación frente al acoso sexual y el acoso por razón de sexo, orientación sexual e identidad de género de la USC fue aprobado por el Consejo de Gobierno en la sesión conjunto de 29 de julio de 2016 y modificado por el mismo órgano en las sesiones conjuntas de 27 de octubre de 2016 y de 14 de noviembre de 2017. El protocolo es la respuesta de la USC para crear un marco normativo y de políticas activas para garantizar los derechos de las personas acosadas y detectar y combatir las situaciones de acoso.
Preámbulo
I
La dignidad, la igualdad de trato y oportunidades entre mujeres y hombres y la no discriminación por razón de sexo son principios esenciales y derechos fundamentales de las sociedades democráticas, reconocidos en los principales textos internacionales sobre derechos humanos, entre los que destaca la Convención sobre la eliminación de todas las formas de discriminación contra la mujer, aprobada por la Asamblea General de Naciones Unidas en diciembre de 1979.
La promoción de la igualdad efectiva entre hombres y mujeres se incluye también entre las misiones esenciales de la Unión Europea (artículos 2, 3.2, 13 y 141 del Tratado Constitutivo; artículo 23 de la Carta de Derechos Fundamentales), que tiene desarrollado una extensa normativa en materia de igualdad de oportunidades y de trato en el empleo, en la ocupación y en el acceso a los bienes y servicios, con proscripción de cualquiera forma de discriminación, directa o indirecta, sobre las mujeres.
En el ámbito interno, la Constitución de 1978 manifiesto en el artículo 14 la igualdad de todas las personas ante la ley, sin que pueda prevalecer discriminación ninguna por razón de nacimiento, raza, sexo, religión, opinión o cualquier otra circunstancia personal o social (artículo 14), al tiempo que dirige a los poderes públicos un doble mandato: promover las condiciones para que la igualdad del individuo y de los grupos en que se integra sean reales y efectivas, y remover los obstáculos que impidan o dificulten su plenitud (artículo 9.2).
En cumplimiento del mandato constitucional, la Ley Orgánica 3/2007, de 22 de marzo , para la igualdad efectiva de mujeres y hombres, vino a establecer el marco normativo básico destinado a prevenir y proscribir cualquier forma de discriminación por razón de sexo, tanto en el ámbito público como privado. En particular, la ley define lo acoso sexual y lo acoso por razón de sexo como actos discriminatorios y establece medidas específicas orientadas a su erradicación en las relaciones sociales, laborales, y en el ámbito de la actuación de las administraciones públicas, medidas posteriormente desarrolladas en el Estatuto de los Trabajadores, en la Ley del estatuto básico del empleado público y, en el ámbito estrictamente universitario, en la Ley orgánica de universidades y en el Estatuto del estudiante universitario.
En Galicia, el marco normativo para la igualdad se anticipa mismo a la legislación estatal, con la aprobación en el año 2004 de la Ley para la igualdad de mujeres y hombres, que diseña una política de actuación integral en la eliminación de cualquiera forma de discriminación en la escuela, en la universidad, en los medios de comunicación, en medio rural, en el ámbito laboral y en el empleo público. La ley prevé la elaboración de declaraciones de principios y protocolos de actuación en materia de acoso sexual y de acoso por razón de sexo, retomados después por la Ley del trabajo en igualdad de las mujeres de Galicia de 2007 y la Ley de empleo público de Galicia de 2015, refundidas en el Decreto legislativo 2/2015, de 12 de febrero, por lo que se aprueba el texto refundido de las disposiciones legales de la Comunidad Autónoma de Galicia en materia de igualdad.
II
La Universidad de Santiago de Compostela es una institución pública, que asume y desarrolla sus funciones como servicio esencial a la comunidad mediante lo estudio, la docencia, la investigación y la transferencia del conocimiento. Para el cumplimiento de sus tareas, tal y como se recoge nos sus Estatutos, la Universidad se organiza de manera democrática, lleva a cabo una decidida defensa de la igualdad entre mujeres y hombres y asume los principios de libertad, igualdad, justicia, pluralismo y compromiso ético como inspiradores de la vida universitaria.
En la creación de un espacio óptimo de desarrollo del estudio y de la creación científica y humanística, resulta capital a erradicación de cualquier comportamiento atentatorio contra la dignidad de la persona, en particular las conductas de índole sexual y discriminatorias por razón de sexo que tratan de degradarla, erosionando así el principio de igualdad. La gravedad de estas conductas y la constatación de su persistencia imponen a la Universidad el deber de desarrollar una serie de medidas que tengan como objeto, tanto su prevención a través de campañas de formación, información y sensibilización, como, en su caso, de actuación ante su realización.
A ambos objetivos responde este protocolo, que incluye en sus actuaciones a todas las personas que integran la comunidad universitaria, titulares del derecho a la igualdad y al pleno respeto de su dignidad. En este punto se separa del Protocolo de Prevención y Resolución de Procesos de Acoso Psicológico en las Relaciones Laborales con el que ya cuenta la Universidad de Santiago de Compostela. La inclusión del alumnado en el presente protocolo obedece a la necesidad de dar cobertura a todas las relaciones que se desarrollan en el seno de la Universidad, y con ella se da cumplimiento al compromiso asumido en el II Plan estratégico de igualdad de oportunidades entre mujeres y hombres de la Universidad de Santiago de Compostela (2014-2018), que prevé como objetivo específico del área 5 (“acoso y actitudes sexistas”) la "elaboración e implantación de un protocolo de acoso sexual y por razón de sexo en el ámbito universitario, que garantice plenamente un espacio de protección y seguridad para cualquier persona de nuestra comunidad universitaria”.
III
El presente protocolo extiende su ámbito de aplicación a la prevención y a la actuación frente a situaciones de acoso por razón de orientación sexual o identidad de género, el fin de eliminar cualquier forma de discriminación derivada de una condición personal vinculada al binomio sexo- género y basada en la voluntad y la libertad individual.
La Universidad de Santiago de Compostela asume de este modo el mandato contenido en diversos instrumentos internacionales (Principios de Yogyakarta sobre la aplicación de la legislación internacional de derechos humanos en relación con la orientación sexual y la identidad de género; artículo 21 de la Carta de Derechos Fundamentales de la Unión Europea) y reflejado en la Ley 2/2014, de 14 de abril, por la igualdad de trato y la no discriminación de lesbianas, gays, transexuales, bisexuales e intersexuales en Galicia.
La sustantividad de esta causa de discriminación exige una respuesta específica que impida la realización de actos de coacción que desprecian la libre voluntad de la persona y atentan contra su dignidad, su integridad física y moral y el libre desarrollo de su personalidad, creando un entorno hostil contraria a los principios y valores que la Universidad debe preservar.
Artigo 1. Obxecto
O obxecto deste Protocolo é dotar de información, formación e sensibilización a toda a comunidade universitaria en materia de violencias sexuais, acoso sexual, acoso por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero, así como establecer un procedemento áxil e eficaz que permita actuar, con todas as garantías, en caso de que se produza unha situación de acoso sexual, acoso por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero nos termos definidos neste Protocolo e na lexislación xeral.
Artigo 2. Situacións de agresión sexual, acoso sexual, por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero
1. Enténdese por agresión sexual calquera acto que atente contra a liberdade sexual doutra persoa sen o seu consentimento.
Só se entende que hai consentimento cando se teña manifestado mediante actos que, en atención ás circunstancias do caso, expresen de maneira clara a vontade da persoa.
Considéranse agresións sexuais en todo caso os actos de contido sexual que se realicen empregando violencia, intimidación ou abuso dunha situación de superioridade ou vulnerabilidade das vítima/s, así como os que se executen sobre persoas que estean privadas de sentido ou de cuxa situación mental se abusara e os que se realicen cando a vítima teña anulada por calquera causa a súa vontade.
2. Enténdese por acoso sexual calquera comportamento verbal, non verbal ou físico de natureza sexual que teña o propósito ou produza o efecto de atentar contra a dignidade dunha persoa, en particular cando se crea un ambiente intimidatorio, hostil, degradante, humillante ou ofensivo.
3. Enténdese por acoso por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero, calquera comportamento realizado por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero dunha persoa, co propósito ou co efecto de atentar contra a súa dignidade e de crear un ambiente intimidatorio, hostil, degradante, humillante ou ofensivo.
4. Consonte o disposto no artigo 7.3 da Lei orgánica 3/2007, do 22 de marzo, e o artigo 6.4 da Lei 15/2022, do 12 de xullo, consideraranse en todo caso discriminatorios o acoso sexual e o acoso por razón de sexo.
5. Consonte o disposto no artigo 7.4 da Lei orgánica 3/2007, do 22 de marzo, o condicionamento dun dereito ou dunha expectativa de dereito á aceptación dunha situación constitutiva de acoso sexual ou de acoso por razón de sexo será considerado tamén un acto de discriminación.
Artigo 3. Ámbito subxectivo
1. Están comprendidos no ámbito subxectivo de aplicación deste Protocolo:
a) O persoal docente e investigador (PDI) en servizo activo na USC.
b) O persoal técnico, de xestión e de administración e servizos (PTXAS) en servizo activo.
c) O persoal investigador (PEI).
d) O estudantado de titulacións oficiais e propias, de centros propios e adscritos nas titulacións que imparta a USC.
Os membros que compoñen cada un destes colectivos serán os definidos nos Estatutos
da USC ou en normas xerais.
2. O presente Protocolo será de aplicación cando as condutas descritas no artigo 2
teñan lugar en calquera centro da USC ou nun espazo físico ou virtual inscrito no seu
ámbito organizativo e funcional.
Artigo 4. Política da USC contra a violencias sexuais e o acoso por razón de sexo,
orientación sexual e identidade ou expresión de xénero.
A USC aprobará unha política contra as violencias sexuais e o acoso por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero que será vinculante para todos os órganos de goberno e de administración e para os membros da comunidade universitaria.
Artigo 5.- Principios de actuación
Para a prevención e actuación ante situacións de violencia sexual, acoso por razón de sexo, de orientación sexual e identidade ou expresión de xénero, establécense os seguintes principios xerais de actuación:
a) A USC comprométese a respectar e facer respectar a dignidade, a intimidade, a integridade física e moral e a igualdade de todas as persoas e proclama o seu compromiso de “tolerancia cero” coas condutas de violencia sexual, acoso por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero.
b) A USC asume o compromiso de realizar accións de prevención e, no seu caso, de actuación inmediata para a solución e erradicación de calquera tipo de conduta que supoñan violencia sexual, acoso por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero no ámbito da súa competencia.
c) A USC realizará accións de información e instrución dirixidas a toda a comunidade universitaria nestas materias, con indicación clara do deber de respectar a dignidade das persoas e o seu dereito á intimidade.
d) A USC actuará coa máxima dilixencia ante o coñecemento dun caso dos descritos nas letras anteriores, garantindo o segredo de todas as actuacións realizadas no correspondente Protocolo de actuación.
e) A USC protexerá as vítimas, establecendo medidas cautelares e garantindo a indemnidade fronte a represalias.
f) Todas as estruturas de goberno prestarán a súa colaboración na erradicación de situacións de acoso e na investigación das denuncias.
Artigo 6. Comisión para a atención aos casos de violencias sexuais, e o acoso por razón
de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero
1. A actuación e instrución dos expediente fronte a posibles condutas de acoso sexual corresponderá á Comisión para a atención aos casos de violencias sexuais, e o acoso por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero (CAVISA), que estará composta por cinco membros, designados polo Consello de Goberno a proposta do reitor ou reitora. As persoas designadas deberán ter coñecementos en materia de violencias sexuais, acoso por razón de sexo, de orientación sexual e identidade ou expresión de xénero, e pertencerán preferentemente ás áreas de prevención de riscos, educación, psicoloxía, medicina e dereito.
2. A composición da CAVISA garantirá a presenza de persoas pertencentes aos sectores do PDI, PEI e PTXAS. Cando nun procedemento algunha das partes (denunciante ou denunciada) sexan estudantes, engadiranse á Comisión dúas persoas pertencentes ao sector do estudantado, designadas polo Consello de Goberno a proposta do reitor ou reitora.
3. Os membros da CAVISA serán designados por un período de catro anos e renovaranse parcialmente cada dous. Para tales efectos, dous dos membros serán substituídos cando se cumpran dous anos desde a constitución da Comisión.
4. A CAVISA elixirá de entre os seus membros a presidencia e a secretaría do órgano. A súas decisións serán adoptadas polo voto maioritario dos seus membros. O seu réxime de funcionamento será o dos órganos colexiados establecido na lexislación de procedemento administrativo común das Administracións Públicas, incluíndo o seu réxime de abstención e recusación.
5. A CAVISA poderá contar cun máximo de dous asesores ou asesoras, que actuarán con voz e sen voto.
6. A CAVISA poderá designar para o estudo de cada caso a un ou varios delegados da comisión que actuarán como persoas instrutoras e que elevarán a súa proposta á Comisión para o seu debate e toma de decisións.
7. Correspóndelle á CAVISA determinar a existencia ou non de violencias sexuais, acoso por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero, nos termos deste Protocolo, propoñer o inicio da mediación nos casos de conflito interpersoal e recomendar a adopción de calquera outra medida que poida paliar ou eliminar riscos nestes supostos.
Artigo 7. Órganos de asesoramento da CAVISA
Sen prexuízo de que a CAVISA poida contar cun máximo de dúas persoas para asesorar nas súas reunións, serán órganos de asesoramento na toma de decisións a Comisión de Convivencia, a Unidade de Atención Psicolóxica e a Asesoría Xurídica. A emisión dos informes solicitados pola Comisión será considerada prioritaria e urxente.
Artigo 8. Oficina de Igualdade de Xénero da USC (OIX)
A Oficina de Igualdade de Xénero será o órgano de asesoramento ás presuntas vítimas e de coordinación, xestión e seguimento dos procedementos de instrución que se realicen fronte ás violencias sexuais e acoso por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero.
Artigo 9. Acompañamento no proceso
1. As presuntas vítimas poderán solicitar a designación dunha persoa da comunidade universitaria para actuar como interlocutora entre esta e as distintas instancias da USC. A persoa designada poderá solicitar información sobre os distintos procedementos e propoñer medidas que eviten a exposición pública e a revitimización da persoa denunciante.
2. As persoas afectadas poderán solicitar apoio da Unidade de Atención Psicolóxica. A avaliación realizada poderá ser achegada ao proceso.
Artigo 10. Información e difusión
1. A comunidade universitaria debe ser informada da existencia deste Protocolo e do seu contido. A USC elaborará un plan de comunicación específico que garanta a súa difusión e que inclúa a súa publicación na páxina web da Universidade e da OIX. Tamén se informará dos medios internos e externos contra o acoso.
2. O presente Protocolo deberá ser comunicado ás empresas colaboradoras, ás subministradoras e ás que traballen nas instalacións da Universidade. Tamén se lles comunicará calquera outra acción que se realice en aplicación do deber de coordinación empresarial en materia de prevención de riscos laborais.
Artigo 11. Medidas de formación e sensibilización
1. Co obxecto de formar, concienciar e sensibilizar aos membros da comunidade universitaria, a USC desenvolverá campañas de sensibilización e programas formativos en materia de igualdade, xénero, diversidade afectivo-sexual, non discriminación e prevención e actuación ante as violencias sexuais e acoso por razón de sexo, de orientación sexual e identidade ou expresión de xénero.
2. Estes programas incluirán a posta en marcha de cursos específicos no marco do Programa de Formación e Innovación Docente para o PDI, PEI, do Programa de Accións Formativas para o PTXAS e dos Cursos de Formación para o Estudantado, que poderán ter o correspondente recoñecemento académico de créditos ECTS.
3. As accións formativas dirixirase especialmente ao persoal con responsabilidades directivas e organizativas de equipos e centros, á representación dos traballadores e traballadoras e ao estudantado, así como a todas as persoas con responsabilidades directas ou indirectas na implementación do presente Protocolo.
Artigo 12. Outras medidas de prevención
1. Con carácter adicional, a USC adoptará medidas dirixidas a avaliar e analizar a existencia de posibles casos de violencias sexuais e de acoso por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero e a detectar os factores que poden favorecer tales situacións.
2. Inclúense como medidas de prevención a consideración das situacións e condutas obxecto deste Protocolo nas avaliacións sobre o clima laboral e nas enquisas sobre problemas, conflitos ou riscos psicosociais, que poderán complementarse con avaliacións específicas de saúde física e psicolóxica, entrevistas persoais e calquera outra medida destinada á identificación preventiva deste tipo de situacións ou comportamentos. No desenvolvemento destas medidas colaborarán o Servizo de Vixilancia da Saúde e o Servizo de Prevención de Riscos da USC.
3. A Universidade de Santiago de Compostela, agás que non for posible de acordo co previsto na normativa de contratos do sector público e así estiver motivado no expediente de contratación, establecerá como condicións especiais de execución do contrato as seguintes:
a) O compromiso da empresa adxudicataria de presentar, no momento de formalizar o contrato, un Protocolo de prevención e de actuación fronte ás violencias sexuais e ao acoso por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero no ámbito de desenvolvemento do contrato.
b) O compromiso do adxudicatario de incluír nas accións de prevención de riscos laborais e de saúde laboral a perspectiva de xénero.
Artigo 13. Medidas formativas específicas
1. A USC poderá desenvolver e implementar medidas pedagóxicas para mellorar o clima laboral en determinados servizos e unidades nos que se aprecie un especial risco.
2. Con independencia do réxime sancionador que corresponda, a USC poderá establecer medidas formativas adicionais e específicas para persoas agresoras, co obxecto de aumentar a súa educación en valores e igualdade.
Artigo 14. No procedemento descrito no presente título resultan de aplicación, con carácter xeral, as normas previstas na Lei 39/2015, de 1 de outubro, do Procedemento Administrativo Común das Administracións Públicas.
Artigo 15. Actuacións previas á denuncia de condutas de violencias sexuais, acoso por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero
As presuntas vítimas e persoas coñecedoras de posibles situacións incluídas neste Protocolo, poderán realizar consultas ou solicitar información mediante unha canle segura na que se poderá garantir o seu anonimato, tanto nos contidos remitidos como nos sistemas de transmisión telemática. A comunicación entre a persoa e a USC realizarase a través dun sistema informático cun código individualizado. A xestión destas consultas corresponderá á OIX.
Artigo 16. Principios que rexen nas actuacións fronte a condutas de violencias sexuais,
acoso por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero
As actuacións obxecto deste Protocolo rexeranse polos seguintes principios:
a) Confidencialidade. Toda persoa con competencias nas distintas fases do procedemento incluído neste Protocolo, así como a que participe ou teña acceso a el, está obrigada a gardar segredo e, cando corresponda, a custodiar e protexer os expedientes tramitados. O incumprimento desta obriga suporá incorrer nunha infracción administrativa ou nun ilícito penal.
b) Respecto á dignidade, intimidade, honor e demais dereitos fundamentais e ordinarios das partes. Toda persoa con competencias nas distintas fases deste Protocolo, así como a que participe ou teña acceso a el, está obrigada a respectar os dereitos das partes.
c) Imparcialidade e contradición. Debe garantirse que o procedemento se tramite por persoas imparciais e seguindo o principio de contradición, debendo realizar un tratamento xusto para todas as persoas afectadas e preservar os dereitos de defensa das partes.
d) Dilixencia, celeridade e reserva. Sen prexuízo da obriga de desenvolver unha investigación seria e rigorosa, as persoas ou órganos que instrúan os expediente están obrigadas a actuar coa máxima dilixencia, celeridade e consonte os ditados da boa fe, evitando dilacións innecesarias. As actuacións administrativas fronte ao acoso consideraranse como reservadas. Ao remate das actuacións comunicarase ás persoas afectadas o seu resultado. A difusión intencionada de datos persoais dos intervenientes nun procedemento ou de datos de tramitación dos expedientes será considerado como unha falta que pode ser obxecto de sanción atendendo á gravidade da difusión.
e) Voluntariedade. O recurso ao presente Protocolo é voluntario. Terá lugar o arquivo das actuacións realizadas ao amparo del no momento en que a Universidade teña coñecemento de que a vítima optou polo exercicio da vía xurisdicional.
f) Seguridade xurídica. Os órganos competentes para coñecer, tramitar e resolver as denuncias por acoso sexual e as diferentes fases que conforman o procedemento de actuación serán exclusivamente os expresamente establecidos neste Protocolo.
g) Garantía de indemnidade e prohibición de represalias. A Universidade de Santiago de Compostela asegurará o respecto aos dereitos de todas as persoas que participen na aplicación deste Protocolo e garantirá a indemnidade das presuntas vítimas, prohibindo calquera trato adverso ou efecto negativo derivado da presentación dunha queixa, demanda ou recurso, de ser testemuña ou participar na investigación de situacións, destinados a impedir ou mitigar o acoso sexual, acoso por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero.
Artigo 17. Medidas cautelares
1. Dende a recepción da denuncia, a OIX e, no seu caso, a CAVISA ou as persoas en que delegue, poderán propoñer a adopción de medidas cautelares en tanto se tramite o procedemento. As medidas serán solicitadas ao reitor no caso de que se estime a existencia dun risco grave e inmediato para a integridade física ou psíquica da vítima. O incidente sobre medidas cautelares será obxecto de tramitación preferente e urxente, e toda a comunidade universitaria colaborará para facelas efectivas.
2. Terán a consideración de medidas cautelares para o persoal da USC, entre outras, o traslado temporal de posto de traballo ou a modificación e adaptación do encargo docente. No caso de que afecten ao estudantado terán esta consideración os cambios de quenda, de grupo de docencia ou concesión de dispensas de asistencia a clase.
Artigo 18. Denuncia e admisión a trámite
1. O procedemento fronte a condutas de acoso poderá iniciarse de oficio ou a instancia da persoa interesada ou das entidades que establece este Protocolo.
2. Poderá iniciarse de oficio cando se detecten posibles casos dos comprendidos neste Protocolo, como consecuencia de actuacións ordinarias da USC tales como a análise de riscos psicosociais.
3. Poderá iniciarse a instancia de parte como consecuencia de denuncia da presunta vítima (ou vítimas no caso de que sexan varias), dunha terceira persoa, dunha entidade representativa dos traballadores e traballadoras (sindicato) ou do estudantado (asociación estudantil debidamente constituída).
4. En caso de que a denuncia non sexa presentada directamente pola persoa afectada, debe recadarse o seu consentimento expreso e informado para iniciar as actuacións do Protocolo.
5. Unha vez recibida a denuncia, a presidencia da Comisión convocará os seus membros a fin de valorar os feitos denunciados e de acordar, nun prazo máximo de sete días a contar dende a recepción, se procede ou non a súa admisión a trámite. No suposto de que a denuncia fose presentada por terceira persoa, por entidade representativa dos traballadores e traballadoras (sindicato) ou por entidade representativa do estudantado (asociación estudantil), con carácter previo a decisión a presidencia deberá facer chegar á presunta vítima (ou presuntas vítimas no caso de que fosen varias), coa debida confidencialidade da identidade da persoa (ou persoas) denunciante, o contido da denuncia para a súa ratificación. De non obter a ratificación poderá procederse ao arquivo da denuncia comunicándollo á presunta vítima (ou presuntas vítimas), coa indicación de que o arquivo non impide que persoalmente poida formular a súa denuncia nos termos que considere, e á terceira persoa denunciante, sindicato ou asociación estudantil.
6. A CAVISA, xustificadamente, poderá acordar a inadmisión a trámite cando aprecie que as condutas descritas ou as persoas implicadas non se inclúen no ámbito obxectivo ou subxectivo de aplicación deste Protocolo. O acordo de inadmisión será comunicado pola presidencia da CAVISA á persoa que conste como presunta vítima na denuncia ou á persoa representante, de tela designado, nos dous días hábiles seguintes á súa adopción.
7. No caso de admisión, a presidencia da CAVISA comunicará este feito á presunta vítima ou vítimas e á persoa ou persoas presuntamente agresoras, con indicación dos feitos denunciados, así como á persoa ou ás persoas delegadas designadas para a instrución do expediente.
Artigo 19. Actuacións das persoas delegadas da CAVISA para a atención dos casos de violencias sexuais e acoso por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero.
1. Admitida a trámite a denuncia, as persoas delegadas da CAVISA encargaranse da tramitación da denuncia, dando conta á Reitoría.
2. Quen instrúa o expediente deberá recadar toda a información que estime conveniente e practicará todas as probas, tanto testificais, documentais, periciais ou doutro tipo que sexan pertinentes para o esclarecemento dos feitos denunciados. As partes denunciante e denunciada poderán solicitar a práctica de calquera proba admitida en dereito, durante todo o procedemento e ata a data de emisión do informe final. En todo caso, a instrución do procedemento incluirá o trámite de audiencia de cada unha das partes implicadas, que se realizará de xeito separado a fin de preservar o seu dereito á intimidade.
3. As persoas delegadas da CAVISA determinarán o lugar e datas para a toma de declaración das partes e das testemuñas. As declaracións poderán realizarse por medios telemáticos previa a acreditación da identidade, e preferiblemente serán gravadas para evitar a reiteración das comparecencias das presuntas vítimas nos distintos estadios dos procedementos.
4. As actuacións orientadas a esclarecer os feitos denunciados deberán ser realizadas coa debida reserva, prudencia e respecto aos dereitos das partes implicadas.
5. Concluído o seu cometido, a persoa ou persoas delegadas presentarán ante a CAVISA un informe detallado sobre as actuacións levadas a cabo, os feitos que considera acreditados e unha proposta de resolución, que non será vinculante para a Comisión. O informe deberá incluír, como mínimo, a descrición dos feitos, a metodoloxía utilizada, a valoración do caso, os resultados da investigación e, se procede, a proposta de medidas cautelares.
Artigo 20. Resolución do procedemento
1. No prazo máximo dun mes, que se contará dende a admisión a trámite da denuncia, a Comisión pronunciarase xustificadamente sobre a situación denunciada, dando conta á Reitoría. Se a Comisión considerase que non é posible o cumprimento deste prazo, poderá acordar unha prórroga, deixando constancia no expediente e debendo comunicarllo ás persoas interesadas.
2. Na proposta de resolución deberá constar o seu parecer sobre a existencia ou inexistencia dunha conduta de acoso sexual, por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero, e de ser o caso, a constatación de que, a pesar de non existir ningunha destas figuras, se aprecia a existencia dun conflito relacional.
Tamén poderá propoñer medidas tendentes a evitar riscos en materia de acoso sexual e por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero.
Artigo 21. Resolución que declare a inexistencia de acoso
1. A declaración de inexistencia de acoso procederá nos seguintes casos:
a) Cando non exista proba suficiente da existencia da conduta denunciada.
b) Cando os feitos non merezan, a xuízo da CAVISA, o cualificativo de acoso sexual nin por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero, nos termos establecidos neste Protocolo e na lexislación xeral.
2. A declaración de inexistencia de acoso por parte da CAVISA será trasladada ao reitor ou a reitora.
3. No caso de que a CAVISA apreciase a existencia de mala fe na denuncia ou constatase a achega de datos, probas ou testemuños falsos, proporá ao reitor ou reitora a apertura do correspondente expediente disciplinario.
4. A CAVISA, cando o considere procedente, poderá proporcionar pautas de actuación para evitar a consumación dun comportamento de acoso. Estas pautas serán remitidas ao reitor ou reitora e, de ser o caso, á Vicerreitoría con competencias en materia de PDI, á Vicerreitoría con competencias en materia de estudantes ou á Xerencia, en función da condición das persoas implicadas no procedemento.
Artigo 22. Resolución que declare a existencia de acoso
1. Cando a CAVISA entenda que existen feitos ou condutas probadas constitutivas de violencia sexuais ou acoso por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero, elaborará unha proposta de resolución declarando que aprecia a existencia de acoso, do que dará traslado ao reitor ou reitora e ás partes implicadas.
2. Coa maior brevidade posible, o reitor ou reitora tomará a decisión sobre a posible apertura de expediente disciplinario ou a remisión do actuado ao Ministerio Fiscal.
3. No caso de apertura de expediente disciplinario, este será tramitado consonte á normativa aplicable en función da condición de estudante, PTXAS, PDI ou PEI da persoa denunciada e, de apreciarse a comisión da infracción, rematará coa imposición por resolución reitoral da sanción correspondente de acordo con tal normativa. O instrutor ou instrutora deste expediente poderá ter acceso ao informe detallado instruído durante a actuación da CAVISA para que sirva de base nas súas actuacións.
4. No caso de remisión do actuado ao Ministerio Fiscal, estarase ás súas decisións e ata o remate do proceso xudicial non poderá tomarse ningunha decisión sobre a apertura dun expediente disciplinario.
5. Cando a persoa denunciada sexa allea á USC, a CAVISA proporá ao reitor ou reitora a remisión do expediente á empresa, entidade ou institución da que dependa, a fin de que adopte as medidas procedentes.
Artigo 23. Resolución que declare a existencia de conflito relacional
1. A CAVISA poderá propoñer á Comisión de Convivencia a continuación do procedemento a través do mecanismo de mediación se, unha vez instruído o expediente, non se apreciase a existencia de violencias sexuais ou de acoso por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero, pero si unha situación de conflito de convivencia.
2. Se a Comisión de Convivencia acordase tramitar o procedemento a través do mecanismo de mediación, comunicarao ás partes e seguirase o procedemento de mediación establecido no Regulamento polo que se establecen as normas de convivencia da Universidade de Santiago de Compostela, sempre que as partes afectadas manifesten a súa vontade de acollerse a este mecanismo. Se non considerase procedente seguir este mecanismo ou as partes non aceptasen a mediación, inhibirase e devolveralle o expediente á CAVISA para os efectos que procedan.
Artigo 24. Resolución que propoña medidas específicas para previr situacións de acoso sexual ou de mellora do clima laboral
A CAVISA poderá propoñer ao reitor ou reitora, unha vez finalizadas as actuacións, a implantación de medidas específicas para previr situacións de acoso sexual, por razón de sexo,orientación sexual e identidade ou expresión de xénero, ou para a mellora do clima laboral, entre as que poderá recomendar o cambio de posto de traballo.
Artigo 25. Plan de igualdade e de erradicación da violencia de xénero
O Consello de Goberno, conforme ao artigo 46 da Lei Orgánica 2/2023, de 22 de marzo, do Sistema Universitario (LOSU), definirá e impulsará, en coordinación coa OIX, un plan de igualdade de xénero do conxunto da comunidade universitaria que será negociado coa representación da Universidade, a representación legal dos e das traballadoras e os representantes do estudantado, e conterá polo menos as materias recollidas no artigo 46.2 da Lei Orgánica 3/2007, do 22 de marzo.
Artigo 26. Plans estratéxicos
O Consello de Goberno aprobará un plan estratéxico de igualdade de oportunidades no que se incluirán as medidas necesarias para conseguir o obxectivo da igualdade efectiva de mulleres e homes e da erradicación da violencia de xénero na USC. Anualmente a OIX elaborará un informe de avaliación sobre o seu grao de cumprimento para ser remitido ao Consello de Goberno.
Artigo 27. Orzamentos e normas con impacto en igualdade
Na tramitación dos orzamentos da USC, así como dos regulamentos que poidan ter impacto en materia de igualdade, a OIX elaborará un informe que permita coñecer a situación diferencial das mulleres e dos homes en relación cos distintos ámbitos e analizará o impacto de xénero da norma.
Artigo 28. Seguimento do Protocolo
A OIX realizará o labor de seguimento na aplicación do presente Protocolo, a fin de analizar a súa eficacia na prevención e actuación ante as situacións que contempla. Asemade, poderá realizar propostas de modificación da norma, no caso de detectar insuficiencias para atender as situacións que se presenten, e proporá actuacións específicas nos ámbitos nos que se teña detectado un maior risco psicosocial de sufrir algunha das conductas ás que se refire o presente protocolo.
Artigo 29. Difusión de medios da USC
A OIX manterá actualizados no seu sitio web os medios dos que dispón a USC fronte ás violencias sexuais, acoso sexual e acoso por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero.
A USC velará porque a Fundación USC, as entidades dependentes ou vinculadas así como as empresas que prestan servizos na USC, tanto as concesionarias como as que teñan unha relación xurídica administrativa ou mercantil, conten con medidas de prevención fronte as violencias sexuais e o acoso por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero, e actúen nos supostos en que o feito se produza en dependencias da Universidade.
Asemade, a USC verificará que as empresas coas que contrata posúan plans de
igualdade nos supostos en que a lei estableza a obriga de telos.
A Fundación USC e as entidades dependentes ou vinculadas poderán adherirse a este protocolo e, nese caso, cando nun procedemento algunha das partes (denunciante ou denunciada) sexan persoal destas entidades, engadiranse á Comisión dúas persoas pertencentes a aquelas.
Nos supostos en que a persoa denunciante forme parte da comunidade universitaria e a denunciada non, a CAVISA poderá actuar para a determinación dos feitos supostamente constitutivos de agresión sexual, acoso sexual e acoso por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero.
Os procedementos iniciados con anterioridade á aprobación deste Protocolo regularanse pola normativa anterior.
Derrógase o Protocolo de prevención e actuación fronte ao acoso sexual e o acoso por razón de sexo, orientación sexual e identidade de xénero da USC aprobado polo Consello de Goberno na sesión ordinaria de 29 de xullo de 2016 e modificado polo mesmo órgano na sesión ordinaria do 27 de outubro de 2016.
Este Protocolo entrará en vigor o día seguinte ao da súa publicación no Taboleiro electrónico da USC (ou Boletín Oficial da USC).
Os comportamentos relacionados deseguido serven para ilustrar a actuación das persoas competentes no ámbito deste Protocolo, sen a vontade de limitar a súa tipoloxía:
- Invitacións reiteradas e insistentes tanto directas como indirectas da persoa agresora á vítima relativas á posibilidade de manter con ela relacións sexuais.
- O condicionamento da obtención ou a ameaza de perda dun dereito ou dunha expectativa de dereito laboral ou académico á aceptación dunha situación constitutiva de acoso sexual.
- Comentarios obscenos ou groseiros relativos ao sexo en xeral ou a persoa da vítima en particular, especialmente se son reiterados, inoportunos ou criticados previamente polas persoas ás que van dirixidos ou coas que se comparten.
- Observacións, opinións ou bromas suxestivas ou de claro contido sexual feitas coa intención ou o efecto de molestar e acosar a vítima.
- Envío de mensaxes con contido sexual ofensivo por calquera medio de comunicación a distancia ou a través de redes sociais.
- Colocación nos espazos da universidade de debuxos, escritos ou fotografías de contido sexual, con contidos ofensivos ou discriminatorios.
- Actos físicos realizados con clara intención sexual ou de acoso á vítima, especialmente se esta manifesta un rexeitamento inequívoco a tal tipo de contacto.
- Vixilancia ou observación continua e inxustificada sobre a vítima, especialmente cando se estende a lugares privados.
- Persecución directa ou simulada sobre a vítima coa intención de convencela para o acto sexual, forzala á súa realización ou agredila por non aceptar unha proposta en tal sentido.
- O trato desfavorable ou degradante ás mulleres en relación co embarazo ou o permiso por maternidade.
- A descualificación reiterada das mulleres ou o trato ofensivo cara a elas, polo mero feito de seren mulleres.
- A ridiculización das persoas que asumen tarefas tradicionalmente asociadas a outro sexo.
- O trato desfavorable ou degradante motivado polo goce dos dereitos de conciliación da vida laboral e familiar.
- Represalias derivadas da presentación de reclamacións ou recursos destinados a facer valer o dereito á non discriminación por razón de sexo, orientación sexual e identidade ou expresión de xénero.
- Condutas que, en función da orientación sexual e a identidade ou e x p r e s i ó n de xénero dunha persoa, teñan por obxecto ou efecto a creación dun ambiente hostil.
- Comportamentos que contribúen a crear ou reproducir unha percepción pexorativa de calquera orientación sexual distinta da heterosexual.
- O menosprezo das capacidades, das habilidades e do potencial intelectual, emocional ou físico debido á orientación sexual dunha persoa.
- A ridiculización do modo de falar, modais e outras formas de expresión de xénero.