Créditos ECTS Créditos ECTS: 5
Horas ECTS Criterios/Memorias Horas de Titorías: 20 Clase Expositiva: 8 Clase Interactiva: 12 Total: 40
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Máster RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Xeografía, Departamento externo vinculado ás titulacións
Áreas: Análise Xeográfica Rexional, Área externa M.U en Desafíos das Cidades Atlánticas
Centro Facultade de Xeografía e Historia
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
Esta materia proporciona unha comprensión conceptual e analítica dos desafíos ambientais resultantes do desenvolvemento urbano.
O alumnado poderá avanzar na análise global do compoñente ambiental das cidades, na orixe de diferentes contribucións á súa evolución, na súa cuantificación, e terá a capacidade de propoñer medidas para diagnosticar a situación, definir termos específicos e globais, así como medidas intervención para lograr certos obxectivos de calidade ambiental dunha cidade e a comunidade circundante.
1. INTRODUCIÓN: NATUREZA E CIUDAD, CONTORNA URBANA, CIDADES SOSTIBLES
1.1. Evolución, formas, infraestruturas e actividades urbanas.
1.2. A relación da cidade coa dimensión ambiental e o seu impacto na sustentabilidade da calidade da vida urbana.
2. A CIDADE COMO ECOSISTEMA. METABOLISMOS URBANOS. A CALIDADE DA CONTORNA CONSTRUÍDA
2.1. Análise do metabolismo urbano con respecto ás actividades e os fluxos de enerxía, incluídos os fluxos urbanos de auga, materiais e nutrientes.
2.2. Os diferentes paradigmas urbanos e presentación de bos exemplos (Cidade Verde, Cidade Circular, Cidade Cero-Carbono, Cidade Cero-Cero-Neto, etc.).
3. AS CONSECUENCIAS AMBIENTAIS DAS NOVAS FORMAS DA CIDADE
3.1. Riscos ambientais e problemas de vulnerabilidade física no espazo urbano
3.2. A cidade compacta versus a cidade dispersa. Os efectos ambientais desiguais das formas da cidade
3.3 Confort ambiental urbano, illa de calor, calidade do aire, paisaxe sonora, ruído
4. PLANIFICACIÓN URBANA E METROPOLITANA DESDE UNHA PERSPECTIVA AMBIENTAL
4.1. Densidade urbana e problemas (illa de calor, inundacións e esvaramentos de terra nas pendentes).
4.2. Mapas de riscos na planificación urbana e metropolitana.
5. DISCUSIÓN ANALÍTICA SOBRE A AVALIACIÓN DA CALIDADE AMBIENTAL DA CIDADE
5.1. Ferramentas para cuantificar e avaliar os impactos ambientais asociados cos cambios estatais e urbanos.
5.2. Monitorización medioambiental
5.3. Descritores e indicadores da dimensión ambiental da cidade, incluídos os modelos de avaliación multicriterio.
BIBLIOGRAFÍA BÁSICA
BARRACÓ, H. et al. (1999). Barcelona 1985-1999. Ecologia d’una ciutat. Barcelona, Ajuntament de Barcelona.
BIBLIOTECA CIUDADES PARA UN FUTURO MÁS SOSTENIBLE (2009). Séptimo Catálogo Español de Buenas Prácticas Boletín CF+S 41 Septiembre (http://habitat.aq.upm.es/boletin/n41/).
BORJA, J., CARRIÓN, F., CORTÍ, M. (2017). Ciudades resistentes, ciudades posibles. Barcelona, Editorial UOC.
BRYANT, C.R., RUSSWURM, L.H., MCLELLAN, A.G. (1982). The City’s Countryside. Land and Its Management in the Rural-Urban Fringe. London, New York, Longman.
CENTRO DE CULTURA CONTEMPORÀNIA DE BARCELONA (1998). La ciudad sostenible (Catálogo de la exposición). Barcelona, Institut d´Edicions. Diputació de Barcelona.
COMISIÓN DE LAS COMUNIDADES EUROPEAS (1990). Libro verde del medio ambiente urbano. https://www.upv.es/contenidos/CAMUNISO/info/Libro_verde_Tomo_I.pdf.
DRESCHER, A.W. (2001). Urban and Peri-urban Agriculture. Roma: Food and Agriculture Organization of the United Nations.
EUROPEAN COMMISSION (2015). Quality of Life in European Cities, doi (PDF): 10.2776/870421.
EUROPEAN ENVIRONMENT AGENCY (2006). Urban Sprawl in Europe. The Ignored Challenge. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities.
EUROPEAN ENVIRONMENT AGENCY (2009). Ensuring Quality of Life in Europe’s Cities and Towns. Tackling the Environmental Challenges Driven by European and Global Change. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities.
GARCIA ESPUCHE, A., RUEDA, S. (dirs.) (1999). La ciutat sostenible. Barcelona, Centre de Cultura Contemporània.
GIRARDET, H. (1992). Ciudades: alternativas para una vida urbana sostenible. Madrid, Celeste Ediciones.
HAALAND, C., VAN DEN BOSCH, C.K. (2015). Challenges and strategies for urban green-space planning in cities undergoing densification: A review, Urban Forestry & Urban Greening, 14, 760–71.
HERNÁNDEZ, A.J.A, VELÁZQUEZ VALORIA, I., VERDAGUER, C. (2009). Ecobarrios para ciudades mejores.
HOUGH, M. (1998). Naturaleza y ciudad. Planificación urbana y procesos ecológicos. Barcelona, Gustavo Gil.
KHAN, J., KETZEL, M., KAKOSIMOS, K., SøRENSEN, M., JENSEN, S.S. (2018). Road traffic air and noise pollution exposure assessment. A review of tools and techniques. Science of The Total Environment, 634, 661-676.
LOIS GONZÁLEZ, R.C., GONZÁLEZ PÉREZ, J.M., ESCUDERO GÓMEZ, L.A. (2012). Los espacios urbanos. El estudio geográfico de la ciudad y la urbanización. Madrid, Biblioteca Nuova.
MCHARG, I. (1971). Design with Nature. New York, The Natural History Press.
MINISTERIO DE MEDIO AMBIENTE (2000). Sistema español de Indicadores Ambientales: área de medio urbano. Secretaria General de Medio Ambiente, Dirección General de Calidad y Evaluación Ambiental, Ministerio de Medio Ambiente, Madrid.
MINISTERIO DE VIVIENDA (2009). Libro Blanco de la Sostenibilidad en el Planeamiento Urbanístico Español, Madrid (http://siu.vivienda.es//siu/infoWeb/libroBlanco/es/lbl.html)
MURPHY, A. (dir.) (2010). How and Where Will 10 Billion People Live on Earth?. In Understanding the Changing Planet. Strategic Directions for the Geographical Sciences. Washington: The National Academies Press. pp. 49-58.
OBSERVATORIO DE LA SOSTENIBILIDAD DE ESPAÑA (OSE) (2010, 2009, 2008, 2007, 2006, 2005). Informes Anuales de Sostenibilidad en España 2010, Ministerio de Medio Ambiente, Fundación Biodiversidad, Fundación Universidad de Alcalá, Alcalá de Henares, Madrid. http://www.sostenibilidad-es.org/es/informes/informes-anuales/sostenibi….
REINWALD F. (2019). Green Resilient City - A framework to integrate the Green and Open Space Factor and climate simulations into everyday planning to support a green and climate-sensitive landscape and urban development. IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science 323(012082), 1-11.
URBAN SOUND PLANNING – the SONORUS project (2016). http://www.fp7sonorus.eu/
VERDAGUER, C., VELÁZQUEZ, I. (coordinadores de la versión española) (2008). Proyecto ECOCITY. Manual para el diseño de ecociudades. Libro II: La ecociudad: cómo hacerla realidad. Gea 21, SEPES, Bakeaz. https://www.gea21.com/archivo/proyecto-ecocity-manual-para-el-diseno-de….
Escolma de páxinas web
BANCO MUNDIAL: https://www.bancomundial.org/es/topic/urbandevelopment/overview
CIUDAD Y TERRITORIO (CYTET). Estudios Territoriales: https://recyt.fecyt.es/index.php/CyTET/index
• Vol. XLI, Núm. 161-162 (2009). Vivenda social ahora
• Vol. 51, Núm. 202 (2019): La Agenda Urbana Española
• Vol. 53, Núm. M (2021): Vivienda, transformaciones urbanas y desigualdad socioespacial en las grandes ciudades españolas 2021
CIUDADES Y MEDIOAMBIENTES: https://www.ign.es/espmap/fichas_espacios_bach/pdf/Ciudad%20Ficha_06.pd… ESPANOLA DE SOSTENIBILIDAD URBANA Y LOCAL: https://www.mitma.gob.es/recursos_mfom/comodin/recursos/eesulweb2011.pdf
HABITAT: http://habitat.aq.upm.es/
MINISTERIO DE VIVIENDA: https://recyt.fecyt.es/index.php/CyTET/article/view/75950.
NACIONES UNIDAS: https://www.un.org/sustainabledevelopment/es/
OBSERVATORIO DE LA SOSTENIBILIDAD: https://www.observatoriosostenibilidad.com/
BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA
NAREDO, J. M. (1994). El funcionamiento de las ciudades y su incidencia en el territorio, Artículo en la revista Ciudad y Territorio/ Estudios territoriales nº 100-101. https://recyt.fecyt.es/index.php/CyTET/article/view/83944.
VERDAGUER, C. (2000a). De la sostenibilidad a los ecobarrios Revista Documentación Social nº 119. [http://habitat.aq.upm.es/boletin/n14/acver.html]
COMPETENCIAS BÁSICAS
CB1. Posuír e comprender coñecementos que acheguen unha base ou oportunidade de ser orixinais no desenvolvemento e/ou aplicación de ideas, a miúdo nun contexto de investigación.
CB2. Que o estudantado saiba aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade de resolución de problemas en contornas novas ou pouco coñecidos dentro de contextos máis amplos (ou multidisciplinais) relacionados coa súa área de estudo.
CB3. Que o estudantado sexa capaz de integrar coñecementos e enfrontarse á complexidade de formular xuízos a partir dunha información que, sendo incompleta ou limitada, inclúa reflexións sobre as responsabilidades sociais e éticas vinculadas á aplicación dos seus coñecementos e xuízos.
CB4. Que o estudantado saiba comunicar as súas conclusións –e os coñecementos e razóns últimas que as sustentan– a públicos especializados e non especializados dun modo claro e sen ambigüidades.
CB5. Que o estudantado posúa as habilidades de aprendizaxe que lles permitan continuar estudando dun modo que haberá de ser en gran medida autodirixido ou autónomo.
COMPETENCIAS XERAIS
CX1. Ser capaz de buscar e seleccionar a información útil necesaria para resolver problemas complexos, manexando con soltura as fontes bibliográficas do campo.
CX2. Elaborar adecuadamente e con certa orixinalidade composicións escritas ou argumentos motivados, redactar plans, proxectos de traballo e formular hipóteses razoables.
CX3. Adquirir coñecementos, ferramentas e recursos de alto nivel para cubrir as expectativas investigadoras e profesionais do estudantado e da sociedade no relativo ao estudo da Ordenación, Planificación e Xestión das cidades.
CX4. Manexar conceptos, métodos e ferramentas propias da investigación na análise urbanística para fins específicos.
CX5. Recoñecer a necesidade de desenvolver unha propia perspectiva crítica cos diversos procesos que poden xerar impactos negativos no espazo urbano.
COMPETENCIAS TRANSVERSAIS
CT2. Utilizar as ferramentas básicas das Tecnoloxías da Información e as Comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
CT3. Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía respectuosa coa cultura democrática, os dereitos humanos e a perspectiva de xénero.
CT4. Desenvolver a capacidade de traballar en equipos interdisciplinais ou transdisciplinais, para ofrecer propostas que contribúan a un desenvolvemento sostible ambiental, económico, político e social.
CT5. Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.
CT6. Ter a capacidade de xestionar tempos e recursos: desenvolver plans, priorizar actividades, identificar as críticas, establecer prazos e cumprilos.
COMPETENCIAS ESPECIFICAS
CE1.1. Comprender e identificar as demandas ou necesidades das persoas, as organizacións e o medio ambiente, a fin de obter conclusións e formular alternativas que respondan os problemas relacionados coa transformación e organización do espazo físico.
CE1.2. Realizar unha planificación urbana que priorice tanto a protección do medio ambiente e a preservación dos espazos naturais, como a conservación do patrimonio construído, utilizando solucións técnicas coherentes e atendendo ás demandas sociais.
CE3.1. Intervir na análise global do desenvolvemento do compoñente ambiental das cidades, a orixe dos diferentes elementos contribuíntes á súa evolución, a súa cuantificación, coa capacidade de propoñer medidas para diagnosticar a situación en termos específicos e globais
CE5.2. Manexar instrumentos, ferramentas e tecnoloxía para fomentar a cooperación e coordinación dos diferentes axentes urbanos e realizar procesos participativos.
Durante as clases expositivas (seminarios), o profesorado adoptará un método expositivo para explicar os contidos da materia co obxectivo de facilitar un conxunto de información con alcance concreto.
Durante as clases prácticas, a metodoloxía docente baséase nunha aprendizaxe baseada en problemas ou estudo de casos, por tanto, exporase ao alumnado un escenario de traballo, real ou ficticio, que presenta unha determinada problemática. O alumnado debe aplicar os coñecementos teórico-prácticos da materia para buscar unha solución á cuestión ou cuestións expostas.
Ademais, o profesorado atenderá ao alumnado en sesións de titorías individualizadas e/ou en grupo dedicadas á orientación no estudo e a resolución de dúbidas sobre os contidos e traballos da materia
A avaliación para a primeira e a segunda oportunidade desagrégase en tres compoñentes obrigatorios:
• Exame final: na data do exame, o alumnado presentará o proxecto final individual da materia, que valerá o 45% da nota final.
• Avaliación continua das actividades prácticas interactivas presenciais: neste compoñente avaliarase a redacción do traballo final e valerá o 50% da nota final.
• Seguimento continuado: neste compoñente avaliarase a participación activa do alumnado nas actividades e os debates de clase, e valerá o 5% da nota final.
Todas as actividades serán entregadas a través do Campus Virtual.
Se a media non resulta nunha cualificación por encima de 5, fai falta afrontar a segunda oportunidade de avaliación.
Para o alumnado con dispensa académica concedida ou repetidor, requiriranse entregas equivalentes ás do alumnado sen dispensa e non repetidor, e o exame será obrigatorio. Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recolleito na “Normativa de avaliación do rendemento académicodos estudantes e de revisión de cualificacións” da USC.
A materia ten unha carga de traballo persoal de 125 horas (5 ECTS), entre clases presenciais (seminarios, clases interactivas, etc.) e actividades non presenciais (lecturas, realización de traballos, etc.).
• Dedicar de forma continua ao longo do curso un tempo de estudo acomodado aos contidos.
• Para dúbidas sobre a materia, contactar co equipo docente para solicitar titorías.
• Manter unha perspectiva crítica durante o estudo da materia.
• Revisar o Campus Virtual para estar ao día co material e as tarefas asignadas.
• Entregar as tarefas en tempo e forma a través do Campus Virtual.
Rubén Camilo Lois González
Coordinador/a- Departamento
- Xeografía
- Área
- Análise Xeográfica Rexional
- Teléfono
- 881812635
- Correo electrónico
- rubencamilo.lois [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
Maria De Los Angeles Piñeiro Antelo
- Departamento
- Xeografía
- Área
- Análise Xeográfica Rexional
- Correo electrónico
- manxeles.pineiro [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Axudante Doutor LOU
Lucrezia Lopez
- Departamento
- Xeografía
- Área
- Análise Xeográfica Rexional
- Correo electrónico
- lucrezia.lopez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Axudante Doutor LOU
| Mércores | |||
|---|---|---|---|
| 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | Galego | Aula 02- Cartografía |
| 09.12.2024 19:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 02- Cartografía |
| 15.01.2025 19:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 02- Cartografía |