Créditos ECTS Créditos ECTS: 4.5
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 72.5 Horas de Titorías: 5 Clase Expositiva: 25 Clase Interactiva: 10 Total: 112.5
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Dereito Público Especial e da Empresa
Áreas: Dereito Penal
Centro Facultade de Dereito
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
Nesta materia, estudarase a diversidade da fenomenoloxía criminal máis representativa. Preténdese, por un lado, fortalecer o coñecemento na análise e investigación criminolóxica das diferentes formas en que se produce o delito e, por outro, motivar a capacidade crítica dos estudantes, tendo en conta as distintas explicacións teóricas sobre o etioloxía do crime. Cada lección irá precedida dunha análise das causas explicativas de cada tipo de delito, as respostas preventivas e sancionadoras ofrecidas polas distintas institucións e os actores e axentes implicados na súa prevención ou represión. Así mesmo, o estudo das distintas tipoloxías criminais irá precedido da análise de datos empíricos sobre a súa frecuencia e incidencia na sociedade, así como os posibles patróns de comportamento dos autores das distintas formas de delito e os potenciais factores de risco que pode levar á súa comisión. Sendo os obxectivos da cuestión:
1. Fortalecer o coñecemento na análise e investigación criminolóxica das distintas formas en que se produce a delincuencia e motivar a capacidade crítica do estudantado, tendo en conta as distintas explicacións teóricas sobre a etioloxía do delito.
2. Coñecer os conceptos básicos e fundamentais das formas específicas do crime e as súas relacións epistemolóxicas con outras disciplinas.
3. Promover unha visión inclusiva das formas específicas de delincuencia, a nivel teórico e práctico.
4. Coñecer os procesos de interacción entre as diferentes formas específicas de delincuencia.
5. Saber recoñecer diferentes perfís de delincuencia específicos.
5. Comprender a nocividade social do comportamento e o funcionamento destas formas específicas de delincuencia.
Resultados de aprendizaxe:
a) Coñecemento do alumnado dos conceptos fundamentais da Criminoloxía e das distintas liñas de investigación.
b) Adquisición dos métodos e técnicas de investigación necesarios para a práctica criminolóxica.
c) Animar aos estudantes a ter unha comprensión global e interdisciplinar do fenómeno criminal, superando unha visión parcial e simplista.
d) Promover a reflexión sobre os factores e as causas que son responsables da aparición de criminal fenómenos, deseñando estratexias innovadoras sobre modelos de prevención estruturais e individuais.
e) Fomentar unha actitude crítica na resposta social ao problema da delincuencia desde unha perspectiva interdisciplinar onde a Criminoloxía corresponde ao momento explicativo empírico, a fase decisoria a Política Criminal penal e a fase instrumental ao Dereito penal e procesual.
1. Subculturas. Conflito cultural e delincuencia. Criminoloxía cultural. Procesos grupais e delincuencia de bandas. Tipos, características e ideoloxía. Programas de prevención e control de cuadrillas.
2. Crime organizado. Delimitación conceptual: conceptos, tipoloxías e consecuencias. Impacto social e político do crime organizado. A medición do crime organizado: enfoques directos e indirectos. Explicacións criminolóxicas do crime organizado. Áreas de actuación e principais mercados ilícitos e rutas internacionais. Institucións, acordos e estratexias na loita contra o crime organizado transnacional. Aspectos penais e procesuais do crime organizado. Intelixencia policial e económica.
3. Corrupción. O concepto de corrupción na escena internacional e comunitaria. Fundamentos criminolóxicos da corrupción: causas e modelos explicativos. Corrupción e Administración Pública: tipoloxía criminal. Financiamento ilícito de partidos políticos. Corrupción e economía de mercado: corrupción privada e corrupción en empresas transnacionais. Corrupción nos deportes ..Novas formas de corrupción. Principais instrumentos para a investigación da corrupción. Oficinas de xestión e recuperación de activos.
4. Delito de tráfico. Aspectos criminolóxicos da delincuencia no campo da seguridade viaria. Prevención mediante sanción administrativa e Dereito penal. Tipos penales contra a siniestrabilidade vial. Investigación de delitos contra a seguridade viaria: a análise xeográfica dos delitos por estrada. A preparación de informes criminolóxicos para avaliar o risco dun infractor vial na vía xudicial.
5. Delito ambiental. Criminoloxía verde: teorías e tipoloxías de danos e vítimas. Política ambiental internacional e comunitaria para a protección do medio ambiente e a biodiversidade. Delitos de contaminación. Delitos de pesca. Delitos forestais. Delitos contra a flora e a fauna. Delito ambiental transnacional: ecocidio e responsabilidade das empresas transnacionais para o saqueo dos recursos naturais. Reparación de danos ambientais
6. Referencia especial ás novas formas de criminalidade Ciberdelitos. Principais ameazas cibernéticas. Prevención de delitos tecnolóxicos. Delitos contra o patrimonio histórico.
BIBLIOGRAFÍA BÁSICA
ÁLVAREZ GARCÍA, F.J (DIR.)/VENTURA PÚSCHEL, A.: Tratado de Derecho Penal Español. Parte Especial (III). Tirant Lo Blanch. Valencia 2013.
ÁLVAREZ GARCÍA, F.J (DIR.)/ VENTURA PÚSCHEL, A.: Tratado de Derecho Penal Español Parte Especial (IV). Tirant Lo Blanch. Valencia 2021.
HAVA GARCIA E.: De animales y normas. Protección animal y derecho sancionador. Ed. Tirant lo Blanch. Valencia 2021.
FERNANDO PACHECO ALISES, G.: Entendiendo la relación entre menores migrantes y delincuencia. Una aportación criminológica. Aranzadi, Pamplona 2021
GARCIA PABLOS DE MOLINA, A.: Tratado de Criminología 5ªed. Tirant Lo Blanch. Valencia 2014
VELASCO NÚÑEZ E.: Delitos tecnológicos. ed. La Ley. Madrid 2021.VIVES ANTÓN, T.S./ ORTS BERENGUER, E./ GONZÁLEZ CUSSAC Y OTROS: Derecho Penal Parte Especial. 6ª Edición. Tirant Lo Blanch. Valencia 2019
ZUÑIGA RODRÍGUEZ, L/BALLESTEROS SÁNCHEZ, J.: Nuevos desafíos frente a la criminalidad organizada trasnacional y el terrorismo. Ed. Dykinsón. 2021
BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA
BLANCO VALDÉS, R./ VÁZQUEZ PORTOMEÑE, F.: Nuevos Instrumentos jurídicos en la lucha contra la corrupción pública. Propuestas desde el Derecho Penal y el Derecho Constitucional. Tirant Lo Blanch. Valencia 2019.
DEL CARPIO DELGADO, J./ PABLO SERRANO A.L.: Criminalidad en un mundo global. Criminalidad de empresa, trasnacional organizada y recuperación de activos. Tirant lo Blanch. Valencia 2020.
LANZAROTE MARTÍNEZ, P.: Doctrina unificada del Tribunal Supremo sobre delitos contra la seguridad vial. Wolters Kluwer 2021.
LÓPEZ MUÑOZ, J.: Criminalidad organizada: aspectos jurídicos y criminológicos. Dykinson. Madrid 2015.
LOPEZ MUÑOZ, J.: Cibercriminalidad e investigación tecnológica. Dykinson. Madrid 2020.
MATALLANES RODRÍGUEZ, N.: Terrorismo, delincuencia organizada y justicia transicional: reflexiones y propuestas penales desde la Universidad de Salamanca. Universidad de Salamanca 2021.
MATALLIN EVANGELIO, A.: Compliance y prevención del delitos de la corrupción. Tirant lo Blanch. Valencia 2018.
MENDOZA CALDERON S/ MARTINEZ GOBZALEZ M.I.: Teorías de la criminalidad. Tirant lo Blanch . Valencia 2013
MERCADO PACHECHO, P./ PEREZ ALONSO, E./ ARANA GARCIA, E./ SERRANO MORENO, J.L: Derecho, globalización y medio ambiente. Tirant Lo Blanch. Valencia 2021.
ORTS BERENGUER, E. :“Prevención y control de la siniestralidad vial: un análisis jurídico y criminológico” Tirant Lo Blanch. Valencia 2011.
PERIAGO MORANT, J.J./GUISASOLA LERMA, C.: Tutela de los bienes culturales. Tirant Lo Blanch. Valencia 2021.
QUERALT JIMÉNEZ, J/SANTANA VEGA D.M: Corrupción privada y pública en el Estado de Derecho. Tirant lo Blanch.Valencia 2017
QUINTERO OLIVARES, G (DIR.), FERMÍN MORALES PRATS (COORD.), Comentarios al Código penal español. Tomo I y II, 7ª, Aranzadi Thompson. 2016.
ROMERO FLORES, B.: Criminología aplicada. Ed. Bosch. Madrid 2021.
SANZ MULAS, N.: Criminal Policy in the age of Globalisation. Tirant Lo Blanch.Valencia 2021.
A través do Campus Virtual, poñeranse a disposición dos estudantes apuntes e outros materiais bibliográficos que lles permitan estudar os diferentes contidos e afondar en temas específicos.
Competencias xerais (CG)
CG1. Capacidade para colaborar con outros e interactuar, tanto con profesionais de diversas facetas da actividade criminolóxica como dentro de equipos interdisciplinares e multiculturais (CG interpersoal).
CG2. Capacidade para reflexionar de xeito crítico e construtivo e para argumentar e expresarse de forma organizada e razoada, tanto na comunicación oral como escrita (CG instrumental).
CG3. Capacidade para identificar e explicar problemas sociais complexos no campo da Criminoloxía e aplicar as estratexias adecuadas para resolvelos, traballando cunha perspectiva sistémica que permita a súa consideración analítica e sintética (CG instrumental).
CG4. Adquisición dunha conciencia crítica na análise do sistema xurídico, tomando unha perspectiva totalmente respectuosa cos principios de respecto e promoción dos dereitos humanos, igualdade e accesibilidade universal (CG instrumental).
CG5. Capacidade para utilizar os coñecementos que conforman a Criminoloxía como disciplina científica e para identificar e desenvolver un conxunto de estratexias de investigación de metodoloxía cuantitativa e cualitativa, tanto nas áreas básicas como nas aplicadas (CG instrumental).
CG6. Capacidade para recompilar, interpretar e sintetizar datos e información relevantes (especialmente a través da rede de ordenadores), dentro da súa área de estudo (CG instrumental).
CG7.Capacidade para transmitir información, ideas, problemas e solucións a públicos especializados e non especializados, utilizando unha linguaxe correcta (legal, médica, psicolóxica, sociolóxica e técnica) (CG instrumental).
Competencias específicas (CE)
As competencias específicas que os estudantes deben adquirir na materia son: CE15. Coñecemento de novas formas de criminalidade, especialmente o crime organizado, afondando nas novas técnicas de investigación criminal e os seus límites.
CE16. Coñecer e comprender a diversidade de formas en que se constitúe, representa e trata o crime e analiza criticamente as distintas respostas ao problema do crime desde unha triple perspectiva: explicativo-empírica, decisiva e instrumental.
CE17. Promover unha reflexión político-criminal sobre os factores e as causas responsables da aparición de fenómenos delituosos e formular, deseñar e xestionar proxectos e estratexias innovadoras sobre modelos de intervención social e prevención estrutural e individual.
- Clase maxistral, na que se explicarán os conceptos fundamentais de cada lección que compoñen o contido da materia e na que se empregarán diversos recursos didácticos (uso expositivo, participativo, eficaz das preguntas, uso adecuado dos soportes audiovisuais, materiais de traballo). Os materiais de estudo necesarios poranse a disposición dos estudantes a través do campus virtual da USC.
- Clases prácticas, que incluirán a resolución de casos prácticos e a conclusión, presentación e discusión dos traballos, tanto individuais como en equipo, sobre temas previamente autorizados polo profesor. En relación cos traballos, fomentarase a iniciativa do alumnado en relación coa selección de temas novos ou especialmente relevantes desde o punto de vista político-criminale criminolóxico. Os materiais necesarios proporcionaranse a través do Campus Virtual da USC.
- Durante todo o curso académico, se procurará organizar conferencias, mesas redondas ou seminarios sobre cuestións novedodsas no eido criminolóxico. Do mesmo xeito, intentarase organizar coloquios sobre feitos e sucesos de importancia social e mediática e que afecten a calquera dos contidos que forman parte do programa da materia. Nas actividades mencionadas valorarase a participación activa dos e das estudantes.
As dúbidas e consultas dos estudantes resolveranse nas titorías correspondentes, que poden ser presenciais ou en liña. , pero sempre dentro do horario establecido. As horas de titoría pódense consultar no Campus virtual. Para concertar unha cita, os estudantes deben enviar un correo electrónico a Inma.valeije @ usc.es
Sistema de avaliación
Sistema de avaliación continua
1º. Nesta modalidade, a nota final da materia Formas específicas de Criminalidade III determínase a partir da suma das cualificacións obtidas na realización dunha proba teórica escrita final e da avaliación continua desenvolvida por cada alumno.
2º. O 70% da cualificación procederá dun exame final teórico sobre os contidos do programa da materia. A modalidade de exame pode consistir nunha proba obxectiva tipo test ou na modalidade de preguntas curtas ou de desenvolvemento, nas que se ponderará o coñecemento dos e das alumnas sobre o contido do programa. A modalidade de exame específico e o valor ponderado de cada pregunta publicaranse antes do exame no Campus Virtual. No caso de probas tipo test introducirase unha puntuación de corrección para a puntuación final relacionada co número de respostas falsas ou sen resposta.
3º. Para superar o exame final e poder sumar o resto das notas derivadas da avaliación continua, o alumno deberá obter polo menos unha nota de 3,5 (7 puntos).
4º. En calquera caso, para poder realizar o exame na parte teórica polo método de avaliación continua, debese asistir como mínimo ao 80% das clases teóricas e interactivas e entregar o 80% das actividades prácticas nas datas establecidas (mínimo 3) , que están programadas como interactivas.
5º. O 30% da nota final procederá de actividades prácticas, que se realizarán ao longo do curso nas clases interactivas. Para cualificalas teranse en conta os seguintes criterios: a) Asistencia e participación activa do alumno en clase, presencial ou interactiva, e en seminarios, coloquios, etc. a realizar ao longo do curso (10%); b) a presentación das prácticas individuais ou grupais (20%). Os casos obxecto da avaliación continua realizaranse e entregaranse necesariamente dentro das datas establecidas no Campus virtual. Da USC
6º. En cada caso práctico, especificarase a metodoloxía que o alumno debe empregar para responder ao estudo de caso. Na redacción dos Casos, debe demostrarse que as institucións e o problema en estudo son comprendidos e asimilados, polo que as respostas deben reflectir que as preguntas formuladas foron estudadas, mediante a presentación argumentada das respostas, o uso dunha linguaxe xurídica e técnica adecuada e a cita das normas e textos nas que se basean as respostas. No caso de que na elaboración dos Casos prácticos non se aprecie un esforzo de estudo e razoamento sobre os contidos da materia que xustifican o Caso práctico, considerarase como non presentados e o alumno perderá o seu dereito a ser evaluado polo sistema de avaliación continua. Nos casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas ou traballos de investigación aplicarase o disposto no Regulamento para a avaliación do rendemento académico dos estudantes e a revisión das cualificacións.
7º. No caso de non superar a materia na convocatoria de maio-xuño (1a oportunidade), na convocatoria de xullo (2a oportunidade) só se repetirá a proba obxectiva, mantendo a puntuación obtida nas actividades realizadas ao longo do curso.
8º. Os estudantes que non seguiron ou non superaron o sistema de avaliación continua teñen dereito a un exame final (proba teórica escrita final descrita no punto 2) no que se avalían as competencias globais da materia e co que poden alcanzar o 100% .
9º. Para os efectos da regulación de permanencia na USC, enténdese que a única actividade avaliable é o exame.
Os estudantes que, segundo un acordo adoptado pola Xunta da Facultade de Dereito, obteñan a exención docente por esta materia, deberán realizar, ademais da proba final escrita, un traballo de investigación empírica sobre un tema de interese criminolóxico. Para tal efecto, unha vez que se lles notifique a resolución administrativa que outorga a exención, o estudante debe poñerse en contacto inmediatamente co profesorado encargado da materia para acordar o Tema obxecto de investigación e as regras metodoloxicas para a súa redacción e presentación. O alumno que se acolla á exención docente debe ter en conta que o traballo de investigación substituirá a súa presenza física na aula e a súa participación en clases interactivas e representará o 30% da nota final, razón pola cal se require o máximo de seriedade e rigor académico na súa redacción e presentación.
As datas e as horas de revisión do exame estableceranse e desenvolveranse de acordo co regulamento interno da USC.
Estudo e traballo individual
Traballo presencial na aula: 25h.
Ensino interactivo: 10h.
Titorías en pequeno grupo: 5h
Estudo individual e / ou en grupo: 55 horas
Resolución de casos prácticos: 15 horas
Asistencia a conferencias 2,5 horas.
Traballo persoal total: 72,5 horas.
Recoméndase, para a asimilación da materia, o estudo diario da materia, o uso de titorías e o uso dos materiais didácticos complementarios dispoñibles no Campus Virtual da USC e na plataforma Teams. Tamén se recomenda asistir ás clases teóricas e prácticas cun exemplar do Código Penal actualizado eno mes de setembro do curso académico en cuestión e manter actualizados os coñecementos esenciais de Dereito Penal. Parte Xeral e Parte Especial
Finalmente, en canto ao plaxio e ao mal uso das tecnoloxías no desempeño de tarefas e probas e de acordo coas "Directrices para o desenvolvemento dun ensino seguro na aula", lémbrelles aos alumnos e alumnas que nos casos de exercicio fraudulento de exercicios ou Probas ou traballos de investigación aplicarase o establecido no Regulamento de avaliación do rendemento académico dos estudantes e revisión de cualificacións.
Maria Inmaculada Valeije Alvarez
Coordinador/a- Departamento
- Dereito Público Especial e da Empresa
- Área
- Dereito Penal
- Teléfono
- 881814692
- Correo electrónico
- inma.valeije [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 16:30-18:00 | Grupo clases expositivas | Castelán | Aula 16 |
| Martes | |||
| 16:30-18:00 | Grupo clases expositivas | Castelán | Aula 16 |
| 08.01.2025 16:00-18:00 | Grupo clases expositivas | Aula 4 |
| 08.01.2025 16:00-18:00 | Grupo clases expositivas | Aula 5 |
| 10.06.2025 18:00-20:00 | Grupo clases expositivas | Aula 5 |