Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Xeografía
Áreas: Análise Xeográfica Rexional
Centro Facultade de Xeografía e Historia
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
Comprender os procesos de globalización económica e a configuración dun mundo polarizado e desigual.
Dotar ao alumnado dos conceptos e coñecementos necesarios para analizar os factores que inciden nos procesos de exclusión social e pobreza.
Fomentar no alumnado unha actitude crítica a través da cal poder comparar situacións de pobreza e desigualdade social existentes no mundo.
Entender os principios da cooperación ao desenvolvemento e a súa evolución.
Coñecer os organismos internacionais e as súas estratexias contra os procesos de empobrecemento e exclusión.
Adquirir un compromiso solidario a favor dos empobrecidos e excluídos.
BLOQUE I. A DESIGUALDADE E A COOPERACIÓN AO DESENVOLVEMENTO
Tema 1. Os desafíos da pobreza e a desigualdade. A globalización da desigualdade.
Tema 2. Pobreza e desigualdade: conceptos e cuantificación.
Tema 3. A cooperación ao desenvolvemento como resposta a eses desafíos: os proxectos.
BLOQUE II: A AXUDA OFICIAL AO DESENVOLVEMENTO (AOD)
Tema 4. A cooperación multilateral: Organismos Internacionais. A anticooperación
Tema 5. A cooperación bilateral: OCDE e UE. A cooperación Sur-Sur
Tema 6. A Cooperación ao desenvolvemento en España. A cooperación descentralizada.
BLOQUE III: A COOPERACIÓN NON GOBERNAMENTAL
Tema 7. As Organizacións Non Gobernamentais para o Desenvolvemento (ONGD)
Tema 8. A función do sector social: universidades, sindicatos e empresas. Outros axentes.
BLOQUE IV: A EDUCACIÓN PARA O DESENVOLVEMENTO
Tema 9: A educación para o desenvolvemento nun mundo globalizado.
BLOQUE V: TEMA INTERACTIVO (CURSO 2022-2023)
1. Pobreza e migración.
2. Pobreza e xénero.
Bibliografía básica
Casado, M.; Rodríguez, P.; Vilà, A. (2016). Document on Ageing and Vulnerability; Universidad de Barcelona: Barcelona, Spain.
Coudouel et al. (2002) "Poverty Measurement and Analysis" en World Bank: PRSP Sourcebook, Washington D.C., World Bank. pp 27-74
Dorling, D.; Ballas, D. (2008). Spatial Divisions of Poverty andWealth. In Understanding Poverty,Wealth and Inequality:
Policies and Prospects; Ridge, T.,Wright, S., Eds.; Policy Press: Bristol, UK; pp. 103–134
ECHART, E., PUERTO, L.M., SOTILLO, J.A. (cood) (2005). Globalización, pobreza y desarrollo: Los retos de la cooperación internacional. Ed. Libros de la Catarata y UCM.
Feres, J.C.; Mancero X. (2001) "Enfoques para la medición de la pobreza", Serie estudios estadísticos y prospectivos nº4. Santiago de Chile, CEPAL. 46 pp.
Kerbo, H. (2003). Estratificacion social y desigualdad: el conflicto de clase en perspectiva histórica, comparada y global. S.A. MCGRAW-HILL / INTERAMERICANA DE ESPAÑA
Kiss, M. Vulnerable Social Groups before and after the Crisis; European Parliament: Luxembourg, 2016.
Méndez, R. (2012) Ciudades y metáforas: Sobre el concepto de resiliencia urbana. Ciudad Territ. 44, 215–231.
Sanahuja, J. A. ¿Más y mejor ayuda? la Declaración de París y las tendencias en la cooperación al desarrollo (2008). Anuario CEIPAZ, nº 1. Pp. 71-102.
Piñeira-Mantiñán, M.J.; Durán-Villa, F.R.; Taboada-Failde, J. (2018). Urban Vulnerability in Spanish Medium-Sized Cities during the Post-Crisis Period (2009–2016). The Cases of A Coruña and Vigo (Spain). Urban Sci. 2, 37.
Subirats, J.; Martí-Costa, M. (2014) Ciudades Vulnerables y Crisis en España; Fundación Pública Andaluza Centro de Estudios Andaluces: Seville, Spain.
European Commission (2017). My Region, My Europe, Our Future. Seventh Report on Economic, Social and Territorial Cohesion; European Commission: Brussels, Belgium.
Valiño, V. (2013) Emergencia Habitacional en el Estado Español: La Crisis de Las Ejecuciones Hipotecarias y Los Desalojos desde una Perspectiva de Derechos Humanos; Barcelona: Observatorio OESC.
Bibliografía complementaria
Cabrera, P. J. (2009). La acción social con personas sin hogar en la España del siglo XXI. Facultad de Ciencias Humanas y Sociales Universidad Pontificia Comillas de Madrid. Madrid.
Holzmann, R.; Hinz, R. (2005). Ingreso en la Vejez en el Siglo Veintiuno. Una Perspectiva Internacional de los Sistemas de Pensiones y de sus Reformas. Banco Mundial.
Larra, M.; Pérez Eransus. B. (Cod.) (2008). Exclusión social en España: un espacio diverso y disperso en intensa transformación. Fundación Foessa. Madrid.
PRC (2005) The Chronic Poverty Report 2004-05. Londres, Chronic Poverty Research Centre.
Romero, J. et al. (1992) Desigualdades y nueva pobreza en el mundo desarrollado. Madrid, Ed. Síntesis. 151 p.
Vidal Fernández, F. (Cod.) (2006). Exclusión social y estado de bienestar en España. FUHEM. Pp. 61-74. Madrid.
Publicacións periódicas e fontes de información estatística:
1. BANCO MUNDIAL: Informe sobre el desarrollo mundial. Mundi-Prensa, Madrid, (anual).
https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/35218
2. FUNDACION FOESSA. Informe FOESSA (Cáritas Española).
https://www.foessa.es/viii-informe/
3. INTERMON-OXFAM: La realidad de la ayuda, Intermon, Barcelona.
https://www.oxfamintermon.org/es/publicacion/realidad-ayuda-2020
4. OCDE-CAD: Development Cooperation Report, Paris..
https://www.oecd.org/dac/development-cooperation-report/
5. MINISTERIO DE ASUNTOS EXTERIORES UY COOPER
COMPETENCIAS BASICAS E XERAIS
CX2 - Coñecer, comprender e interpretar o territorio
CX3 - Interrelacionar o medio físico e ambiental coa esfera social e humana
CX4 - Combinar un enfoque xeneralista cunha análise especializada
CX5 - Interrelacionar os fenómenos a diferentes escalas territoriais
CX6 - Explicar a diversidade de lugares, rexións e localizacións
CX7 - Comprender as relacións espaciais
CX8 - Analizar e interpretar as paisaxes
CX9 - Xerar sensibilidade e interese polos temas territoriais e ambientais
CB1 - Que os estudantes demostrasen posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parte da base da educación secundaria xeral, e adóitase atopar a un nivel que, aínda que se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda do seu campo de estudo
CB2 - Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo
CB3 - Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética
CB4 - Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado
CB5 - Que os estudantes desenvolvesen aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grao de autonomía
TRANSVERSAIS
CT2 - Espazos xeográficos rexionais, Xeografía humana, económica e social; Xeografía física e medio ambiente
CT3 - Ordenación do territorio
CT4 - Métodos de información xeográfica
CT5 - Metodoloxía e traballo de campo
CT6 - Utilizar a información xeográfica como instrumento de interpretación do territorio
CT7 - Combinar as dimensións temporal e espacial na explicación dos procesos socioterritoriais
CT8 - Relacionar e sintetizar información territorial transversal
CT9 - Realizar propostas de xestión territorial; Xestionar a localización de servizos e actividades; Realizar diagnoses integradas da acción pública; Explicar os procesos da actualidade mediática
CT10 - Expresar información cartográficamente
CT11 - Traballo de campo e coñecemento directo do territorio
CT12 - Elaborar e interpretar información estatística
ESPECÍFICAS
CE1 - Ordenar e sintetizar a información
CE3 - Entender os problemas de forma multidimensional; Xestionar a complexidade; Ofrecer explicacións sinxelas a problemas complexos
CE5 - Xerar acordos en equipos interdisciplinares; Capacidade de entender a linguaxe e as propostas doutros especialistas
CE6 - Exposición e transmisión dos coñecementos xeográficos
CE7 - Ofrecer novos usos a saberes tradicionais
O temario desenvolverase da maneira máis equilibrada posible en función da importancia de cada tema, combinando a docencia expositiva coas prácticas de aula. A parte interactiva desenvolverase na aula, no campo e a por medio de actividades non presenciais. Estas actividades, individuais ou colectivas, consistirán na análise e comentario crítico dos materiais que se lles indiquen e na preparación dun tema para a súa exposición na aula. Ofertarase unha práctica sobre un tema de actualidade a elaborar, con titorización e seguimento, ao longo do cuadrimestre.
Docencia expositiva: nas sesións de docencia expositiva, o profesorado explicará de maneira presencial na aula os conceptos teórico-prácticos dos contidos, apoiándose en presentacións multimedia. Respecto ao material para o seguimento da materia, ademais da bibliografía recomendada, o alumnado dispoñerá do material docente complementario na aula virtual.
Docencia interactiva: as sesións de docencia interactiva levarán a cabo na aula establecida no horario ou fora da Facultade. Cando exista algunha actividade que así o aconselle (conferencias, exposicións...), convidarase á súa asistencia, compensando o tempo empregado niso.
Titorías personalizadas: realizaranse de maneira persoal ou a través do correo electrónico ou a aula virtual, cando por razón xustificada non poida vir ás mesmas no horario establecida.
Se se dan as condicións, realizarase unha saída de campo (xunto con outros materias do Grao, de ser posible) onde se poñan en práctica os contidos acadados na aula.
A avaliación da aprendizaxe comprende tanto o proceso como o resultado obtido. Propóñense para o es unha avaliación continua formativa con proba final., que estimule ao alumnado para ser axente activo da súa propia formación. O rendemento do alumno/a na materia vai depender do seu esforzo persoal, do traballo sistemático e da súa capacidade.
A avaliación será continua e formativa, aplicándose da seguinte maneira:
1. Realización e entrega dun traballo de curso con defensa pública: 50%. A entregar na aula virtual.
2. Traballo/os sen exposición pública 30%. A entregar na aula virtual nos prazos indicados.
3. Asistencia e participación na aula e seminarios: 20%
No caso de que algunha ou algún estudante non puidese cumprir cos requisitos anteriores, previa xustificación documentada das razóns que llo impiden ou impediron, fixaráselle un procedemento singularizado a través do cal poderá cubrir os baleiros ocasionados no proceso por causas sobrevindas (non se inclúen aquelas causas susceptibles de dispensa). Cando así ocorra deberá comunicala tan pronto como lle sexa posible. O traballo práctico realizado deberá ser entregado na aula virtual (non se recollerán os que se entreguen por outra vía, salvo demanda expresa) no prazo que se establecerá para o efecto.
Se a media non resultase nunha cualificación por riba de 5 na primeira oportunidade, pódese afrontar a segunda oportunidade de avaliación. Na segunda oportunidade non se pode producir avaliación continua, polo que as competencias asociadas a esas compoñentes tamén serán obxecto de avaliación mediante un exame
Dispensa:
O alumnado ao que lle sexa concedida dispensa de asistencia ás aulas (seguindo a Instrución Nº 1/2017 da Secretaría Xeral sobre dispénsaa de asistencia a clase en determinadas circunstancias), avaliarase cunha proba teórico-práctica final de acorde coa súa situación, que supoñerá o 100% da cualificación.
Realización fraudulenta de exercicios ou probas:
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recolleito na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións
Horas de traballo presencial do alumnado: 51 horas.
Expositivas 32 horas.
Interactivas 16 horas.
Titorías persoais 3 horas.
Horas e estudo e traballo persoal: 103 horas.
Estudo/traballo individual ou en grupo 60 horas.
Procura de fontes e información, lecturas recomendadas, visualización de material gráfico 28 horas.
Preparación de presentacións 8 horas.
Outras 7 horas.
Traballo continuado ao longo do período de aulas. A asistencia e participación activa nas sesións expositivas e interactivas é fundamental para superar a materia.
Realización da totalidade de actividades que se propoñan para ser avaliado.
Recoméndase encarecidamente cursar os Cursos de Competencias en Información ofertados pola Biblioteca Universitaria (https://www.usc.gal/gl/servizos/biblioteca/servizos/competencias.html)
Ramón López Rodríguez
Coordinador/a- Departamento
- Xeografía
- Área
- Análise Xeográfica Rexional
- Correo electrónico
- ramonlopez.rodriguez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Interino/a substitución S. Esp. e outros
| 19.05.2025 18:30-21:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 08 |
| 27.06.2025 18:00-20:30 | Grupo /CLE_01 | Aula 09 |