Créditos ECTS Créditos ECTS: 4.5
Horas ECTS Criterios/Memorias Horas de Titorías: 2.25 Clase Expositiva: 18 Clase Interactiva: 18 Total: 38.25
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Psiquiatría, Radioloxía, Saúde Pública, Enfermaría e Medicina
Áreas: Enfermaría
Centro Facultade de Enfermaría
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
- Coñecer e diferenciar os conceptos básicos de Nutrición, Alimentación e Dietética.
- Coñecer os principais fundamentos fisiolóxicos da nutrición humana. Coñecer as bases do intercambio enerxético humano. Coñecer os principais compoñentes do balance enerxético humano, así como os diversos métodos para o seu cálculo.
- Coñecer os principais macronutrientes implicados na alimentación humana, así como os alimentos que os conteñen.
- Coñecer os principais micronutrientes implicados na alimentación humana, así como os alimentos que os conteñen. Coñecer a importancia da achega hídrica e de fibra na alimentación humana.
- Analizar os aspectos bioquímicos e fisiolóxicos dos nutrientes, manexar as necesidades enerxéticas e a súa relación cos factores implicados, así como a composición cuantitativa e cualitativa dos macro e micronutrientes.
- Identificar os problemas nutricionais de maior prevalencia e seleccionar as recomendacións dietéticas adecuadas.
- Establecer a alimentación como un coidado básico do paciente e ser capaz de integralo no plan de coidados.
- Deseñar plans de coidados para promover a saúde a través da alimentación, adaptándose ás necesidades e esixencias de distintos grupos ou comunidades.
- Coñecer e valorar as necesidades nutricionais das persoas sas e con problemas de saúde de diversa índole ao longo do ciclo vital, para promover e reforzar pautas de conduta alimentaria saudable.
- Elaborar plans de alimentación individualizados, tendo en conta os factores clínicos, sociais, culturais, psicolóxicos e da contorna que poidan influír no seu seguimento.
- Identificar os signos físicos, así como os parámetros antropométricos e bioquímicos que permitan detectar un estado nutricional en risco.
- Desenvolver a capacidade para dar unha adecuada información nutricional mediante a educación terapéutica, así como de informar o paciente do plan de alimentación prescrito e das consecuencias do seu seguimento, proporcionándolle diferentes alternativas sobre os alimentos permitidos e as súas formas de preparación.
- Recoñecer a importancia das técnicas de procesamento de alimentos (propiedades, comportamento e calidade para o consumo) e seguir as normas e aspectos fundamentais de hixiene alimentaria en canto a adquisición, conservación e preparación dos alimentos.
- Identificar os métodos de soporte nutricional artificial, as súas funcións e vías de administración.
- Basear as intervencións de enfermería na evidencia científica e nos medios dispoñibles.
Bloque I: XENERALIDADES SOBRE NUTRICIÓN HUMANA. ENERXÍA E NUTRIENTES
1.1 Historia e conceptos da nutrición
1.2 Basees bioquímicas da nutrición
1.3 Bases fisiolóxicas da nutrición
Bloque II: HIXIENE ALIMENTARIA
2.1 Os alimentos, a súa composición e calidade
2.2 Manipulación e conservación dos alimentos. Guías e riscos para a saúde
2.3 Planificación dietética e promoción do benestar nutricional. Factores de risco nutricional
Bloque III: VALORACIÓN NUTRICIONAL NA SAÚDE E A ENFERMIDADE
3.1 Métodos de valoración do estado nutricional
3.2 Valoración da inxesta de nutrientes
3.3 Valoración da nutrición en situacións patolóxicas
3.4 Nutrición e saúde bucodental
Bloque IV: A ALIMENTACIÓN NA SAÚDE. COIDADOS DE ENFERMERÍA
4.1 Necesidades nutricionais e bases científicas da dieta saudable
4.2 Nutrición da embarazada, lactante, neno e adolescente
4.3 Nutrición no adulto e o ancián
Bloque V: A ALIMENTACIÓN NA ENFERMIDADE. COIDADOS DE ENFERMERÍA
5.1 Desnutrición
5.2 Obesidade
5.3 Outros trastornos nutricionais na clínica: trastornos do comportamento alimentario, enfermidades dixestivas, oncoloxía, coidados intensivos, cirurxía, trastornos cardiovasculares
5.4 Dietoterapia adaptada á situación clínica: alerxia alimentaria, enfermidade celíaca, diabetes, insuficiencia hepática, renal ou cardíaca
5.5 Nutrición artificial, enteral e parenteral
5.6 Produtos e dispositivos para a nutrición artificial
Bibliografía xeneral:
- Gil Hernández A. Tratado de Nutrición. Tomo I: Bases fisiológicas y bioquímicas de la nutrición. 2ªed. Ed. Médica Panamericana, Madrid, 2010.
- Gil Hernández A. Tratado de Nutrición. Tomo II: Composición y calidad nutritiva de los alimentos. 2ªed. Ed. Médica Panamericana, Madrid, 2010.
- Gil Hernández A. Tratado de Nutrición. Tomo III: Nutrición humana en el estado de salud. 2ªed. Ed. Médica Panamericana, Madrid, 2010.
- Gil Hernández A. Tratado de Nutrición. Tomo IV: Nutrición clínica. 2ªed. Ed. Médica Panamericana, Madrid, 2010.
- Tojo R. Tratado de nutrición pediátrica. Ed. Doyma SL, Madrid, 2001.
- Comité de Nutrición de la AEP. Manual práctico de nutrición en Pediatría. Ed. Ergón, Madrid, 2007.
- Vázquez D, De Cos AI, López-Nomdedeu C. Alimentación y nutrición. Manual teórico-práctico. 2ªed. Ed. Díaz de Santos, Madrid, 2005.
- Salas-Salvadó J, Bonada Sanjaume A, Trallero Casañas R, Saló Sola ME, Burgos Peláez R. Nutrición y dietética clínica. 2ªed. Ed. Elsevier España, SL, Barcelona, 2008.
- Serrano-Ríos M. Nutrición y alimentación. Nuevas perspectivas. Ed. McGraw-Hill Interamericana, Madrid, 2008.
- Martín Salas C, Díaz Gómez J. Nutrición y dietética. Ed. DAE, Madrid, 2009.
- Mataix J. Nutrición y alimentación humana. 2ª ed. Ergon, Madrid, 2009.
- Dudek SG. Nutrition essentials for nursing practice. 6th Ed. Ed. Wolters Kluwer / Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia, 2010.
- Astiasiaran I, Martínez A. Alimentos. Composición y propiedades. McGraw-Hill Interamericana, Madrid, 2000.
- Shils ME. Nutrición en salud y enfermedad. McGraw-Hill Interamericana, Madrid, 2002.
- Martínez JA, Del Puy M. Fundamentos de nutrición y dietética. Bases metodológicas y aplicaciones. Ed. Médica Panamericana, Madrid, 2011.
Bibliografía específica:
- Grande Covián F. Desarrollo histórico del conocimiento científico de la nutrición. En: Fundación Príncipe de Asturias, ed. La nutrición y la salud. Oviedo, 1993.
- Gibney M, MacDonald I, Roche HM. Nutrition & Metabolism. 2ªed. Londres, Blackwell Publishing Company, 2009.
- Nelson DL, Cox MM. Lehninger Principios de Bioquímica. 4ª ed. Barcelona, Omega, 2006.
- Bruce M, Koeppen BM, Stanton BA. Berne and Levy physiology. 6ªed. St. Louis, Elsevier-Mosby, 2008.
- Abbas AK, Lichtan AH. Inmunología celular y molecular. 6ªed. Amsterdam, Eslevier, 2008.
- Johnson LR. Gastrointestinal physiology. 7ªed. St. Louis, Elsevier-Mosby, 2007.
- Belitz HD, Grosch W, Schieberle P. Food chemistry. 4ªed. Berlin, Springer, 2009.
- Tojo R, Pavón P. Alimentación do neno escolar. Xunta de Galicia, 1984.
- Aranceta J, Serra L. Leche, lácteos y salud. Madrid, Ed. Médica Panamericana, 2005.
- Lawrence RA, Lawrence RM. Lactancia materna. 6ªed. Barcelona, Elsevier, 2007.
- Ballabriga A, Carrascosa A. Nutrición en la infancia y la adolescencia. 3ªed. Madrid, Ergon, 2006.
- Aranceta J, Pérez-Rodrigo C. Frutas, verduras y salud. Barcelona, Masson, 2006.
- Redondo L. La fibra terapéutica. 2ªed. Barcelona, Glosa, 2002.
- Aparicio R, Harwood J. Manual del aceite de oliva. Madrid, Mundi-Prensa, 2003.
- Ashurst PR. Chemistry and technology of soft drinks and fruit juices. 2ªed. Oxford, Blackwell, 2005.
- Moll M, Moll N. Compendio de riesgos alimentarios. Madrid, AMV, 2006.
- Camean A, Repetto M. Toxicología alimentaria. Madrid, Díaz de Santos, 2006.
- Barasi ME. Human nutrition. A health perspective. 2ªed. Londres, Arnold, 2003.
- Agencia Española de Seguridad Alimentaria. Hábitos saludables de alimentación y activi
Básicas:
CB2. Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha
forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo.
CB3. Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética.
CB4. Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado.
CB5. Que os estudantes desenvolvesen aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grao de autonomía.
Xenerais:
CG1. Ser capaz, no ámbito da enfermería, de prestar unha atención sanitaria técnica e profesional adecuada ás necesidades de saúde das persoas que atenden, #de acordo con o estado de desenvolvemento dos coñecementos científicos de cada momento e cos niveis de calidade e seguridade que se establecen nas normas legais e deontolóxicas aplicables.
CG6. Basear as intervencións da enfermería na evidencia científica e nos medios dispoñibles.
CG9. Fomentar estilos de vida saudables, o autocoidado, apoiando o mantemento de condutas preventivas e terapéuticas.
CG11. Establecer unha comunicación eficaz con pacientes, familia, grupos sociais e compañeiros e fomentar a educación para a saúde.
CG14. Establecer mecanismos de avaliación, considerando os aspectos científicos–técnicos e os de calidade.
CG15. Traballar co equipo de profesionais como unidade básica na que se estruturan de forma uni ou multidisciplinar e interdisciplinar os profesionais e demais persoal das organizacións asistenciais.
Transversais:
CT1. Capacidade de aplicar os coñecementos á práctica.
CT2. Capacidade para o traballo en equipo.
CT5. Capacidade para a resolución de problemas.
CT6. Coñecementos básicos da profesión.
CT13. Habilidade para traballar de maneira autónoma.
CT14. Habilidades de xestión da información (habilidade para buscar e analizar información proveniente de diversas fontes).
CT16.Habilidades de investigación.
CT17. Habilidades básicas de manexo de computadores.
Específicas:
CE2.Coñecer o uso e a indicación de produtos sanitarios vinculados aos coidados de enfermería.
CE5. Coñecer e valorar as necesidades nutricionais das persoas sas e con problemas de saúde ao longo do ciclo vital, para promover e reforzar pautas de conduta alimentaria saudable. Identificar os nutrientes e os alimentos en que se atopan. Identificar os problemas nutricionais de maior prevalencia e seleccionar as recomendacións dietéticas adecuadas.
CE6.Aplicar as tecnoloxías e sistemas de información e comunicación dos coidados de saúde.
CE7.Coñecer os procesos fisiopatológicos e as súas manifestacións e os factores de risco que determinan os estados de saúde e enfermidade nas diferentes etapas do ciclo vital.
Docencia expositiva:
O/a docente explicará os contidos con apoio de recursos dixitais. Basearase en leccións teóricas, expostas polo profesor con axuda dos recursos didácticos dispoñibles. Cada clase terá unha duración dunha hora, incluíndo polo menos 10 minutos para aclaración de dúbidas por parte dos alumnos. Seguirase unha orde lóxica no desenvolvemento do temario. As clases complementaranse con material adicional para o traballo persoal do alumnado.
Docencia interactiva Seminario:
Sesións sobre temas específicos, que poden complementar ou desenvolver aspectos específicos introducidos na docencia expositiva. Nestas sesións fomentarase a participación do alumnado, o traballo en grupo e o debate baseado en argumentos racionais e científicos.
Docencia interactiva Laboratorio:
Realizaranse obradoiros ou sesións prácticas nas que os alumnos realizarán actividades ou procedementos esenciais no campo da nutrición clínica.
Durante o desenvolvemento da materia e en función da actividade proposta polo profesorado poderanse empregar algunhas das seguintes metodoloxías docentes:
M1 - Sesión Maxistral
M2 - Aprendizaxe baseada en problemas
M3 - Aprendizaxe baseada en proxectos
M4 - Aprendizaxe colaborativa
M5 - Estudos de casos
M6 - Foros de discusión
M7 - Prácticas a través de TICs
M8 - Gamificación
A cualificación final da materia será a suma das cualificacións obtidas na avaliación teórica e as actividades do alumno/a, coa seguinte repartición porcentual:
DOCENCIA EXPOSITIVA: avaliarase o dominio dos coñecementos teóricos da materia por medio de probas obxectivas. Terá un valor na nota final do 60%.
DOCENCIA INTERACTIVA: avaliarase o dominio dos coñecementos adquiridos por medio de probas obxectivas e/o realización de tarefas, valorarase a asistencia e participación do alumnado nas diferentes actividades programadas. Terá un valor na nota final do 40% repartido en 20% para traballos e/o actividades individuais e 20% para traballos e/o actividades grupais.
Para superar a materia deberase obter máis do 55% do total de puntos posibles na docencia expositiva e máis do 55% da puntuación total posible na docencia interactiva.
Traballo presencial:
- Aula: 18 horas
- Seminario: 12 horas
- Laboratorio: 6 horas
- Titoría: 2,25 horas
- Probas de avaliación: 2 horas
Traballo persoal do estudante, non presencial:
A materia consta de 4,5 ECTS. Cada crédito ECTS equivale a 25 horas, das que 16,5 corresponden a traballo autónomo alumno/a, polo que o tempo de estudo e traballo persoal estimado é de 74,25 horas
1. Asistir e participar de maneira activa en todas as actividades presenciais.
2. Estudar e preparar os temas de forma sistemática e continuada.
3. Comentar as dúbidas co profesor.
4. Tratar de interrelacionar os contidos entre si, buscando a súa utilidade e repercusión na práctica profesional.
5. Considerar o estudo como unha ferramenta formativa complementaria ás demais materias e non como un temario que se debe estudar para superar un exame.
6. Acudir de forma regular á biblioteca para coñecer e revisar a bibliografía relevante para cada tema.
7. Visitar as diversas páxinas web suxeridas en cada tema para obter información adicional e ferramentas para realizar cálculos dietéticos e dar consellos nutricionais.
8. Buscar na realidade diaria situacións e problemas nutricionais que poden servir de estímulo para o estudo da materia.
9. Implicarse de forma activa nos seminarios e os laboratorios, como método para obter o maior rendemento das devanditas sesións e adquirir a capacitación que será necesaria na actividade laboral futura.
10. Mediante crítica construtiva, tratar de facer achegas para mellorar o contido e a dinámica da materia.
- O ensino desta titulación é de tipo presencial, sendo obrigatoria a asistencia ás clases, tanto expositivas como interactivas. En caso de falta por causa de forza maior, esta será xustificada en tempo e forma ao docente correspondente. A non asistencia a clases expositivas ou a seminarios repercutirá na non superación da materia.
Aplicarase exención de docencia (nos casos determinados polo centro) nas clases expositivas, pero non nas interactivas.
- Atendendo ao artigo 9.2.a de o Estatuto do Estudante da USC e ao artigo 36 da Lei Orgánica do Sistema Universitario, e co obxectivo de fomentar a participación e a responsabilidade nas actividades docentes do alumnado, nas clases expositivas e interactivas non está autorizado o uso de dispositivos electrónicos (teléfonos móbiles, “tablets”, ordenadores etc.)/ etc.) salvo cando o autorice expresamente o profesorado responsable da materia.
- Para a atención do alumnado con necesidades específicas de apoio educativo terase en conta o establecido no Protocolo de atención a persoas con discapacidade (Área de Integración do Servizo de Participación e Integración Universitaria da USC). Realizaranse as debidas adaptacións metodolóxicas e/o adaptacións curriculares para dar resposta ás necesidades educativas do citado alumnado.
- Para os casos de realización fraudulenta de exercicios e/o probas será de aplicación o recolleito na “Normativa de avaliación do rendemento académico dous estudantes e de revisión de cualificacións” da USC.
- É obrigatorio o uso das ferramentas institucionais de comunicación (correo electrónico da USC, campus virtual etc.).
Antonio Rodriguez Nuñez
- Departamento
- Psiquiatría, Radioloxía, Saúde Pública, Enfermaría e Medicina
- Área
- Enfermaría
- Correo electrónico
- antonio.rodriguez.nunez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
Marcos Pazos Couselo
Coordinador/a- Departamento
- Psiquiatría, Radioloxía, Saúde Pública, Enfermaría e Medicina
- Área
- Enfermaría
- Correo electrónico
- marcos.pazos [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Contratado/a Doutor
Silvia Novio Mallon
- Departamento
- Psiquiatría, Radioloxía, Saúde Pública, Enfermaría e Medicina
- Área
- Enfermaría
- Correo electrónico
- silvia.novio [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Aida Carballo Fazanes
- Departamento
- Psiquiatría, Radioloxía, Saúde Pública, Enfermaría e Medicina
- Área
- Enfermaría
- Correo electrónico
- aida.carballo.fazanes [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Axudante Doutor LOSU
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 11:00-12:00 | Grupo /CLE_01 | Galego, Castelán | Aula 2.01 |
| 12:00-13:00 | Grupo /CLE_02 | Castelán, Galego | Aula 3.02 |
| Martes | |||
| 11:00-12:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán, Galego | Aula 2.01 |
| 12:00-13:00 | Grupo /CLE_02 | Galego, Castelán | Aula 3.02 |
| Mércores | |||
| 11:00-12:00 | Grupo /CLE_01 | Galego, Castelán | Aula 2.01 |
| 12:00-13:00 | Grupo /CLE_02 | Galego, Castelán | Aula 3.02 |
| Xoves | |||
| 11:00-12:00 | Grupo /CLE_01 | Galego, Castelán | Aula 2.01 |
| 12:00-13:00 | Grupo /CLE_02 | Castelán, Galego | Aula 3.02 |
| 17.01.2025 10:00-12:00 | Grupo /CLE_02 | Aula 5 - Roberto Novoa Santos |
| 17.01.2025 10:00-12:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 5 - Roberto Novoa Santos |
| 17.01.2025 10:00-12:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 6 - Roberto Novoa Santos |
| 17.01.2025 10:00-12:00 | Grupo /CLE_02 | Aula 6 - Roberto Novoa Santos |
| 17.01.2025 10:00-12:00 | Grupo /CLE_02 | R.N.S.-Aula Magna |
| 17.01.2025 10:00-12:00 | Grupo /CLE_01 | R.N.S.-Aula Magna |
| 30.06.2025 12:00-14:00 | Grupo /CLE_02 | Aula 5 - Roberto Novoa Santos |
| 30.06.2025 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 5 - Roberto Novoa Santos |
| 30.06.2025 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 6 - Roberto Novoa Santos |
| 30.06.2025 12:00-14:00 | Grupo /CLE_02 | Aula 6 - Roberto Novoa Santos |