Traballos presentados

Resumo
As rías galegas son ecosistemas especiais, biodiversos e de alto valor socioeconómico, pero están expostas ás contaminacións producidas polas actividades antropoxénicas. Un caso representativo deste problema é a elevada concentración de chumbo nos sedimentos próximos á fábrica de porcelana “Alfares de Ponte Sampaio”, no interior da ría de Vigo. Neste estudo investígase a relación entre este chumbo e a presenza de diatomeas con deformidades neste entorno, avaliando tamén a severidade destas e os posibles efectos na redución da súa biodiversidade. Formúlase a hipótese de que un maior contido de chumbo incrementa a abundancia e gravidade das deformacións nos frústulos das diatomeas e reduce a diversidade das súas comunidades. Para comprobalo, tomáronse mostras de sedimentos en distintos puntos e profundidades próximas á antiga fábrica. Identificáronse e analizáronse as diatomeas presentes baixo o microscopio e aplicáronse probas estatísticas para correlacionar as súas deformidades e a biodiversidade cos niveis de chumbo. Os resultados amosan que as abundancias de diatomeas deformes superan o limiar esperado en condicións sen estrés, pero non se atoparon correlacións significativas entre a concentración de chumbo e a presenza ou gravidade das deformidades. Porén, observouse unha tendencia á redución da biodiversidade co aumento do metal, aínda que sen acadar significación estatística. Este estudo axuda a comprender mellor os efectos que os metais pesados poden ter sobre as diatomeas e subliña a necesidade de considerar outros factores ambientais nestas investigacións.

Dirección
LEIRA CAMPOS, ANTON MANOEL (Titoría)

Tribunal
COBO GRADIN, FERNANDO (Presidente/a)
PONTEVEDRA POMBAL, FRANCISCO XABIER (Secretario/a)
ABOAL VIÑAS, JESUS RAMON (Vogal)

Resumo
Tradescantia fluminensis é unha planta exótica invasora que afecta á biodiversidade nativa dos bosques riparios. Sen embargo, descoñécese cal é o seu efecto a longo prazo nos ecosistemas europeos. O obxetivo deste estudo foi avaliar o impacto de T. fluminensis sobre o banco de sementes da flora nativa dun bosque de ribeira de Galicia, analizando se este impacto varia en función da profundidade do banco se sementes presente no solo, a exposición á luz ou o estado de invasión. Para iso, utilizouse o método de emerxencia de plántulas. Recolléronse mostros de solos invadidos por T. fluminensis e non invadidos (zonas adxacentes) en dez puntos ao longo da ribeira do río Tins (Outes, A Coruña) e a dúas profundidades diferentes (0 a 5 cm; 5 a 10 cm). Os solos colocáronse en macetas combinándoos en dous tratamentos (luz e sombra) e mantivéronse no invernadoiro durante seis meses, realizando un seguimento semanal da emerxencia de individuos. Para avaliar o seu crecemento e desenvolvemento, realizáronse dúas colleitas (meses tres e seis) nas que se mediron diversos parámetros ecofisiolóxicos das especies. Os resultados indicaron que se conseguiron establecer diversas especies de plantas, tanto en solos invadidos como non invadidos, sen diferenzas cuantitativas en riqueza e abundancia. Porén, si houbo diferenzas de forma cualitativa, onde as zonas invadidas caracterizáronse por ter un maior establecemento de especies exóticas como Oxalis corniculata ou Phytolacca americana. Por outra banda, observouse que o sombreado producido pola invasora, limitando a chegada de luz ao solo, ten un impacto negativo severo na xerminación e no establecemento das especies presentes no banco de sementes. Ante estes achados, de cara a un futuro plan de restauración a partir do banco de sementes da zona, recoméndase a retirada de T. fluminensis para eliminar o efecto de sombreado e un rigoroso seguimento das especies que xerminan e se establecen, erradicando aquelas especies que poidan ser problemáticas para evitar novas invasións secundarias.

Dirección
RETUERTO FRANCO, JOSE CARLOS RUBÉN (Titoría)
VARELA RIO, ZULEMA Cotitoría
Rodríguez Parra, Jonatan Cotitoría

Tribunal
COBO GRADIN, FERNANDO (Presidente/a)
PONTEVEDRA POMBAL, FRANCISCO XABIER (Secretario/a)
ABOAL VIÑAS, JESUS RAMON (Vogal)

Resumo
O sistema nervioso central (SNC) ten a capacidade para reorganizarse en base a experiencias ou lesións, é o que coñecemos como plasticidade cerebral. Describiuse que a mielina, que envolve os axones neuronais e determina a súa velocidade de transmisión, é altamente plástica, a pesar de que non se coñecen con precisión os mecanismos que a regulan. Neste traballo estudamos se unha lesión periférica pode inducir, a curto prazo, cambios na mielinización de circuítos centrais a escala de cerebro completo na expresión da proteína básica da mielina nas proxeccións corticais ao lesionar cirurxicamente as vías nerviosas das vibrisas en ratos adultos. O estudo levouse a cabo coa técnica de clarificación de tecido iDISCO+, a microscopia de folla de luz (lightsheet microscopy) e ferramentas bioinformáticas de análise de datos como ClearMap ou Imaris. Con estas técnicas conseguimos descartar a existencia de remodelado mielínico a curto prazo tras a lesión das vibrisas en ratos adultos.

Dirección
VIEITES PRADO, ALBA (Titoría)

Tribunal
POMBO RAMOS, CELIA MARIA (Presidente/a)
VILAS PETEIRO, ROMAN (Secretario/a)
ADRIO FONDEVILA, MARIA FATIMA (Vogal)

Resumo
Este traballo desenvolve como a resposta a distintos tratamentos antitumorais ten a súa eficacia limitada polo estado metabólico da célula tumoral, en concreto, da liña celular A549 de adenocarcinoma pulmonar. Analizamos tres fármacos, dous deles de uso clínico rutineiro, cisplatino e doxorrubicina, e unha nova molécula en desenvolvemento, Ag5. O mecanismo do Ag5 baséase na oxidación selectiva dos tioles de cisteínas no sistema antioxidante a nivel mitocondrial desencadeando a apoptose. Doutra banda, tanto o cisplatino (CDDP) como a doxorrubicina (DOX) actúan a nivel do DNA, interferindo cos mecanismos de reparación do ADN, causando dano ao ADN e, posteriormente, inducindo a apoptose nas células cancerosas. Combinando a reorganización metabólica que orixina a hipoxia co uso doutros axentes que afectan á homeostase redox intracelular, puidemos medir as diferentes respostas ca mesma célula ten fronte ao mesmo fármaco. Pensamos ca translación clínica dos resultados é inmediata xa que debe servir para establecer a racionalidade de terapias combinatorias que atenda á heteroxeneidade fenotípica dos tumores.

Dirección
DOMINGUEZ PUENTE, FERNANDO (Titoría)
Domínguez Loidi, Blanca Cotitoría

Tribunal
POMBO RAMOS, CELIA MARIA (Presidente/a)
VILAS PETEIRO, ROMAN (Secretario/a)
ADRIO FONDEVILA, MARIA FATIMA (Vogal)

Resumo
A conservación preventiva fronte o biodeterioro producido polos biofilms desenvolvidos no patrimonio granítico é prioritaria no contexto galego xa que a colonización biolóxica é inexorable polas condicións ambientais. Neste traballo analízase o posible efecto biocida e biostático sobre comunidades fototróficas a partir da aplicación de nanopartículas me-tálicas a superficies graníticas. Para iso, deseñáronse experimentos de laboratorio nos que se ensaiaron nanopartículas de prata (Ag), dióxido de titanio (TiO2) e unha mestura de varios metais, a diferentes concentracións, aplicadas directamente nun inóculo de biofilm, para estudar o efecto biocida, e sobre superficies de agar e rocha que poste-riormente foron inoculadas, para estudar o efecto biostático. Os resultados mostraron que, para as comunidades fototróficas, as nanopartículas ensaiadas non teñen efecto biocida pero sí un efecto biostático xa que as nanopartículas de Ag (250 ppm) e a mes-tura de metais (750 ppm) suprimiron o desenvolvemento do biofilm en superficies de agar e as nanopartículas de TiO2 frearon o desenvolvemento do biofilm en superficies graníticas. Con todo, é preciso levar a cabo posteriores experimentos a mais longo pra-zo e desenvolvidos no exterior.

Dirección
PRIETO LAMAS, BEATRIZ LORETO (Titoría)
PEREZ VELON, DIANA Cotitoría

Tribunal
COBO GRADIN, FERNANDO (Presidente/a)
PONTEVEDRA POMBAL, FRANCISCO XABIER (Secretario/a)
ABOAL VIÑAS, JESUS RAMON (Vogal)

Resumo
A prohibición do uso de agroquímicos na UE e a necesidade de empregar alternativas máis sostibles na protección de cultivos fixo que se renove o interese por métodos tradicionais para o control de patóxenos. Entre eles atópase o uso de brásicas trituradas (biofumigación), a cobertura do chan con plásticos (solarización) ou a combinación de ambas as técnicas (biosolarización). A emenda con brásicas supón unha achega de materia orgánica que axuda a mellorar as condicións físicas e químicas do solo e, por tanto, a incrementar o rendemento dos cultivos. Ademais, as brásicas producen unhas substancias químicas (glucosinolatos) que ao descompoñerse forman isotiocianatos, con actividade antimicrobiana. Esta actividade antimicrobiana podería ter efectos positivos sobre os cultivos (ex. en calidade e produción de froitos) ao exercer un control sobre os patóxenos do solo. Con todo, aínda se coñece pouco sobre os efectos desta técnica nas condicións bióticas e fisicoquímicas do solo, particularmente no cultivo do pemento, unha especie hortícola de especial relevancia en Galicia. O obxectivo deste traballo é determinar o efecto da utilización de brásicas como biofumigantes sobre as características bióticas e abióticas do solo en cultivos de pemento. Os resultados amosan un efecto positivo dos tratamentos de biofumigación e biosolarización en moitas das variables do solo estudadas, mentres que a solarización por si mesma non se diferencia significativamente do control. O cultivo de pemento parece aproveitar de forma eficaz as melloras nas condicións do solo propiciadas pola biofumigación e biosolarización, xa que no momento da colleita moitas dos efectos sobre as variables estudadas suavízanse ou desaparecen. Aínda que o contido de ADN no solo non variou co aporte de brásicas, compre seguir estudando para determinar se hai cambios na composición e funcionalidade das comunidades de microorganismos do solo.

Dirección
RETUERTO FRANCO, JOSE CARLOS RUBÉN (Titoría)
LEMA MARQUEZ, MARGARITA Cotitoría

Tribunal
COBO GRADIN, FERNANDO (Presidente/a)
PONTEVEDRA POMBAL, FRANCISCO XABIER (Secretario/a)
ABOAL VIÑAS, JESUS RAMON (Vogal)

Resumo
Anisakis simplex é un parasito que pode estar presente en moitos produtos pesqueiros e que pode provocar accidentalmente patoloxías no ser humano polo consumo destes produtos, en estado cru ou pouco cociñado, cando conteñen larvas de parásitos na súa fase infecciosa. Estas larvas infecciosas poden aparecer en moitas especies de peixes e cefalópodos de interese comercial que constitúen unha parte importante da dieta humana, especialmente nalgúns países. Para reducir e previr este problema de saúde pública, desenvolvéronse plans de concienciación da poboación e estratexias e recomendacións sobre técnicas de captura, manipulación e transformación dos produtos pesqueiros, a súa conservación e consumo. Neste traballo exponse os problemas de saúde pública que provoca o parasito Anisakis simplex e explícanse algunhas das técnicas e procesos recomendados nos distintos niveis da industria pesqueiro-alimentaria e no ámbito doméstico para previr a infección por Anisakis da forma máis eficaz.

Dirección
IGLESIAS PIÑEIRO, FRANCISCO JAVIER (Titoría)

Tribunal
COBO GRADIN, FERNANDO (Presidente/a)
PONTEVEDRA POMBAL, FRANCISCO XABIER (Secretario/a)
ABOAL VIÑAS, JESUS RAMON (Vogal)

Resumo
Os glóbulos vermellos foron tradicionalmente considerados como simples transportadores de osíxeno. Estudos recentes, algúns realizados no noso laboratorio, revelaron o seu papel en diversos procesos biolóxicos, incluíndo a súa posible implicación na progresión tumoral. Neste contexto, as vesículas extracelulares derivadas dos mesmos emerxeron como un posible elemento clave na comunicación celular, debido a súa capacidade para transportar moléculas. Porén, a interacción dos glóbulos vermellos coas células tumorais e o seu impacto na metástase foron pouco explorados. A hipótese deste estudo propón que as vesículas extracelulares derivadas dos glóbulos vermellos xogan un papel clave no microambiente tumoral como transportadoras de moléculas, afectando tanto ás células tumorais como ás células do sistema inmunitario. Os principais obxectivos foron establecer un protocolo eficiente para a obtención de vesículas extracelulares, analizar os efectos de factores externos sobre a morfoloxía e a función dos glóbulos vermellos e determinar a posibilidade de que os glóbulos vermellos e/ou as vesículas extracelulares participen no transporte de moléculas. Para iso, comparáronse dous protocolos e observouse que o protocolo de liberación pasiva favorecía a produción de vesículas extracelulares de pequeno tamaño. Empregáronse mostras de sangue de pacientes con cancro de mama e de doantes sans, que foron incubadas con glóbulos vermellos. Posteriormente, realizáronse estudos de citometría e adhesión que confirmaron que os glóbulos vermellos sofren modificacións e, á súa vez, inflúen no seu entorno. Finalmente, realizouse un ensaio de cocultivo coas células tumorais e os glóbulos vermellos, con e sen contacto directo empregando un Transwell, demostrando que existe transporte de moléculas en ambos casos. Estes achados resaltan a importancia dos glóbulos vermellos e das súas vesículas extracelulares na progresión do tumor, suxerindo a súa posible aplicación como biomarcadores ou ferramentas terapéuticas en oncoloxía.

Dirección
VIDAL FIGUEROA, ANXO (Titoría)
Costa Nogueira, Clotilde Cotitoría

Tribunal
MOREIRA VILAR, MARIA TERESA (Presidente/a)
Woodhoo , Ashwin (Secretario/a)
TOVAR CARRO, SULAY AMPARO (Vogal)

Resumo
A glándula hipófise é un órgano endocrino cuxa función principal é a secreción de hormonas. Conta coa adenohípofise, formada por distintas células endocrinas, e coa neurohipófise, terminais nerviosas do hipotálamo. No 2009 descubriuse o nicho de células nai adultas na hipófise. Ante a necesidade de estudo do compartimento desta poboación baixo os cambios fisiolóxicos da glándula en diferentes momentos da vida, xurdiu a necesidade de obter unha técnica de marcaxe desta poboación para poder ser usada en estudos de rastreo e diferenciación celular. Con este obxectivo, preténdese estandarizar un protocolo baseado no uso de vectores virais con expresión de GFP como xene reporteiro nas células nai hipofisarias. Para iso, empregouse un protocolo de purificación das células nai grazas á expresión característica de GFRA2 e purificación con anticorpos conxugados con partículas magnéticas. Sobre estas células, comparáronse diferentes protocolos de infección con vectores adenovirais ou adenoasociados, seleccionándose como válido aquel cunha maior eficacia de infección. Mediante o uso de técnicas complementarias, validouse a correcta purificación da poboación de células nai, así como o seguemento do seu cultivo in vitro e a eficacia dos diferentes protocolos de infección sobre células primarias en suspensión. Como resultado, logrouse un protocolo de infección con virus adenoasociados en células primarias en suspensión que proporcionaría unha nova ferramenta para o estudo desta poboación na hipófise.

Dirección
Alvarez Villamarin, Clara (Titoría)
CHENLO MIRANDA, MIGUEL ANGEL Cotitoría

Tribunal
MOREIRA VILAR, MARIA TERESA (Presidente/a)
Woodhoo , Ashwin (Secretario/a)
TOVAR CARRO, SULAY AMPARO (Vogal)