Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Filosofía e Antropoloxía
Áreas: Filosofía
Centro Facultade de Filosofía
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
Reflexionar sobre o feito relixioso, con particular atención á relación dialóxica que se establece co “feito filosófico”.
Superar prexuízos e concepcións inmaturas da relixiosidade, traballando criticamente a capacidade de recoñecer as cuestións propia e plenamente filosóficas que subxacen ás distintas relixións.
Explorar o diálogo entre relixión e filosofía, afondando non só na relevancia filosófica do relixioso, senón tamén en certos trazos máis propios do relixioso que se poden identificar en determinados desenvolvementos filosóficos.
Aproximarse a algúns dos máis relevantes textos das distintas relixións desde unha perspectiva filosófica.
Coñecer algunhas das máis importantes achegas da nosa tradición á filosofía da relixión.
0. O feito relixioso: diversidade e identidade
Bloque I
1. Relixión como apertura: o romantismo
2. Relixión como crítica da modernidade: Kierkegaard
3. Outras consideracións sobre o relixioso: Blanchot, Levinas e Derrida
Bloque II
4. A base económica do relixioso e a crítica da relixión e da economía política en Marx
5. Algunhas contribucións arredor da orixe, aparencia, comportamento e/ou fin relixiosos do capitalismo
BÁSICA:
Agamben, Giorgio (2013), “Walter Benjamin y el capitalismo como religión”, en https://web.archive.org/web/20131013214112/http://www.rebelion.org/noti…
Bataille, Georges (1972), La experiencia interior, Madrid: Taurus
Bataille, Georges (1975), Teoría de la religión, Madrid: Taurus
Bataille, Georges (1987), La parte maldita, Barcelona: Icaria
Bataille, Georges (2008), La conjuración sagrada. Ensayos 1929-1939, Buenos Aires: Adriana Hidalgo editora
Baudrillard, Jean (1978), Cultura y simulacro, Barcelona: Kairós
Baudrillard, Jean (1980), El intercambio simbólico y la muerte, Caracas: Monte Avila
Benjamin, Walter (2009), Obras, libro II, vol. 2, Madrid: Abada
Benjamin, Walter (2013), Obra de los pasajes (Obras, libro V, vols. 1-2), Madrid: Abada.
Benjamin, Walter (2017), Obras, libro VI, Madrid: Abada
Blanchot, Maurice (1999), La comunidad inconfesable, Madrid: Arena
Blanchot, Maurice (2008), La conversación infinita, Madrid: Arena
Derrida, Jacques (2000), Dar la muerte, Barcelona: Paidós
Kierkegaard, Søren (2013; 2016), Pós-escrito às Migalhas filosóficas, 2 vols., Petrópolis: Vozes
Kierkegaard, Søren (2016), Migajas filosóficas. El concepto de angustia. Prólogos (Escritos 4/2), Madrid: Trotta
Kierkegaard, Søren (2019), La Repetición. Temor y temblor (Escritos 4/1), Madrid: Trotta
Lessing, Gottlob Ephraim (1982), Escritos filosóficos y teológicos, Madrid: Editora Nacional
Lessing, Gottlob Ephraim (2013), Nathan el sabio, Barcelona: Anthropos
Lévinas, Emmanuel (1987), Totalidad e infinito, Salamanca: Sígueme
Marx, Karl (1974), Cuadernos de París, México D.F.: Era
Marx, Karl (2007), Elementos fundamentales para la crítica de la economía política (Grundrisse) 1857–1858, vol. 1, Madrid: Siglo XXI
Marx, Karl (2010), El Capital, Madrid: Siglo XXI
Marx, Karl (2014), Introducción a la crítica de la filosofía del derecho de Hegel, Valencia: Pre-Textos
Marx, Karl e Friedrich Engels (2014), La ideología alemana. Crítica de la novísima filosofía alemana en las personas de sus representantes Feuerbach, B. Bauer y Stiner, y del socialismo alemán en las de sus diferentes profetas, Madrid: Akal
Schleiermacher, Friedrich D. E. (1990), Sobre la religión, Madrid: Tecnos
Schleiermacher, Friedrich D. E. (2013), La fe cristiana, Salamanca: Sígueme
Weber, Max (2001), La ética protestante y el ‘espíritu’ del capitalismo, Madrid: Alianza
COMPLEMENTARIA:
Abumalham, Montserrat, coord. (2005), Textos fundamentales de la tradición religiosa musulmana, Madrid: Trotta
Agamben, Giorgio (2005), The Time That Remains. A Commentary on the Letter to the Romans, Stanford: Stanford University Press
Agud, Ana; Rubio, Francisco, eds. (2000), La ciencia del Brahman. Once Upaniṣad antiguas, Madrid: Trotta
Apter, Emily (1991), “Fetishism in Theory: Marx, Freud, Baudrillard”, en Feminizing the Fetish: Psychoanalysis and Narrative Obsession in Turn-of-the Century France, 1–14. Ithaca, Nova Iorque: Cornell University Press
Barth, Karl (1998), Carta a los romanos, Madrid : Biblioteca de Autores Cristianos
Baudrillard, Jean (2009), Crítica de la economía política del signo, Madrid: Siglo XXI
Boer, Roland (2010), “That Hideous Pagan Idol: Marx, Fetishism and Graven Images”. Critique, 38(1): 93–116
Cheng, Anne (2002), Historia del pensamiento chino, Barcelona: Bellaterra
Corbin, Henry (2000), Historia de la filosofía islámica, Madrid: Trotta
Derrida, Jacques (2003), “Fe y saber. Las dos fuentes de la ‘religión’ en los límites de la mera razón”, en El siglo y el perdón (Entrevista con Michel Wieviorka), seguido de Fe y saber, 41–139, Buenos Aires: De la Flor
Díaz, Carlos (2008), Manual de Historia de las religiones, Bilbao: Desclée de Brouwer
Eliade, Mircea (2014), Lo sagrado y lo profano, Barcelona: Paidós
Fajardo Pascagaza, Ernesto (2018), “Crítica marxista de la religión”. Cuadernos de Filosofía Latinoamericana 39(119): 137–151
Falk, Hjalmar (2022), “The modern Epimetheus: Carl Schmitt’s katechontism as reactionary chronopolitics”, Frontiers in Political Science 4:957094
Feuerbach, Ludwig (2009), La esencia del cristianismo, Madrid: Trotta
Fraijó, Manuel, Ed. (2013), Filosofía de la religión, Madrid: Trotta
Gómez, Luz (2019), Diccionario de Islam e islamismo, Madrid: Trotta
Goux, Jean-Joseph (1990), “General Economics and Postmodern Capitalism”, Yale French Studies 78: 206–224
Granet, Marcel (2013), El pensamiento chino, Madrid: Trotta
Hamacher, Werner (2002), “Guilt History: Benjamin’s Sketch ‘Capitalism as Religion’”, Diacritics 32, (3/4): 81–106
Hegel, Georg Wilhelm Friedrich (2003), Escritos de Juventud, México: Fondo de Cultura Económica
Hollier, Denis (1990), “The Dualist Materialism of Georges Bataille”, Yale French Studies 78: 124–139
Hui Neng (2010), Sutra del estrado, Barcelona: Kairós.
Julien, François (2001), Un sabio no tiene ideas: o el otro de la filosofía, Madrid: Siruela
Julien, François (2005), La China da que pensar, Barcelona: Anthropos
Laozi (2018), Los libros del Tao, Madrid: Trotta
Llewelyn, John (2009), Margins of Religion. Between Kierkegaard and Derrida, Bloomington: Indiana University Press
Lomeli, Sergio (2019), “Weber y Benjamin: religión y capitalismo”, Aufklärung, 6(2): 85–102
Löwy, Michael (2006), “Marxismo y religión: ¿opio del pueblo?”, en La teoría marxista hoy. Problemas y perspectivas, 281–296. Buenos Aires: Consejo Latinoamericano de Ciencias Sociales
Martín Velasco, Juan (1999), El Fenómeno místico: estudio comparado, Madrid: Trotta
Marx, Karl (2018), Sobre la religión. De la alienación religiosa al fetichismo de la mercancía, Madrid: Trotta
Massignon, Louis (1999), Ciencia de la compasión. Escritos sobre el islam, el lenguaje místico y la fe abrahámica, Madrid: Trotta
Mendelssohn, Moses (1991), Jerusalem o Acerca de poder religioso y judaísmo, Barcelona: Anthropos
Nancy, Jean-Luc (2001), La Comunidad desobrada, Madrid: Arena
Nancy, Jean-Luc (2008), La declosión. Deconstrucción del Cristianismo, Buenos Aires: ediciones La cebra
Nancy, Jean-Luc e Thomas C. Platt (2001), “The Two Secrets of the Fetish”, Diacritics 31(2): 2–8
Noys, Benjamin (1998), “Georges Bataille’s Base Materialism”, Cultural Values 2(4): 499–517
Nurbakhsh, Javad (2001), Diwan de poesía sufí, Madrid: Trotta
Panikkar, Raimon (2017), La experiencia filosófica de la India, Madrid: Trotta
Pániker, Agustín (2001), El jainismo: Historia, sociedad, filosofía y práctica, Barcelona: Kairós
Parakranabahu, Adolfo, ed. (2014), El sutra de Benarés. El primer discurso del Buddha, Barcelona: Kairós
Pietz, William (2022), The Problem of the Fetish, Chicago: The University of Chicago Press
Preciado Idoeta, Iñaki, ed. (1994), Vida de Milarepa, Barcelona: Anagrama
Preciado Idoeta, Iñaki (2018), La ruta del silencio: Viaje por los libros del Tao, Madrid: Trotta
Raines, John C. (ed.) (2002), Marx on Religion, Philadelphia: Temple University Press
Schimmel, Annemarie (2002), Las dimensiones místicas del Islam, Madrid: Trotta
Schmitt, Carl (2000), Catolicismo romano y forma política, Madrid: Tecnos
Scholem, Gershom (1978), La Cábala y su simbolismo, México: Siglo XXI
Scholem, Gershom (1998), Conceptos básicos del judaísmo: Dios, creación, revelación, tradición, salvación, Madrid: Trotta
Scholem, Gershom (2012), Las grandes tendencias de la mística judía, Madrid: Siruela
Tola, Fernando; Dragonetti, Carmen (2008), Filosofia de la India: del Veda al Vedānta. El sistema Sāmkhya, Barcelona:Kairós
Urpeth, Jim (2003), “Religious Materialism: Bataille, Deleuze/Guattari and the Sacredness of Late Capital”, en Difference in Philosophy of Religion, 171–186, Aldershot: Ashgate
Valle, Carlos del, Ed. (1981), La Misná, Madrid : Editora Nacional
Van der Heiden, Gert-Jan, Ge orge van Kooten e Antonio Cimino (eds.) (2017), Saint Paul and Philosophy: The Consonance of Ancient and Modern Thought, Berlin, De Gruyter
COMPETENCIAS BÁSICAS
CB1 - Que os estudantes demostrasen posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parte da base da educación secundaria xeral, e adóitase atopar a un nivel que, aínda que se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda do seu campo de estudo
CB2 - Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo
CB3 - Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética
CB4 - Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado
CB5 - Que os estudantes desenvolvesen aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grao de autonomía
COMPETENCIAS XERAIS
CG1 - Que os/as graduados/as posúan e comprendan os coñecementos propios da Filosofía como saber, incluíndo as súas doutrinas, teorías, métodos e aplicacións, ao nivel proporcionado polos textos académicos, con referencia a achegas investigadoras recentes.
CG2 - Que saiban aplicar eses coñecementos para identificar, formular e resolver problemas no ámbito da Filosofía, a un nivel xeral e non especializado.
CG3 - Que sexan capaces de transmitir eses coñecementos, as ideas, cuestións e solucións expostas e ofrecidas pola Filosofía, tanto a un público xeral como interesado e/ou entendido en temáticas filosóficas.
CG4 - Que estean capacitados para continuar a súa formación, en Filosofía e/ou noutros campos do saber, cun elevado grao de autonomía.
CG5 - Que teñan habilidades para recoñecer, nos diversos saberes e na práctica social, cuestións e problemas susceptibles de ser abordados e resoltos desde a Filosofía.
CG6 - Que na súa actividade profesional e actuación persoal, difundan e apliquen os principios do respecto e a promoción dos dereitos fundamentais das persoas, a igualdade entre as persoas, os principios de accesibilidade universal e desenvolvemento para todos, e os valores democráticos e dunha cultura de paz.
COMPETENCIAS TRANSVERSAIS
CT01 - De tipo Instrumental: Capacidade de comprensión e interpretación de discursos complexos (escritos e orais), análises e sínteses, traballo conceptual. Capacidade para a exposición e comunicación oral e escrita. Capacidade de xestión da información. Resolución de problemas. Toma de decisións.
CT02 - Persoais: Curiosidade e actividade intelectuais non restrinxidas á filosofía. Capacidade para desenvolverse en contextos culturais e sociais diversos. Boa disposición para as relacións interpersoais, o diálogo intelectual e o traballo cooperativo. Razoamento crítico e compromiso democrático.
CT03 - Sistémicas: Capacidade para a aprendizaxe autónoma. Receptividade e capacidade de resposta ante novas situacións. Creatividade. Coñecemento doutras culturas e costumes. Iniciativa e espírito emprendedor. Motivación pola calidade. Especial sensibilidade cara a problemas de igualdade ambientais.
COMPETENCIAS ESPECÍFICAS
CE1 - Coñecer as disciplinas, as teorías, os métodos, as aplicacións e as correntes propias da Filosofía, seguindo a súa historia e nas súas formulacións contemporáneas. Estes coñecementos indícanse nas fichas das materias.
CE2 - Saber explicar eses coñecementos e estar en condicións de aprender a ensinalos.
CE3 - Saber ampliar e poder desenvolver ulteriormente eses coñecementos por medio da investigación.
CE4 - Saber aplicar eses coñecementos dentro e fóra do ámbito filosófico.
CE5 - Capacidade para analizar e sintetizar, argumentar loxicamente, reflexionar e deliberar en termos éticos.
CE6 - Saber expresarse, comunicar, debater e dialogar.
CE7 - Capacidade para organizar a información, tomar decisións, expor e resolver problemas.
CE8 - Desenvolvemento do razoamento crítico e o compromiso ético.
CE9 - Sentido social, fomentando a cooperación e a mediación.
CE10 - Capacidade de reacción e espírito construtivo: proactividad, inventiva, creatividade.
Asumindo que se trata dunha materia optativa, o que implica non só que se pode supoñer un maior interese na mesma, senón tamén que o grupo é máis reducido (máis aínda ao tratarse dunha optativa de 4º curso), a metodoloxía de traballo será a de seminario.
As unidades temáticas serán traballadas de maneira mixta: ocupando o horario lectivo en parte delas e deixando para o tempo de estudo fóra das aulas outra parte dos contidos. Como parte tamén do tempo de estudo autónomo inclúese a realización dun traballo, que poderá ser individual ou de grupo. A escolla da temática do traballo será consensuada co profesor, podendo ser considerada calquera proposta que teña relación coa materia, non necesariamente co temario. Estes traballos, que se deberán presentar por escrito, poderán ser defendidos ante o profesor.
A avaliación é estritamente continua, e será necesaria unha asistencia regular, fixada nun mínimo dun 80% do total das sesións, ademais da entrega dos exercicios que se vaian indicando. No caso de non satisfacer estes requisitos, a avaliación dependerá exclusivamente dun exame final.
Os criterios para a avaliación continua son os seguintes:
Asistencia e participación: 25%
Resolución de exercicios: 25%
Elaboración dun traballo final: 50%
Para o alumnado con exención de docencia, o traballo contará un 50%, e o restante 50% corresponderá á entrega de diversos exercicios que suplan o traballo realizado presencialmente polo resto do grupo.
Terase en conta a participación en eventuais actividades formativas complemetarias organizadas na facultade (conferencias, mesas redondas, etc.), cando teñan relación coa materia
O tempo de traballo estimado para esta materia en correspondencia cos 6 créditos que ten é de 150 horas, distribuídas da seguinte maneira:
- 48 horas de docencia presencial (ou telemática)
- 3 horas de titorías de grupo
- 2 horas semanais recomendadas para a lectura de textos.
- 6 horas semanais recomendadas para o estudo, preparación de traballos, etc.
- Participar nas sesións expositivas e interactivas.
- Traballar cos textos encomendados seguindo as pautas indicadas.
- Utilizar o recurso das titorías para consulta de dúbidas, explicacións adicionais, etc.
Será de rigorosa aplicación a Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións, aprobada no Consello de Goberno do 15 de xuño de 2011:
Art. 1.: “A realización fraudulenta dalgún exercicio ou proba esixida na avaliación dunha materia implicará a cualificación de suspenso na convocatoria correspondente, con independencia do proceso disciplinario que se poida seguir contra o alumno infractor. Considerarse fraudulenta, entre outras, a realización de traballos plaxiados ou obtidos de fontes accesibles ao público sen reelaboración ou reinterpretación e sen citas aos autores e das fontes”.
Oscar Parcero Oubiña
Coordinador/a- Departamento
- Filosofía e Antropoloxía
- Área
- Filosofía
- Teléfono
- 881812519
- Correo electrónico
- oscar.parcero [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Contratado/a Doutor
Martina Garea Albarran
- Departamento
- Filosofía e Antropoloxía
- Área
- Filosofía
- Correo electrónico
- martina.garea.albarran [at] usc.es
- Categoría
- Predoutoral Ministerio
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 12:30-14:00 | Grupo /CLE_01 | Galego | Aula 2 |
| Mércores | |||
| 09:30-11:00 | Grupo /CLE_01 | Galego | Aula 2 |
| 22.01.2025 10:00-13:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 2 |
| 22.01.2025 10:00-13:00 | Grupo /CLIS_01 | Aula 2 |
| 20.06.2025 10:00-13:00 | Grupo /CLIS_01 | Aula 2 |
| 20.06.2025 10:00-13:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 2 |