Créditos ECTS Créditos ECTS: 3
Horas ECTS Criterios/Memorias Horas de Titorías: 1.5 Clase Expositiva: 12 Clase Interactiva: 12 Total: 25.5
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Campus Lugo
Áreas: Escola Universitaria de Enfermaría [L]
Centro Escola Universitaria de Enfermaría
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
-Introducir ao estudantado nos conceptos de Antropoloxía, Etnografía no campo de la saúde.
-Coñecer os diferentes epígrafes da Antropoloxía da Saúde, Antropoloxía Médica, Antropoloxía dos Coidados ou Antropoloxía da Enfermaría.
-Analizar á luz antropolóxica as diferentes presentacións do continum saúde /enfermidade.
-Aprender a utilizar e aplicar as ferramentas da Antropoloxía para a mellora da actuación profesional no ámbito sanitario.
I- Definicións e antecedentes da ciencia antropolóxica.
Introdución.
Definicións.
Historia da Antropoloxía: inicios da Antropoloxía, os precedentes da Antropoloxía na
antigüidade, o avance dende a Idade Moderna, Antropoloxía no século XIX, Antropoloxía na actualidade.
Subdivisións e relacións con outras disciplinas.
Análise dos factores culturais.
Obxecto e método da Antropoloxía da Saúde,
Diferentes enfoques da antropoloxía.
II- A investigación en Antropoloxía.
Observación participante.
Metodoloxía etnográfica.
A Entrevista.
Traballo de campo.
Grupos focais.
Categorización e análise de discursos.
III- Aplicación práctica das técnicas antropoloxícas na saúde:
Alteridades, xénero, sexualidade, etnia
O sistema de saúde
Os profesionais
A enfermidade.
A morte.
Cultura dos coidados.
Enfermaría transcultural.
Antropoloxía dos coidados.
IV- Prácticum
Aplicación do Método Antropolóxico en saúde.
Practica da Observación participante.
Metodoloxía etnográfica aplicada.
BÁSICA:
Bernalte Benazet, A., Miret García, M.T.,Rico Botella, S. Introducción a la antropología de la salud, la enfermedad y los sistemas de cuidados. Libros en Red 2007.
Comelles, Josep Maria, Martínez, Ángel. Enfermedad, cultura y sociedad. Madrid: EUDEMA. 1993.
Comelles, Josep Maria; Martorell, María Antonia; Bernal, Mariona. Enfermería y Antropología. Padeceres,cuidadores y cuidados. Icaria. Institut catalá d’Antropología 2009.
Harris,Marvin. Antropología Cultural. Alianza editorial. Madrid. 1999.
Hammersley, Martyn; Atkinson, Paul. Etnografía. Edit Paidós. Barcelona 2001.
Laplantaine, F.. Antropología de la enfermedad. Buenos Aires - Argentina: Ediciones del Sol.1965
Martínez Hernández, Ángel. Antropología Médica. Teorías sobre la cultura, el poder y la enfermedad. Anthropos. Barcelona .2008.
Oliver Sánchez, J. Antropología. 2ª edición. Alianza Editorial. Madrid .2019
COMPLEMENTARIA:
Debra, Adelaida. Como decir adios. Lumen, Barcelona 2009
Díaz de Rada, A. El taller del etnógrafo. Materiales y métodos de investigación en Etnografía. UNED. Madrid. 2011.
Fernández Molina, Miguel Angel.Antropología de los cuidados. CECOVA.Alicante.2006.
García Sabell. Paseata arredor da morte. Galaxia.Vigo 1999.
Gondar Portasany,Marcial. Crítica da razón galega. Entre nós-mesmos e nós-outros. Edit.A Nosa Terra.Vigo.1993.
Gondar Portasany,Marcial. ¿Qué é a antropoloxia aplicada?. Edit Unidixital. Santiago de Compostela.2003.
Kérouac,Susan;et al, El pensamiento enfermero.
Elsevier Masson.Barcelona 1996.Reimpresión 2007.
Leininger, M. Transcultural Nursing.McGraw-Hill.New York.1976
Lis Quibén,Victor. La medicina popular en Galicia.Akal.Madrid.1980.
Lisón Tolosana,Carmelo. Endemoniados en Galicia hoy. Akal universitaria, Madrid 1990.
Oliver Sanchez, J (2019) Madrid. Alianza Editorial.
Maglio,Paco. La dignidad del otro. Puentes entre la biología y la biografía.
Buenos Aires. Libros del Zorzal 2008.
Marriner Torney, Ann; RaileAlligood,Martha.
Modelos y teorías de enfermería.Elsevier.Barcelona.2003.
Melendo Granados, Tomás. Como elegir, madurar y confeccionar un trabajo de investigación.Ediciones Internacionales Universitarias. Madrid.2012
Montesó Curto,Pilar. Mujeres y enfermería:cambio social.Silva editorial.Tarragona.2011.
Perdiguero, E., & Comelles, J. M. . Medicina y cultura. Estudios entre la antropología y la medicina. Barcelona: Bellaterra.2000.
Soy Andrade, M. (2018). El Faro de Snta Cruz. Madrid: Nueva Estrella.
Soy Andrade, M. (2018). La mirada de sara Nosly. Madrid: Nueva Estrella.
VelascoMaillo,Honorino; Díaz de Rada,Angel. La lógica de la investigación etnográfica. Un modelo de trabajo para etnografos de escuela. Edit. Trotta Madrid 2009 6ª edit.
VelascoMaillo,Honorino; Díaz de Rada,Angel.et alt. La sonrisa de la institución. Confianza y riesgo en sistemas expertos. Editorial Universitaria Ramón Areces. Madrid. 2006.
VVAA . I Coloquio de Antropología de Galicia. Museo do Pobo Galego 4-6 febreiro 1982. Edicións do Castro, A Coruña 1984.
VVAA . Medicina popular e antropoloxía da Saude.Actas do Simposio Internacional en homenaxe rendida a D. Antonio Fraguas. Consello da Cultura galega 1997.
Filmografía empregada na aula
Akira, K. (Dirección). (1952). Ikiru. Vivir [Película].
Christian, P. (Dirección). (2008). La vida loca [Película]. El Salvador.
Condon, B. (Director). (2004). Kinsey. El hombre que desnudó América [Película].
Jacobo, R. (Dirección). (2005). Diario de un skin [Película].
- Potenciar a adquisición de coñecementos que expliquen e contextualicen o mundo da saúde
dende o prisma humanístico da antropoloxía.
- Adquirir habilidades para identificar problemas, persoas e institucións que coa sua producción
contribúen ó desenvolvemento da saúde no individuo.
- Adquirir habilidades na busca de datos, documentación, a súa interpretación e aplicación nas
ciencias da saúde.
- Obter as habilidades para empregar, de forma coherente, as humanidades no campo da saúde.
Dinámica de traballo:
A través da participación profesorado/alumnado nas sesións, tanto, expositivas como interactivas.
Integración teórico-práctica en todas e cada una das unidades didácticas que compoñen o programa.
Exposición teórica, debate, traballo práctico, exposición, discusión.
Seminarios, con exposición dos diferentes puntos de vista sobre os diferentes temas a tratar.
Titorías individualizadas para solucionar os casos particulares e personalizados de cada alumno, con respecto á materia.
Recursos ou Materiais a utilizar durante o desenvolvemento da materia:
Cine (documentais e filmes).
Literatura e fotografía.
Hemeroteca.
Biografías.
Temáticas:
Alteridades
Minorías.
Emigración.
Inmigración.
Anciáns e nenos.
Sexualidades.
Alienación
Violencia e Guerra
Xénero.
Estado da enfermidade: aguda/ crónica, epidemias, accidentes e situacións consecuentes
Morte/dor
Diferentes escenarios da saúde: experiencias de hospital e outros escenarios sanitarios, de profesionais e usuarios do sistema de
saúde.
Realización e presentación dun diario de desenvolvemento da materia, dun diario de campo e sobre un traballo de observación participante o remate do curso. Nel deberán recollerse os contidos teóricos aplicados a praxe.
O temario consta dunha parte teórica e unha parte práctica. A avaliación realizarase independente e obrigatoriamente, da parte teórica e da parte práctica de que consta o programa.
A avaliación será continuada, o que leva consigo a asistencia as sesións presenciais, segundo marcan os Estatutos da USC.
1.-No que se refire á parte teórica o alumno realizará as diferentes probas, tanto orais como escritas, no transcurso das sesións expositivas e interactivas que se realicen durante o desenvolvemento do programa da materia, e que se irán sinalanando na medida en que se vaia desenvolvendo o curso.
Esta metodoloxía leva consigo a obrigatoriedade da asistencia ás sesións expositivas e ás interactivas da materia impartida durante o curso.
2.-No que respecta á parte práctica, en data pre-determinada o alumnado presentará e defenderá o seu traballo de investigación de antropoloxía da saúde na aula.
Valoración e puntuación das probas de avaliación:
A suficiencia dos coñecementos adquiridos na materia será conseguida polo alumnado como sumatorio do resultado das probas teóricas por una banda e das practicas por outra. Cada una delas será puntuada de 0 a 10, debendo superar (en cada una) de media o 5 (que supón o mínimo para a suficiencia)
A incomparecencia a unha das partes (tanto teórica como práctica) supón a non presentación na materia.
Esta materia conta con 3,0 ECTS
O tempo de estudo estimado, individual do alumno será de 30 horas.
Para realizar o traballo de investigación 60 horas.
Cada alumnx levará un diario de traballo da asignatura e ir anotando nel dúbidas e problemas que se vaia encontrando no transcorrer do curso polas diferentes temáticas que se vaian tratando, para poder compartilas, analizalas, discutilas e chegar a unhas conclusión prácticas.
Tamén elaborará un diario de campo sobre o seu traballo practico de observación participante.
O final de curso deberá presentar unha monografía na que se recollerá o seu Traballo de Campo que defenderá na aula.
Isidoro Rodríguez Pérez
Coordinador/a- Departamento
- Campus Lugo
- Área
- Escola Universitaria de Enfermaría [L]
- Correo electrónico
- isidoro.rodriguez [at] usc.es
- Categoría
- Non Aplicable
| Martes | |||
|---|---|---|---|
| 09:00-10:00 | Grupo /CLIS_01 | Galego | AULA 5 |
| 10:00-11:00 | Grupo /CLE_01 | Galego | AULA 5 |
| 11:00-12:00 | Grupo /CLIL_01 | Galego | AULA 5 |
| 12:00-13:00 | Grupo /CLE_01 | Galego | AULA 5 |
| 23.05.2025 16:00-18:00 | Grupo /CLE_01 | AULA 5 |
| 04.07.2025 16:00-18:00 | Grupo /CLE_01 | AULA 5 |