Créditos ECTS Créditos ECTS: 4.5
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 74.25 Horas de Titorías: 2.25 Clase Expositiva: 18 Clase Interactiva: 18 Total: 112.5
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Pedagoxía e Didáctica
Áreas: Didáctica e Organización Escolar
Centro Facultade de Ciencias da Educación
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
.- Coñecer, analizar e comprender concepcións e prácticas acerca da educación inclusiva.
.- Deseñar e planificar respostas organizativas e didácticas que faciliten a atención á diversidade en contextos de inclusión.
.- Detectar e analizar barreiras para a participación e a aprendizaxe en Educación Primaria.
.- Adoptar unha postura crítica e activa ante diferentes problemas educativos relacionados coa atención á diversidade.
.- Coñecer os recursos do sistema educativo para dar resposta á diversidade do alumnado.
.- Desenvolver estratexias que faciliten a colaboración e a cooperación nos procesos de ensino- aprendizaxe.
.-Fomentar unha actitude positiva con respecto á diversidade do alumnado, entendendo esta diversidade como factor de enriquecemento persoal, social, cultural e de aprendizaxe.
.- Aplicar o coñecemento sobre diferentes NEAE para facilitar a aprendizaxe en contextos de inclusión de alumnado en situación de vulnerabilidade.
BLOQUE I: A Educación inclusiva como resposta á diversidade do alumnado
· A resposta á diversidade no ámbito educativo.
· A integración escolar e a escola inclusiva como resposta á diversidade do alumnado.
· Actitudes cara á inclusión e cara ao alumnado con necesidade especifica de apoio educativo
BLOQUE II: Sistemas e recursos de apoio para atender á diversidade do alumnado en contextos de inclusión.
· Estruturas e servizos de apoio para a atención á diversidade no contexto educativo.
· Estratexias organizativas e didácticas para dar resposta á diversidade do alumnado.
· Medidas de atención á diversidade e alumnado con n.e.e.
BLOQUE III: Máis alá da escola: a construción de comunidades inclusivas
· Colaboración familia-escola.
· Redes educativas.
Bibliografía Básica:
Ainscow, M. (2020). Inclusion and equity in education: Making sense of global challenges. Prospects, 49, 123–134. https://doi.org/10.1007/s11125-020-09506-w
Arnaiz, P. (2012). Escuelas eficaces e inclusivas: cómo favorecer su desarrollo. Educatio Siglo XXI, 30, 25–44.
Marín Suelves, D. & Fajardo Bravo, I. (2018) (Coord.). Intervención psicoeducativa en alumnado con necesidades específicas de apoyo educativo. Tirant Humanidades.
Márquez, A., y García, J. B. (2021). Metodologías y modelos organizativos. En A. Márquez (Coord.), Inclusión: acciones en primera persona. Indicadores y modelos para centros inclusivos. Manual práctico (pp. 57-107). Graó.
Bibliografía Complementaria:
Ainscow, M., Hopkins, D., Soutworth, G., & west, M. (2001). Hacia escuelas eficaces para todos. Manual para la formación de equipos docentes. Narcea.
Aragall, F. (2010). La accesibilidad en los centros educativos. Ediciones Cinca.
Arnaiz, P. (2011). Luchando contra la exclusión: buenas prácticas y éxito escolar. Innovación Educativa, 21, 23–35.
Arnaiz, P., Azorin, C. M. (2014). Autoevaluación docente para la mejora de los procesos educativos en escuelas que caminan hacia la inclusión. Revista Colombiana de Educación, 67, 227–246.
Botías, F., Higueras, A.M., & Sánchez, J.F. (2012). Necesidades educativas especiales: planteamientos prácticos. Wolters Kluwer
Casanova, M.A. (2016). Educación inclusiva: un modelo de futuro. Wolters Kluwer.
Echeita, G. (2006). Educación para la inclusión o educación sin exclusiones. Narcea.
Escarbajal, A. (2012). La atención a la diversidad: la educación inclusiva. Revista Electrónica Interuniversitaria de Formación del Profesorado, 15, 135–144.
INICO (2009). Mejor educación para todos. Cuando se nos incluya también. Un informe mundial. INICO.
Lledó, A. (Dir.) (2013). Luces y sombras en la educación especial: hacia una educación inclusiva. CSS.
López-Torrijo, M. (2009). La inclusión educativa de los alumnos con discapacidades graves y permanentes en la Unión Europea. RELIEVE, 15, 1, 1-20. http://www.uv.es/RELIEVE/v15n1/RELIEVEv15n1_5.htm.
Martínez, R. & Escarbajal, A. (2010). Una aproximación a la educación inclusiva en España. Revista de Educación Inclusiva, 3, 149–164.
Molina, J. (2017). La discapacidad empieza en tu mirada. Delta Publicaciones.
Parrilla, A. (2002). Acerca del origen y sentido de la educación inclusiva. Revista de Educación, 327, 11- 30
Parrilla, A. (2007). El desarrollo local e institucional de proyectos educativos inclusivos. Perspectiva. CEP, 14, 17-31.
Pérez, M. A. (2017). Aulas inclusivas: experiencias prácticas. Altamira.
Rojas, S. (2018). Fundamentos pedagógicos de atención a la diversidad. Editorial de la Universidad de Cantabria.
Ruiz, R. (2007) Procedimientos de evaluación y de planificación multinivel y personalizada del currículum en el aula inclusiva. En Bonals, J. y Sánchez, M. (coord.) Manual de Asesoramiento Pedagógico. Graó.
Souto-Seijo, A., Estévez, I., de Sotomayor, I. D. Á., & González-Sanmamed, M. (2023). Educación inclusiva y tecnologías digitales: una propuesta educativa para futuros maestros/as. Experiencias y prácticas innovadoras en la formación de profesionales de la educación, 117.
Tomlinson, C. A. (2005). Estrategias para trabajar con la diversidad en el aula. Paidós.
COMPETENCIAS DA TITULACIÓN
Xerais:
X4 - Deseñar e regular espazos de aprendizaxe en contextos de diversidade e que atendan á igualdade de xénero, á equidade e ao respecto aos dereitos humanos que conformen os valores da formación cidadá.
Básicas:
CB1 - Que os estudantes demostrasen posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parte da base da educación secundaria xeral, e adóitase atopar a un nivel que, aínda que se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda do seu campo de estudo.
CB2 - Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo.
CB3 - Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética.
Específicas:
E4 - Identificar dificultades de aprendizaxe, informalas e colaborar no seu tratamento.
E6 - Identificar e planificar a resolución de situacións educativas que afectan a estudantes con diferentes capacidades e distintos ritmos de aprendizaxe.
E15 - Coñecer e abordar situacións escolares en contextos multiculturais.
E50 - Coñecer as dificultades para a aprendizaxe das linguas oficiais de estudantes doutras linguas.
E67 - Participar nas propostas de mellora nos distintos ámbitos de actuación que se poidan establecer no centro.
E69 - Coñecer formas de colaboración cos distintos sectores da comunidade educativa e da contorna social.
Transversais:
T1 - Coñecemento instrumental de linguas estranxeiras.
T2 - Coñecemento instrumental da lingua galega.
T3 - Coñecemento instrumental das tecnoloxías da información e da comunicación.
T4 - Competencia informacional.
OUTRAS COMPETENCIAS ESPECÍFICAS
EC 54. Coñecer, considerar e valorar a diversidade do alumnado e outros membros da comunidade educativa entendendo dita diversidade como factor de enriquecemento persoal, social, cultural e de aprendizaxe.
EC 55. Deseñar e desenvolver proxectos educativos e unidades de programación que permitan adaptar o currículo á diversidade do alumnado.
EC 56. Desenvolver a capacidade de abordar colaborativamente, con outros profesionais, a atención ás necesidades educativas especiais do centro e a comunidade educativa.
EC 57. Interpretar criticamente a dinámica de escolarización das institucións educativas e a influencia dos factores socioeconómicos e culturais na mesma.
EC 58. Respectar as diferenzas culturais e persoais dos alumnos e demais membros da comunidade educativa.
O proceso de ensino-aprendizaxe que se propón tomou en consideración as formulacións do proceso de Bolonia e a súa orientación cara a unha aprendizaxe autónoma, centrada no alumno e/ou alumna e nas competencias, destacando o papel activo que o alumnado debe xogar no seu proceso de aprendizaxe.
Desde esta perspectiva, a metodoloxía que se utilizará fundamentarase na combinación de diversos procedementos que se concretan basicamente en sesións expositivas nas que as docentes expoñen contidos de natureza teórico-conceptual e sesións interactivas nas que se poderán utilizar estratexias diversas como:
.- debates para expor puntos de vista, individual e/ou en grupo, sobre aspectos diversos da materia.
.- estudo de casos/ análises de situacións.
.-análise de diversos tipos de materiais e documentos.
.- análise e resolución de problemas en base a supostos prácticos.
.- actividades de investigación
.- titoría
Na materia prevese tamén o desenvolvemento de, sempre que sexa posible, unha práctica de campo que pode ser compartida con outras do curso (visita, encontros con profesionais, celebración de conmemoracións) na perspectiva dun traballo interdisciplinar que será abordada e valorada desde cada unha das materias participantes. Para as prácticas de campo será necesario estar inscrito no Servizo de Participación e Integración Universitaria da USC.
Nota: A proposta de actividades na matería terá en conta as necesidades e o ritmo de desenvolvemento dentro da materia e a coordinación coas materias do semestre.
Na realización de prácticas e traballos teranse en conta as normas APA- Publication Manual of the American Psychological Association (APA). 7ª ed.
Así mesmo, farase uso do Campus Virtual para informar o alumnado sobre aquelas cuestións que afecten á materia, e tamén para subir documentación. Así, utilizarase unha contorna formativa en rede (Campus virtual) no que estarán dispoñibles os materiais de traballo das sesións, materiais dixitais complementarios e as producións do alumnado. Para iso, é necesario que cada alumna e alumno teña activo o seu correo electrónico institucional da USC (imprescindible ao comezo da materia).
O Consello de Goberno da USC de 25/03/2010 aprobou a Normativa de asistencia a clase nos ensinos adaptados ao EEES (http://www.usc.es/export/sites/default/gl/normativa/descargas/normaasis… ). É necesario lembrar que a USC é unha universidade presencial, polo que a asistencia a un mínimo do 80% das sesións de clase é obrigatoria. Nos casos contemplados na normativa dá USC, o alumnado poderá solicitar exención oficial de docencia.
A avaliación da materia terá un carácter continuo e abarcará os seguintes aspectos:
- Participación activa nas distintas actividades de aula (10%).
- Realización de traballos da aula (40%).
- Realización dunha presentación oral sobre o traballo da aula (10%)
- Realización dunha proba específica final sobre o contido da materia (40%).
Para obter unha valoración positiva na materia será necesario ter entregados e realizados en prazo as tarefas, así como superar a realización do traballo de aula e da proba final.
Os traballos individuais ou grupais deberán ser orixinais. Calquera traballo copiado supoñerá o suspenso da materia na correspondente convocatoria. A efectos avaliativos, un mesmo traballo non pode ser utilizado para varias materias, excepto nas actividades programadas de forma coordinada. Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.
ALUMNADO CON EXENCIÓN DOCENTE e DISPENSA DE ASISTENCIA: Seguirase a instrucción num. 1/2017, da secretaria xeral da USC, sobre a dispensa da asistencia a clase en determinadas circunstancias. O alumnado con exención oficial de docencia ou dispensa de asistencia , ou que prevea a súa solicitude, deberá poñerse en contacto coa profesora a principio de curso, onde se lle explicará o proceso de seguimento da materia. Na avaliación deste alumnado terase en conta un portafolios de actividades (50%) que se baseará na realización de diferentes actividades, casos prácticos e unha reflexión final, e a proba individual escrita sobre o contido da materia (50%). Igualmente que o resto de alumnado, para obter unha valoración positiva da materia será preciso superar ambas partes.
Horas presenciais do estudante: 36 horas
Horas non presenciais: 76,5 horas
Total horas: 112,5 horas
Os contidos desta materia están estruturados de tal forma que é preciso un traballo diario e constante para que o alumnado vaia alcanzando progresivamente o seu dominio. Iso permitiralle resolver os traballos que conforman a práctica, conseguindo os obxectivos propostos e as competencias da materia.
Recoméndase ter cursado as materias obrigatorias de: Dificultades de Aprendizaxe e Trastornos do Desenvolvemento e Deseño, Desenvolvemento e Innovación Curricular.
RESPONSABILIDADE MEDIOAMBIENTAL:
- Evitar tapas de plástico ou outros envoltorios externos innecesarios.
- Sempre que sexa posible, empregar grampas en lugar de encadernación.
- Imprimir a dúas caras en calidade “aforro de tinta”.
- Non empregar folios en branco como separadores de capítulos ou partes.
- Evitar anexos que non teñan referencia directa cos temas desenvolvidos.
PERSPECTIVA DE XÉNERO:
Recoméndase facer uso da linguaxe non sexista, tanto no traballo cotiá de aula como nos traballos académicos encomendados. Pode obterse información ao respecto no enlace: https://www.usc.gal/gl/servizos/area/igualdade/cultura-institucional
CORREO RAI: Obrigatoriedade de uso da conta de correo rai. Recoméndase a consulta frecuente do correo institucional.
FERRAMENTAS TECNOLÓXICAS INSTITUCIONAIS:
Obrigatoriedade de emprego das ferramentas tecnolóxicas institucionais: Campus Virtual, Microsoft Office 365, e outras ferramentas facilitadas pola facultade e autorizadas como ferramentas institucionais pola universidade (Lifesize, etc).
EMPREGO TELÉFONO MÓBIL:
Non se poderá empregar o de teléfono móbil, salvo cando se use como instrumento de traballo seguindo as indicacións dadas polo docente, responsabilizándose o alumnado das consecuencias legais e académicas que podan derivarse dun emprego non axeitado do mesmo.
ENSINO-APRENDIZAXE: Ter en conta que o ensino-aprendizaxe (clases / titorías) é un proceso privado, enténdase privado como proceso de comunicación e intercambio entre o/a docente e o estudantado matriculado na materia.
PROTECCIÓN DE DATOS: Obrigatoriedade do cumprimento da normativa de protección de datos https://www.usc.gal/es/politica-privacidad-proteccion-datos
Iris Estevez Blanco
Coordinador/a- Departamento
- Pedagoxía e Didáctica
- Área
- Didáctica e Organización Escolar
- Correo electrónico
- iris.estevez.blanco [at] usc.es
- Categoría
- PROFESOR/A PERMANENTE LABORAL
| Xoves | |||
|---|---|---|---|
| 12:00-13:00 | Grupo /CLIS_02 (Carri - On) | Galego | (CAMPUS NORTE) - AULA 03 |
| Venres | |||
| 09:00-10:00 | Grupo /CLE_01 (A - Z) + Dobre Grao 3º | Galego | (CAMPUS NORTE) - AULA 03 |
| 10:00-11:00 | Grupo /CLIS_03 (Oñ - Z) | Galego | (CAMPUS NORTE) - AULA 03 |
| 04.06.2025 09:30-11:30 | Grupo /CLE_01 (A - Z) + Dobre Grao 3º | (CAMPUS NORTE) - AULA 01 |
| 08.07.2025 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 (A - Z) + Dobre Grao 3º | (CAMPUS NORTE) - AULA 23 |