Créditos ECTS Créditos ECTS: 9
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 148.5 Horas de Titorías: 4.5 Clase Expositiva: 36 Clase Interactiva: 36 Total: 225
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Ciencia Política e Socioloxía
Áreas: Psicoloxía Organizacional e Xurídico-Forense
Centro Facultade de Relacións Laborais
Convocatoria: Anual
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
O obxectivo xeral desta materia é que os alumnos/as adquiran os coñecementos básicos sobre a conduta e as experiencias psicolóxicas dos traballadores, en contextos relacionados co traballo, dende unha perspectiva grupal e organizacional. Todo iso co obxectivo dunha intervención na realidade da empresa, pondo especial énfase na adquisición de habilidades e técnicas de intervención nos procesos psicosociais de incorporación en integración á actividade laboral.
1. INTRODUCIÓN Á PSICOLOXÍA DO TRABALLO
1.1. Delimitación conceptual da Psicoloxía do Traballo
- Breve desenvolvemento histórico da Psicoloxía do Traballo
- Que é a Psicoloxía do Traballo?
- Áreas de contido da disciplina.
- Relación da Psicoloxía do Traballo con outras disciplinas.
1.2 Un modelo de comportamento no traballo (nivel individual, grupal e organizativo)
- Variables dependentes do modelo PT (Rendemento, Absentismo, Rotación, Satisfacción laboral, Condutas contraproducentes).
- Variables independentes no modelo PT (individual, grupal e organizativo)
2. POSTOS DE TRABALLO, OCUPACIÓNS E CLASIFICACIÓNS.
- Posicións, Postos de Traballo e Ocupacións: Conceptos
- Elementos e usos da Análise de Postos de traballo.
- Características da tarefa (variedade, identidade, importancia, retroalimentación laboral e social e contacto social)
- Competencias profesionais e cualificacións profesionais
- Clasificacións de ocupacións e dicionarios de ocupacións.
- Dicionario O*NET: Estrutura e características, funcións, Datos socioeconómicos e ocupantes
3. MÉTODOS DE INVESTIGACIÓN EN PSICOLOXÍA DO TRABALLO
- A explicación do comportamento nas organizacións.
- Tipos de coñecemento: Tenacidade, intuición, autoridade, experiencia, racionalismo e ciencia.
- O método científico e o estudo de individuos, grupos e organizacións.
- Características e elementos da investigación científica.
- A avaliación da investigación en Psicoloxía do Traballo.
- O deseño da investigación (experimental, cuasi-experimental e correlacional).
- Experimentos en investigación (laboratorio, estudo de caso e estudo de campo)
4. MEDICIÓN E AVALIACIÓN EN PSICOLOXÍA DO TRABALLO
4.1 Conceptos básicos de medición
- Variables continuas e descontinuas
- Escalas de medida (nominal, ordinal, intervalo e razón)
- Medidas observadas e medidas verdadeiras
- Erros de medición: aleatorios e sistemáticos
- Estatísticas de tendencia central e variación.
- Puntuacións directas, típicas e transformadas
4.2 Avaliación
- Predictores e criterios
- Fiabilidade (consistencia interna, estabilidade, equivalencia e acordo entre avaliadores).
- Estimadores de fiabilidade: Spearman-Brown, alfa de Cronbach e Küder-Richardson.
- Validez (de contido, constructo e criterio)
- Estimadores de validez: covarianza e correlación de Pearson.
5. DIFERENCIAS INDIVIDUAIS
- Diferenzas individuais no traballo
- Capacidade cognitiva xeral
- Habilidades cognitivas específicas
- Medición da capacidade cognitiva
- Capacidade cognitiva e rendemento laboral
- A personalidade normal: Os rasgos
- O modelo dos cinco grandes factores (The Big Five)
- Personalidade e éxito laboral
- Medición da personalidade
- Intereses vocacionais (Modelo de Holland).
6. MÉTODOS E TÉCNICAS DE RECOLLIDA DE DATOS E INFORMACIÓN
6.1 As enquisas organizacionais
- Concepto e usos organizacionales
- Factores previos: equipo de enquisa, declaración de obxectivos
- Modalidades de enquisas
- Formato de preguntas e respostas
- Sesgos nas respuestas
- Modalidades de aplicación
- Preparar a administración da enquisa: presentación, autorizacións, instrucciós, proba piloto, taxa de resposta, seguimento)
6.2 Grupos de discusión
- Concepto e características
- Procedemento: planificación e contido, fase de reclutamento, fase de moderación, análise e informe
- Vantaxes e inconvintes
6.3 A meta-análise
- Concepto e características.
- Etapas no desenvolvemento dunha meta-análise: formulación do problema, recollida de datos, avaliación de datos, análise e interpretación, comunicación dos resultados
- Vantaxes e limitacións da meta-análisis.
7. MOTIVACIÓN LABORAL
7.1 Motivación: Concepto e componentes
7.2 O proceso motivacional
7.3 Teorías de contido de motivación:
- Teoría das necesidades de Maslow.
- Teoría ERG de Alderfer
- Teoría dos motivos sociais de McClelland
- Teoría Bifactorial de Herzberg
7.4 Teorías do proceso de motivación
- Teoría das expectativas de Vroom
- Teoría do establecemento de metas de Locke
7.5 Medición da motivación laboral
8. ACTITUDES E VALORES
8.1 As actitudes
- Concepto e componentes
- Teoría da conducta planificada
- Funcións das actitudes
- Modificación de actitudes: barreras e estratexias de modificación
- Actitudes e consistencia: a teoría da disonancia cognitiva
- Actitudes e traballo
8.2 Os valores
- Concepto e características
- Valores universales
- Valores instrumentais e terminais
- Modelo de Hofstede (dimensións de cultura nacional)
- Importancia dos valores no ámbito organizacional
- Valores: axuste persoa-traballo e axuste persoa-organización
9. SATISFACCIÓN LABORAL E COMPROMISO ORGANIZACIONAL
9.1 Satisfacción laboral
- Concepto e enfoques
- Facetas da satisfacción laboral
- Avaliación da satisfacción laboral
- Antecedentes da satisfacción laboral: características do posto e características personales
- Satisfacción laboral como predictor: satisfacción e a súa relación co absentismo, a rotación e o desempeño no trabajo
- Respostas á insatisfacción no trabajo
9.2 Compromiso organizacional
- Concepto e características
- Compoñentes do compromiso organizacional
- Conceptos relacionados: o compromiso ocupacional e o arraigo laboral
- Avaliación do compromiso organizacional
- Compromiso organizacional como variable criterio
- Compromiso organizacional como variable predictora
9.3 A relación entre a satisfacción no trabajo e o compromiso organizacional
10. EMPREGO E DESEMPREGO
- O emprego dende o punto de vista psicolóxico
- Funcións instrumentais do emprego
- Funcións latentes do emprego
- Repercusións psicolóxicas do desemprego
- Variables moderadoras dos efectos do desemprego
- Teorías psicolóxicas do desemprego: Teorías das fases ou estadios, Enfoque funcionalista de Jahoda, Teoría da Axencia, Modelo Vitamínico, Modelo da Psicoloxía Diferencial do Desemprego
11. TELETRABALLO
- Definicións, Antecedentes e Elementos do Teletraballo.
- Ventaxas e inconvintes do teletraballo.
- Tipos de Teletraballo e de perfís do Teletraballador
- Riscos no Teletraballo
- Teletraballo e Desempeño Laboral
- Aamodt, M.G. (2010). Evaluación y análisis de puesto. En Psicología Industrial/Organizacional (6ª ed.),(pp. 33-74). México DF, México: Wadsworth Cengage Learning.
- Alcover, C.M., Martínez, D. y Rodríguez, F. y Domínguez, R. (2004). Introducción a la Psicología del Trabajo. Madrid: McGraw Hill.
- Chiavenato, I. (2011). Administración de recursos humanos: el capital humano de las organizaciones. México: McGraw-Hill.
- Gibson, Ivancevich, Donnelly y Konopaske (2006). Organizaciones: comportamiento, estructura, procesos. México: McGraw Hill.
- Gil F y Alcover C.M (2003). Introducción a la Psicología de las Organizaciones. Madrid: Alianza Editorial.
- Gómez Mejía, Balkin y Cardy (2008). Gestión de Recursos Humanos. Madrid: Pearson-Prentice Hall.
- Kaplan, R.M. y Saccuzzo (2006). Pruebas psicológicas. Principios, aplicaciones y temas. México: Thomson.
- Landy, F. J y Conte, J.M. (2005). Psicología industrial. México : McGraw Hill.
- Luthans, F. (2008). Comportamiento organizacional. México: McGrawHill.
- Martín Quirós, MA. (2009). Psicología del Trabajo, de las Organizaciones y de los Recursos Humanos: un área abierta a la reflexión. Madrid: Pirámide.
- Martínez, D. y Rodríguez, F. (2008). Métodos de investigación en Psicología de las Organizaciones. En F. Gil y C.M. Alcover, Introducción a la Psicología de las Organizaciones. Madrid: Alianza Editorial, pp. 109 – 134.
- Moscoso S. y Salgado, J. (2002). Análisis del puesto y ocupaciones: Métodos y Técnicas. En L. Sobrado Fernández Orientación profesional: Diagnóstico e inserción sociolaboral. Barcelona
-Muchinsky, P.M. (2004). Psicología Aplicada al Trabajo. Madrid: Paraninfo-Thomson Learning.
-Newstrom, J. (2007). Comportamiento humano en el trabajo. México: McGrawHill
-Osca, A. (2006). Selección, evaluación y desarrollo de los Recursos Humanos. Madrid: Diaz de Santos.
-Pereda Martín, S. (2008). Psicología del Trabajo: Teoría y práctica. Madrid: Síntesis.
- Robbins, S.P. (2004). Fundamentos de comportamiento organizacional. México: Prentice Hall.
- Spector, P. (2002). Psicología Industrial y Organizacional. Investigación y práctica. México: Manual Moderno
1. Competencias e resultados da aprendizaxe que o/a estudante adquire:
1.1. Aplicar técnicas e tomar decisións no ámbito da xestión dos recursos humanos e o desenvolvemento organizativo
2. Competencias da titulación ás que contribúe a materia
2.1. Traballar individualmente e en equipo
2.2. Localizar, analizar, sistematizar e xestionar diferentes fontes e tipos de información
2.3. Aprender autonomamente
2.4. Traballar e relacionarse cos demais, respectando as normas básicas de convivencia, os dereitos fundamentais e os valores democráticos
3. Competencias específicas da materia
Ao finalizar o curso, o alumno debería ser capaz de exhibir as competencias/destrezas/habilidades básicas (a un nivel non especializado) requiridas para:
3.1 Identificar e comprender a importancia do factor humano no traballo.
3.2 Saber aplicar algúns dos principais métodos, técnicas, instrumentos estratexias e procedementos de avaliación e de intervención sobre a conduta humana laboral.
3.3 Desenvolver habilidades de comunicación (oral/escrita, verbal, non verbal, etc).
3.4 Mostrar unha actitude positiva cara ás achegas que, dende a Psicoloxía do Traballo pódense realizar para o logro dos obxectivos organizacionais e persoais.
3.5 Orientar a súa actuación profesional a partir do respecto e a consideración dos principios e valores propios da Psicoloxía do traballo e do Código Deontolóxico da profesión.
As sesións expositivas e interactivas están dirixidas a formar estudantes sobre a adquisición de coñecementos relacionados co contido da materia.
Nas sesións expositivas, o profesor explicará os diferentes temas apoiados en material audiovisual e ferramentas TIC.
O Campus Virtual utilizarase como medio de comunicación cos estudantes, tanto para enviarlles toda a información sobre o tema, como polos materiais que deben preparar os estudantes, así como para entregar os traballos que formará parte da avaliación.
As actividades interactivas serán de varios tipos: (1) Análise de casos, exercicios, tarefas e simulacións para poñer en práctica os conceptos aprendidos nas clases expositivas e adquirir as habilidades específicas (a nivel elemental) necesarias para superar a materia. (2) Dinámicas de pequenos grupos nos que, ademais de desenvolver competencias específicas relacionadas directamente cos contidos da materia, os estudantes practicarán habilidades de comunicación oral. Ademais de todo isto, ao longo do curso os estudantes poderán participar na realización de experimentos e estudos relacionados coa materia, así como terán que realizar varias lecturas obrigatorias.
As actividades de avaliación teñen un dobre aspecto; Por unha banda, as actividades de avaliación continua permitirán aos estudantes ter un feedback constante sobre a súa progresión ao longo do curso, respecto do seu grao de adquisición de competencias tanto en coñecementos como en técnicas e actitudes; mentres que os exames parciais e finais tratarán de avaliar o nivel de coñecementos adquiridos polo suxeito sobre os contidos dos temas incluídos no programa da materia.
Ademais, o estudante terá á súa disposición, no Campus Virtual da USC, unha aula electrónica para apoiar a docencia presencial da materia de Psicoloxía do Traballo, onde atopará multitude de ferramentas que facilitarán varios tipos alternativos de actividades. relacionados coa docencia, traballo en grupo ou titoría personalizada (grupos de traballo virtuais, titorías en liña, foros de discusión, etc.).
A asistencia ás sesións expositivas e interactivas é OBRIGATORIA, salvo causa xustificada. Cada ausencia ás sesións expositivas penalizarase con 0,1 puntos na nota final da parte expositiva (máx. 3 puntos) e a ausencia a cada sesión interactiva valorarase con 0 puntos no traballo ou proxecto desa sesión interactiva.
A avaliación das competencias específicas da materia máis relacionadas coa adquisición de coñecementos teóricos prácticos realizarase mediante o exame final e/ou exames parciais que terán un valor do 70% da nota final. O exame terá dúas partes, unha parte maior con preguntas tipo test e unha parte máis pequena con preguntas tipo redacción (exercicios de estatística, desenvolvemento de contidos, etc.).
A avaliación tanto das competencias específicas como das relacionadas coa titulación farase en función do rendemento do alumnado en cada unha das actividades interactivas (proxectos individuais e grupais, análise de casos, traballos, lecturas, etc.). Esta parte terá un valor do 30%. En caso de falta de asistencia ás sesións interactivas, a actividade realizada valorarase con 0 puntos.
A nota final obterase a partir da media ponderada da parte expositiva máis a parte interactiva, cun mínimo de 5 puntos en cada parte.
O alumnado que teña concedida a exención de asistencia, seguindo a Instrución n.o 1/2017 da Secretaría Xeral de exención de asistencia a clase en determinadas circunstancias, será avaliado cun exame final, que suporá o 70 % da nota final a avaliación dos exercicios, informes, etc. referidos a temas do programa, que suporán o 30% da nota final. A nota final obterase a partir da media ponderada da parte expositiva máis a parte interactiva; A superación da materia implica ter obtido polo menos 5 puntos sobre 10 nas dúas partes, expositiva e interactiva.
Estímase que o alumno necesitará unhas 150 horas de traballo de estudo e persoal. Repartido entre estudo persoal, realización de traballos individuais ou en grupo, preparación de presentacións e realización de lecturas.
Os alumnos deberán levar a materia ao día, tanto no que se refire ás clases expositivas como prácticas xa que se trata dunha materia anual cun temario amplo.
Praxio e uso indebido das tecnoloxías:
A realización fraudulenta de calquier exame, exercicios, informes, etc., de maneira total ou parcial, que poida ser obxeto de evaliación para a materia implicará a calificación de suspenso na convocatoria vixente de acordo co artigo 16 recollido na “Normativa de evaluación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de calificacións”.
O uso de teléfonos móbiles, así como de calquera outro dispositivo electrónico (tabletas, ordenadores portátiles, auriculares, etc.) está PROHIBIDO nas sesións de clase, salvo que o profesor suxira o uso dun dispositivo electrónico para a realización dunha actividade.
Mario Antonio Lado Campelo
Coordinador/a- Departamento
- Ciencia Política e Socioloxía
- Área
- Psicoloxía Organizacional e Xurídico-Forense
- Teléfono
- 881815164
- Correo electrónico
- mario.lado [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Contratado/a Doutor
Damaris Cuadrado Gonzalez
- Departamento
- Ciencia Política e Socioloxía
- Área
- Psicoloxía Organizacional e Xurídico-Forense
- Correo electrónico
- damaris.cuadrado [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Axudante Doutor LOU
Alexandra Martinez Gomez
- Departamento
- Ciencia Política e Socioloxía
- Área
- Psicoloxía Organizacional e Xurídico-Forense
- Correo electrónico
- alexandra.martinez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Axudante Doutor LOSU
Tania París Rodríguez
- Departamento
- Ciencia Política e Socioloxía
- Área
- Psicoloxía Organizacional e Xurídico-Forense
- Correo electrónico
- taniaparis.rodriguez [at] usc.es
- Categoría
- Predoutoral Ministerio
Ariana Picallo Rodríguez
- Departamento
- Ciencia Política e Socioloxía
- Área
- Psicoloxía Organizacional e Xurídico-Forense
- Correo electrónico
- arianapicallo.rodriguez [at] usc.es
- Categoría
- Predoutoral Ministerio
| Martes | |||
|---|---|---|---|
| 09:00-10:30 | Grupo A - horario de mañá (A-L) | Castelán | Aula 5 |
| Mércores | |||
| 17:00-18:30 | Grupo B - horario de tarde (M-Z) | Castelán | Aula 5 |
| Xoves | |||
| 09:00-10:30 | Grupo A - horario de mañá (A-L) | Castelán | Aula 5 |
| 15:00-16:30 | Grupo B - horario de tarde (M-Z) | Castelán | Aula 5 |
| 04.07.2024 09:30-12:30 | Grupo B - horario de tarde (M-Z) | Aula 6 |
| 30.05.2025 09:30-12:30 | Grupo A - horario de mañá (A-L) | Aula 3 |
| 30.05.2025 09:30-12:30 | Grupo B - horario de tarde (M-Z) | Aula 3 |
| 30.05.2025 09:30-12:30 | Grupo B - horario de tarde (M-Z) | Aula 5 |
| 30.05.2025 09:30-12:30 | Grupo A - horario de mañá (A-L) | Aula 5 |
| 30.05.2025 09:30-12:30 | Grupo A - horario de mañá (A-L) | Aula 6 |
| 30.05.2025 09:30-12:30 | Grupo B - horario de tarde (M-Z) | Aula 6 |
| 04.07.2025 09:30-12:30 | Grupo A - horario de mañá (A-L) | Aula 3 |
| 04.07.2025 09:30-12:30 | Grupo B - horario de tarde (M-Z) | Aula 3 |
| 04.07.2025 09:30-12:30 | Grupo A - horario de mañá (A-L) | Aula 5 |
| 04.07.2025 09:30-12:30 | Grupo B - horario de tarde (M-Z) | Aula 5 |
| 04.07.2025 09:30-12:30 | Grupo A - horario de mañá (A-L) | Aula 6 |