Créditos ECTS Créditos ECTS: 9
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 148.5 Horas de Titorías: 4.5 Clase Expositiva: 36 Clase Interactiva: 36 Total: 225
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Ciencia Política e Socioloxía
Áreas: Socioloxía
Centro Facultade de Relacións Laborais
Convocatoria: Anual
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
A materia de Socioloxía do Traballo ten os seguintes obxectivos xerais:
- Analizar o traballo como relación social, enmarcando o comportamento laboral nunha perspectiva social e grupal.
- Analizar a importancia do traballo como mecanismo de integración social, estratificación e asignación de roles e status aos membros da sociedade.
- Presentar as principais, ou máis influentes, correntes, paradigmas ou estilos de pensamento en Socioloxía do Traballo.
- Presentar o método e as técnicas de estudo, o enfoque científico, da Socioloxía do Traballo, reflexionando sobre os aspectos máis destacados do traballo e da relación laboral.
- Esta materia está directamente relacionada coa materia Técnicas de Investigación Social, tamén de carácter anual e para o segundo curso de grao.
A materia pretende acadar, cos contidos, no alumno/a obxectivos procedimentais (saber facer), actitudinais (saber ser), epistemolóxicos (autonomía do coñecemento).
INTRODUCIÓN. - CONTRIBUCIÓN DA SOCIOLOXÍA AO ESTUDO DAS RELACIÓNS LABORAIS E LABORAIS
i. Obxecto de estudo da Socioloxía. Perspectiva sociolóxica
ii. Aparición da disciplina. A estrutura social
iii. A socioloxía como ciencia. Os paradigmas sociolóxicos
iv. A Socioloxía do Traballo. Métodos, técnicas e recursos de investigación
Bloque 1.- CONCEPTUALIZACIÓN E SIGNIFICADO DO TRABALLO
1.1. Conceptualización e redefinición do concepto de traballo
1.2. Da revolución industrial á sociedade postindustrial
1.3. O traballo e a súa división social como obxecto de análise da socioloxía. Socioloxía clásica: Marx, Durkheim e Weber
Bloque 2.- A ORGANIZACIÓN DO PROCESO DE TRABALLO, FORMAS ANTIGAS E NOVAS
2.1. Racionalidade da organización burocrática: Weber.
2.2. Taylorismo. A Organización Científica do Traballo (OCT).
23. Produción en masa. Fordismo.
2.4. Novas formas de organización do traballo. Crise do fordismo?
2.5. Postfordismo. A teoría da especialización flexible. O sistema de produción "xusto a tempo".
Bloque 3.- A CUALIFICACIÓN DO PERSOAL LABORAL, CONTROL E PARTICIPACIÓN NO TRABALLO
3.1. A cualificación do persoal laboral.
3.1.1. As teses de elevación de cualificacións
3.1.2. A tese da descalificación. Braverman
3.1.3. A posición continxente
3.2. Control e participación no traballo
3.2.1. A Escola de Relacións Humanas. Elton Mayo e o experimento de Hawthorne (1927)
3.2.2. Consentimento na produción, Michael Burawoy
Bloque 4.- XÉNERO E DIVERSIDADE NO TRABALLO E EMPREGO
4.1. Conceptos para comprender a posición da muller e doutros grupos sociais no mercado laboral.
4.2. Traballo non remunerado. Uso dos tempos e as súas implicacións nas relacións de xénero.
4.3. Emprego ou traballo remunerado. Segregación horizontal ou sectorial no mercado laboral. A segregación vertical no mercado laboral: o “teito de cristal”.
Bloque 5.- MERCADO DE TRABALLO, CONDICIÓNS DE LABOR E CONDICIÓNS DE EMPREGO
5.1. O mercado laboral como mercado socialmente construído.
5.2. O problema social do emprego. Clases sociais, clases de traballo e clases de emprego.
5.3. Das condicións laborais ás condicións laborais. Crise da calidade laboral.
5.4. Segmentación dos mercados de traballo: tipos.
5.5. Condicións laborais e laborais en España. A crise do emprego en Europa.
Bloque 6.- EFECTOS DO TRABALLO SOBRE BIOGRAFÍAS
6.1. Teorías da subxectividade no traballo. Evolución histórica
6.2. Individualización. Ulrich Beck
6.3. A corrosión do carácter. Richard Sennett
6.4. O novo espírito do capitalismo". L. Boltanski / É. Chiapello
Bloque 7.- O FUTURO DO TRABALLO E O EMPREGO
7.1. Crise laboral hoxe: elementos para o debate. Redefinición do traballo. Que facemos co emprego?
7.2. Propostas futuras:
7.2.1. Gorz: redución do tempo de traballo e da renda social.
7.2.2. Rifkin: ante a escaseza de emprego... o Terceiro Sector.
7.2.3. Guy Aznar: distribución do tempo de traballo
7.2.4. Robert Castel: Vontade política e reconstrución do papel do Estado
7.3. Novas modalidades de traballo na era da Revolución Dixital:
7.3.1. Covid-19 e traballo remoto.
7.3.2. Novos empregos... novas desigualdades.
Aznar, G. (1994). Trabajar menos para trabajar todos. Veinte propuestas. Prólogo de A. Gorz. Ediciones HOAC, Madrid
Bell, D. (1989). Las contradicciones culturales del capitalismo. Madrid: Alianza
Castel, R. (2004). La metamorfosis de la cuestión social. Una crónica del salariado. Buenos Aires: Paidós
Castillo, J. J. (1999). El futuro del trabajo. Editorial Complutense
Castillo, J. J. (2012). Clásicos y modernos en sociología del trabajo. Miño y Dávila
Durán, M.A. (1978): El Ama de Casa. Crítica política de la economía doméstica. Colección. Lee y discute, 87. Bilbao: Zero Zyx.
Enguita, M.E. (1998). La perspectiva sociológica. Una aproximación a los fundamentos del análisis social. Madrid: Tecnos
Fernández Rodríguez, C. J., et al. (2012). Sociología de la empresa, el trabajo y las organizaciones. Un enfoque crítico. Ed. Grupo 5
Gorz, A. (1998): Miserias del presente, riqueza de lo posible. Buenos Aires: Paidós
Feito, A. (1995). Estructura social contemporánea. Las clases sociales en los países industrializados. Madrid: Siglo XXI
Finkel, L. (1994). La organización social del trabajo. Ed. Pirámide
Giddens, A. (2002). Sociología. Ed. Alianza Universidad
Herranz González, R. (2007). La sociología de los mercados internos de trabajo. Madrid: CES
Holm-Detlev, et al. (2007). Manual de la Sociología del Trabajo y de las relaciones laborales. Ed. Delta
Köhler, H. y Martín Artiles, A. (2007): “Trabajo y Empleo”, en Manual de la Sociología del Trabajo y de las Relaciones Laborales, Delta Publicaciones: las Rozas, Madrid
Lazarsfeld, P.; Jahoda, M. y Mariezeisel, H. (1996): Los parados de Marienthal: sociografía de una comunidad golpeada por el desempleo. Madrid, Las Ediciones de la Piqueta, pp139-157
Macionis, J. y Plummer, K. (2011). Sociología. Pearson (Cap. 1-2)
Marín, A. (2002). Sociología para la empresa. Ed. McGraw-Hill
Miguelez, F., y Prieto, C. (1991). Las Relaciones Laborales en España. Ed. Siglo XXI
Martínez Pastor, J. I. (2022). Claves de la Sociología del Trabajo: la evolución del empleo y del trabajo en el mundo.. UNED
Martín Criado, E. y Prieto, C. (coords.) (2015): Conflictos por el tiempo. Poder, relación salarial y relaciones de género. Madrid: CIS
Martín criado, E. (1998): Producir la Juventud, Madrid: Istmo
Moreno-Colom, S.; Borràs-Català, V.; Cruz-Gómez, I.; Porcel-López, S. (2023). «La experiencia del trabajo a distancia durante el confinamiento en Cataluña: una aproximación desde la perspectiva de género». REIS, 183: 77-100
Moreno-Colom S., Borràs-Català V., Arboix-Caldentey P. y Riera-Madruga M. (2023): Desmontando el mito del teletrabajo desde la perspectiva de género: experiencias y expectativas durante la pandemia. Cuadernos de Relaciones Laborales, 41(1), 95-117
Murillo, S. (2005): “El tiempo de trabajo y el tiempo personal, un conflicto de intereses”. Bilbao; Emakunde
OIT (2023). Perspectivas Sociales y del Empleo en el Mundo: Tendencias 2023. Ginebra: Oficina Internacional del Trabajo, 2023
Ortiz, P. y Gadea, E. (2015): Sociología del Trabajo, Murcia: Diego Marín
Perrow, C. (1990). Sociología de las Organizaciones. Ed. McGraw-Hill
Prieto, C. (1994): Trabajadores y condiciones de trabajo. Madrid: HOAC
Prieto, C. (1999): La crisis del empleo en Europa. Valencia: Germania
Ritzer, G. (1993). Teoría Sociológica Clásica. MacGraw-Hill.
Santos Ortega, J. A. (1995). Sociología del trabajo. Ed. Tirant lo Blanch
Sarries Sanz, L. (1993). Sociología de las relaciones industriales en la sociedad postmoderna. Zaragoza: Mira Ediciones
Watson, T. (1994). Trabajo y Sociedad. Ed. Hacer
Revistas especializadas:
Revista del Centro de Estudios de Sociología del Trabajo
Sociología del Trabajo
American Sociological Review
Work and Occupations
A bibliografía básica e complementaria especificarase e ampliarase no campus virtual (modalidade extensiva)
O alumnado debe coñecer e identificar o papel da Socioloxía como ciencia da sociedade.
Debes coñecer a linguaxe sociolóxica, o alcance de cada un dos termos que utiliza a Socioloxía e os procesos sociais básicos, todo iso aplicado a unha relación social concreta: a relación laboral.
Así mesmo, deberán coñecer o alcance das diferentes correntes ou perspectivas sociolóxicas arredor do traballo, da organización formal e da empresa, as súas explicacións sobre o funcionamento da sociedade e as súas consideracións sobre as tendencias sociais futuras con especial referencia aos novos retos do traballo e da empresa. Socioloxía do traballo no século XXI.
Preténdese que o alumnado adquira as competencias necesarias para poder realizar unha análise da realidade social, entendendo o porqué do funcionamento da sociedade, das relacións sociais, especialmente das relacións laborais e dos cambios sociais.
Competencias básicas e xerais
CG2 - Localizar, analizar, sintetizar e xestionar diferentes fontes e tipos de información
CG4 - Aplicar o razoamento crítico no estudo e análise dunha cuestión ou tema concreto
CG5 - Expoñer e defender adecuadamente, oralmente e/ou por escrito, cuestións ou temas de carácter xeral ou relacionados coa súa especialidade.
CG6 - Traballar individualmente e en equipo
CG3 - Planificar, organizar e tomar decisións no desenvolvemento de diversas actividades e procesos
CG7 - Traballar e relacionarse cos demais, respectando as normas básicas de convivencia, os dereitos fundamentais e os valores democráticos
Habilidades específicas
CE1 - Recoñecer e relacionar os procesos de cambio social, dende unha perspectiva histórica, económica e sociolóxica, coas innovacións na organización do traballo e a evolución dos sistemas de relacións laborais.
CE3 - Localizar, interpretar, sintetizar e representar datos e indicadores laborais e socioeconómicos
A materia é anual con nove créditos ECTS, polo que contará con 45 horas de docencia expositiva e 27 horas de docencia interactiva.
O traballo por competencias require unha metodoloxía de ensino centrada no alumno. Con esta metodoloxía preténdese que o propio alumno constrúa os seus propios coñecementos, saiba dar sentido ao que está a traballar, relaciona contidos e saiba para que serve ou para que se aplica ao que está a aprender. Así mesmo, búscase unha progresiva autonomía (dirixida) do alumnado no proceso de aprendizaxe que favoreza, continúe e por si mesmo, o proceso de indagación científica.
O método didáctico empregado para o desenvolvemento da materia desenvólvese coa explicación teórica do profesor na clase expositiva e co desenvolvemento práctico do programa, nas clases interactivas, entre outras, mediante instrumentos de prácticas: exames de comprensión no campus virtual, exercicios, comentarios de textos, debates, asistencia a charlas, comentarios guiados sobre documentais e/ou fontes audiovisuais, lectura oral de textos e comentarios, etc. sobre os temas do programa de clase ou contados da materia.
A avaliación práctica, na clase interactiva, pode adaptarse a un traballo de Aprendizaxe e Servizo (APS).
Como norma xeral, rexerase polo principio de Avaliación Continua, que esixe unha asistencia mínima do 80% ás sesións interactivas, así como a participación nas mesmas e a impartición de todas as actividades prácticas avaliables. Para aprobar a materia será necesario aprobar tanto o exame como as prácticas.
AVALIACIÓN CONTINUA
A avaliación do alumnado realizarase mediante un exame parcial e un exame final. Condición necesaria para que o alumnado poida presentarse ao exame parcial será a asistencia, polo menos, ao 80% das sesións de docencia interactiva, así como a participación activa nas sesións expositivas.
Unha vez superados os dous exames, a nota media obtida suporá un 70% da nota final (7 puntos). A superación do exame final será requisito para superar a materia.
O resto da nota, un 30% (3 puntos), concederase pola entrega de todas as actividades prácticas contempladas, individualmente e en grupo. Aínda que se terá en conta a asistencia e participación activa en clases interactivas, a participación en charlas, exposicións e/ou debates programados durante o curso, etc. A avaliación práctica, o 30% da nota, poderá adaptarse á realización dun proxecto de Aprendizaxe e Servizo (APS).
Para os efectos da normativa da USC, todas as actividades sinaladas terán a consideración de actividades académicas avaliables, polo que a participación do estudante nalgunha delas producirá as consecuencias legalmente establecidas.
Para o alumnado con exención docente contemplada pola normativa da USC (exención académica), deberá acordar co profesorado a entrega de prácticas adaptadas para beneficiarse da modalidade de avaliación 70%/30%. Estes estudantes poderán asistir ás titorías que precisen ao longo do curso académico, aínda que deberán asistir a unha obrigatoria ao comezo do primeiro cuadrimestre do curso onde se revele esta particularidade. En caso contrario, pasaríanse automaticamente ao modo de avaliación non continua.
AVALIACIÓN NON CONTINUA
O alumnado que non cumpra os requisitos de asistencia, realización das actividades prácticas ou non as supere pasará automaticamente á modalidade de avaliación non continua. Esta consistirá na realización da proba final (exame) máis un caso práctico, especificado polo profesor. Esta proba terá un valor do 100% da nota final e realizarase o mesmo día da convocatoria oficial do exame.
O alumnado que repita materia, por norma xeral, terá que acollerse a esta modalidade e avaliar a materia na convocatoria oficial. Aínda que poderás realizar actividades prácticas para optar á modalidade de avaliación 70%/30%, a túa asistencia estará exenta por estar matriculado en cursos superiores.
EXAME
O exame pode constar de preguntas a desenvolver e/ou preguntas de opción múltiple. As instrucións específicas sobre as probas estarán dispoñibles no Campus Virtual.
O material de estudo para superalo estará aloxado no Campus Virtual, e incluirá diapositivas, textos e lecturas obrigatorias por temas. Non poderás superar a materia estudando só as diapositivas dispoñibles, xa que son esquemas de estudo (non material de estudo obrigatorio).
Segundo a modalidade cursada, o exame computará o 70% (avaliación continua) ou o 100% da nota (examen + caso práctico) na modalidade non continua. Aínda que en ambos os casos é necesario superalo para aprobar finalmente a materia.
O exame de segunda convocatoria rexerase polos mesmos principios.
PLAXIO
En relación co mal uso das tecnoloxías e o plaxio na realización de tarefas e probas, lémbrase ao alumnado que, nos casos de realización fraudulenta de exercicios e probas, seguirase o disposto nas normas de avaliación do rendemento académico e de revisión das cualificacións dos alumnos.
A distribución dos tempos de estudio recomendable é o seguinte:
Estudio individual o en grupo: 90 horas.
Elaboración de traballos: 25 horas.
Lectura dos textos da materia recomendados: 15 horas.
Preparación clases interactivas: 5 horas.
O tempo necesario para superar a materia estimase en, aproximadamente, 3 horas semanais de traballo autónomo.
Para superar a materia considérase conveniente e recoméndase ó alumnado o seguinte:
- Asistencia regular ás clases.
- Análise, reflexión e estudo das lecturas programadas
- Elaboración dos traballos, tarefas, exames e/ou actividades propostas con entregas nas datas establecidas.
Este Programa contará co apoio de materiais publicados no Campus Virtual. A través del avisarase se se deposita algún tipo de material na fotocopiadora.
O alumnado con exención deberá asistir, como mínimo, a unha titoría PRESENCIAL ou VIRTUAL.
Os horarios de titorías por semestre estarán a disposición dos estudantes na páxina web da USC.
Requírese unha solicitude de cita a través do correo electrónico institucional e/ou na clase para organizar e axilizar a atención dos estudantes. Titorías presenciais ou vía Teams.
Carlos Lubian Graña
Coordinador/a- Departamento
- Ciencia Política e Socioloxía
- Área
- Socioloxía
- Teléfono
- 881815145
- Correo electrónico
- carlos.lubian [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Axudante Doutor LOU
Ignacio Elpidio Dominguez Ruiz
- Departamento
- Ciencia Política e Socioloxía
- Área
- Socioloxía
- Correo electrónico
- ignacioelpidio.dominguez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Axudante Doutor LOSU
| Mércores | |||
|---|---|---|---|
| 13:00-14:30 | Grupo A - horario de mañá (A-L) | Castelán, Galego | Aula 5 |
| 18:30-20:00 | Grupo B - horario de tarde (M-Z) | Galego, Castelán | Aula 5 |
| Xoves | |||
| 12:30-14:00 | Grupo A - horario de mañá (A-L) | Galego, Castelán | Aula 5 |
| 18:30-20:00 | Grupo B - horario de tarde (M-Z) | Castelán, Galego | Aula 5 |
| 26.05.2025 09:30-12:30 | Grupo A - horario de mañá (A-L) | Aula 3 |
| 26.05.2025 09:30-12:30 | Grupo B - horario de tarde (M-Z) | Aula 3 |
| 26.05.2025 09:30-12:30 | Grupo A - horario de mañá (A-L) | Aula 5 |
| 26.05.2025 09:30-12:30 | Grupo B - horario de tarde (M-Z) | Aula 5 |
| 26.05.2025 09:30-12:30 | Grupo A - horario de mañá (A-L) | Aula 6 |
| 26.05.2025 09:30-12:30 | Grupo B - horario de tarde (M-Z) | Aula 6 |
| 02.07.2025 09:30-12:30 | Grupo A - horario de mañá (A-L) | Aula 3 |
| 02.07.2025 09:30-12:30 | Grupo B - horario de tarde (M-Z) | Aula 3 |
| 02.07.2025 09:30-12:30 | Grupo A - horario de mañá (A-L) | Aula 5 |
| 02.07.2025 09:30-12:30 | Grupo B - horario de tarde (M-Z) | Aula 5 |
| 02.07.2025 09:30-12:30 | Grupo A - horario de mañá (A-L) | Aula 6 |
| 02.07.2025 09:30-12:30 | Grupo B - horario de tarde (M-Z) | Aula 6 |