Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 33 Clase Interactiva: 15 Total: 51
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Bioquímica e Bioloxía Molecular
Áreas: Bioquímica e Bioloxía Molecular
Centro Facultade de Ciencias
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
- Coñecer os diferentes sistemas de alteracións moleculares que conducen á modificación do ciclo celular.
- Coñecer as interrelacións das células tumorais co seu contorno e a súa expansión en diferentes tecidos e sistemas; así como as condicións terapéuticas para a súa desaparición.
- Coñecer os cambios bioquímicos que se producen durante o proceso tumoral.
CLASES EXPOSITIVAS
Bloque 0: PRESENTACIÓN DA MATERIA
Tema 1: Introdución á bioloxía do cancro. Clasificación, mutacións, oncoxenes e xenes supresores de tumores. Características (Características) do cancro.
Tema 2: O ciclo celular. Introdución ao ciclo celular, regulación da fase G1. Transición G1/S, fase S, transición G2M e mitose. Mecanismos de vixilancia e control.
Tema 3: Sinalización mitóxena e antimotóxena. Sinalización por RTK e GPCR. Sinalización por GTPases da superfamilia Ras. Activación de vías de sinalización dependentes de Ras: ERK/MAPKs, PI3K/Akt e mTOR. Sinalización antimitóxena: GFR e inhibición por contacto célula-célula.
Tema 4: Morte celular e inmortalidade: Regulación da norte celular programada: apoptose, vías extrínsecas e intrínsecas. Autofaxia e necroptose. Senescencia e inmortalización. Papel dos telómeros e a telomerase.
Tema 5: Expansión tumoral: anxioxénese e sinalización anxioxénica. Regulación da motilidade do tumor. Transición epitelial-mesénquimatosa. Diseminación a distancia: invasión e metástase.
Tema 6: Conceptos emerxentes en Bioloxía do Tumor: Evasión da resposta inmune. Reprogramación metabólica tumoral.
CLASES PRACTICAS
Sistemas de diagnóstico para oncoloxía de precisión:
- Obtención de exosomas
- Omicas e metaanálise.
- LcnRNA e estudo comparativo.
Bibliografia básica:
Weinberg, R.A. The biology of Cancer. 2 ed. Garland Science ed. New York , 2014.
Pecorino, L. Molecular biology of Cancer. 5th edition. Oxford University Press. UK 2021
Dranoff, G. Cancer immunology and immunotherapy. Springer. Alemania. 2013.
Hesketh, R. Introduction to Cancer Biology. Cambridge University Press. UK. 2012.
Strauss, B. Rethinking Cancer: A New Paradigm for the Postgenomics Era The MIT Press.USA. 2021.
Divan, A &(Autor), Royds, JA. Cancer Biology and Treatment. OUP Oxford. UK 2020.
Herraez, A. Biología Molecular e Ingeniería Genética.1ª ed. Elsevier. 2012.
Cooper, GM & Hausman, RE. La célula. Marbán Ed. 2017.
Paxinas Web:
PubMed: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez
The medical biochemistry page:
https://themedicalbiochemistrypage.org/
The Biology Project: http://www.biology.arizona.edu/Cancerquest: cancerquest:org/es
RESULTADOS DO PROCESO DE FORMACIÓN E DE APRENDIZAXE
Coñecementos:
Coñ01: Recoñecer a estrutura e función dos distintos tipos celulares. Comprender a diversidade e lembrar a taxonomía biolóxica.
Coñ06: Comprender en profundidade os principais procesos fisiolóxicos e metabólicos dos organismos multicelulares, así como identificar e explicar as bases moleculares e a regulación dos devanditos procesos.
Coñ07: Coñecer e interpretar a estrutura, organización, transmisión, expresión, regulación e evolución do material xenético.
Habilidades ou destrezas:
H/D04: Integrar e interpretar as bases da regulación endócrina e dos distintos sistemas de comunicación intercelular e de sinalización intracelular.
H/D06: Analizar e avaliar de forma crítica os marcadores xenéticos, moleculares e bioquímicos asociados ás diferentes patoloxías e trazos de interese.
H/D09: Interpretar a información das principais bases de datos biolóxicos (xenómicos, transcriptómicos, proteómicos, metabolómicos, etc.) e datos bibliográficos, utilizando as ferramentas bioinformáticas básicas.
Competencias:
Comp01: Desenvolver a capacidade de organizar e planificar adecuadamente o traballo, partindo dunha síntese e análise que permitan tomar decisións.
Comp05: Colaborar en equipos interdisciplinares en calquera ambiente de traballo, partindo do coñecemento da contorna e da normativa legal vixente.
CONTIDOS TEÓRICOS
Clases expositivas. Os contidos teóricos impartiranse na aula, en 30 sesións de 50 minutos de duración cada unha. A exposición dos contidos apoiarase en presentación elaboradas especificamente para cada tema.
Titorías. Como complemento á docencia teórica, cada alumno/a deberá asistir a 3 sesións (50 min/sesión) de titorías en grupo que se impartirán na aula. Estas clases servirán para desenvolver e reforzar a aprendizaxe dos contidos fundamentais da materia e fomentar a participación activa do alumnado. Para este fin, durante as sesión formularanse, de xeito secuencial, unha serie de cuestión que o alumno/a deberá resolver con respostas razoadas, coa orientación e guía do profesor. Estas cuestións servirán de fío condutor para repasar os contidos fundamentais da materia e reforzar a súa comprensión. Nas sesións de titoría prestarase especial atención e farase fincapé no emprego da terminoloxía axeitada.
Seminarios. Cada alumno/a deberá asistir a 3 sesións (50 min/sesión) de seminarios que se impartirán na aula. O alumnado deberá elaborar en horas de traballo autónomo e ben de maneira individual ou en grupos, un traballo proposto polo profesorado e relacionado cos contidos da materia.
Na Biblioteca Intercentros do Campus de Lugo están ao dispor dos/as alumnos/as exemplares dos libros de texto e manuais recomendados para o seguimento da materia. Así mesmo, os estudantes teñen a súa disposición os libros en versión electrónica a través da biblioteca universitaria na seguinte ligazón (https://biblioteca-usc.gal/).
CONTIDOS PRÁCTICOS
As prácticas realizaranse en grupos de 20 alumnos/as como máximo no laboratorio da Facultade de Ciencias ou do departamento de Bioquímica (Facultade de Veterinaria).
Cada grupo realizará 5 sesións de prácticas de 3 horas cada unha. Porase a disposición do alumnado, a través da aula virtual, un Manual de Prácticas, no que se detallan os aspectos teóricos así como a metodoloxía a seguir para o desenvolvemento de cada práctica. Cada alumno/a debe elaborar unha memoria de prácticas que será corrixida e avaliada.
Avaliaranse os seguintes apartados:
1) Valoración das prácticas de laboratorio (20% da cualificación global). Valorarase a destreza e habilidade no manexo do material e equipamento de laboratorio, a actitude e o interese mostrado no desenvolvemento da práctica (observación directa do profesor), e a presentación dos resultados e a capacidade para interpretar e discutir sobre os datos obtidos (valoración da memoria de prácticas).
Resultados do proceso de formación e de apredizaxe: Coñ01, Coñ06, Coñ07, H/D04, H/D06, H/D09, Comp01, Comp05
2) Valoración dun traballo individual realizado sobre un tema relacionado cos contidos da materia (5% da cualificación global).
Resultados do proceso de formación e de apredizaxe: Coñ01, Coñ06, Coñ07, H/D04, H/D06, H/D09, Comp01
3) Valoración da participación activa nas titorías en grupo (15 % da cualificación global). Valorarase a capacidade para responder correctamente ás preguntas que se formulen relacionadas cos contidos clave tratados previamente nas clases expositivas, e o uso da terminoloxía axeitada, mediante a observación directa do profesor e dúas pequeñas probas escritas.
Resultados do proceso de formación e de apredizaxe: Coñ01, Coñ06, Coñ07, H/D04, H/D06, H/D09
4) Valoración do nivel de coñecementos adquiridos (60% da cualificación global). Valorarase a capacidade para relacionar, integrar e aplicar os coñecementos adquiridos mediante unha proba escrita tipo test e de preguntas de resposta aberta. Esta proba é complementaria as probas de avaliación continua.
Resultados do proceso de formación e de apredizaxe: Coñ01, Coñ06, Coñ07, H/D04, H/D06, H/D09
REQUISITOS: A asistencia presencial e participación activa nas clases prácticas de laboratorio é un requisito indispensable para poder realizar o exame final, e polo tanto aprobar a materia, tanto na convocatoria ordinaria coma na oportunidade de recuperación. A falta de asistencia a unha práctica deberá ser xustificada documentalmente e, sempre que sexa posible, comunicada con antelación. O alumno/a deberá recuperar a(s) práctica(s) non realizada(s) noutro grupo que lle sexa asignado. En caso de non recuperala(s) considérase que as prácticas non foron superadas.
MODO DE REALIZACIÓN DE PROBAS: todas as probas realizaranse de forma presencial.
Para os casos de realización fraudulenta de probas o exames será de aplicación o recollido na "Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións”.
TEMPO TOTAL DE TRABALLO PARA O ALUMNO/A: 150 horas
1. Clases presenciais: 51 horas, distribuídas do seguinte xeito:
- 30 h clases expositivas
- 3 h seminarios
- 15 h de prácticas de laboratorio
- 3 h titorías en grupo reducido
2. Tempo de estudo e traballo persoal: 99 horas, distribuídas do seguinte xeito:
- Asimilación de contidos teóricos: 78 horas de estudo e resolución de problemas.
- Elaboración dun traballo académico: 6 h
- Elaboración da memoria de prácticas: 15 horas de traballo individual.
O tempo de estudo e traballo persoal estimado para superar a materia mantense nos tres escenarios previstos.
Recoméndase aos alumnos/ as dedicar un tempo de estudo e traballo persoal xusto despois de cada clase expositiva para ordenar, entender e fixar os conceptos fundamentais do tema en cuestión. Neste caso, o alumno/para estará en condicións de participar dunha forma activa nas clases de titoría; ademais, o tempo de estudo previo ao exame que o alumno/para deberá dedicar para superar a materia reducirase considerablemente.
Maria Dolores Lopez Pedrouso
- Departamento
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Área
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Correo electrónico
- mariadolores.lopez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Axudante Doutor LOSU
Saskia Camille Flament Simon
- Departamento
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Área
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Correo electrónico
- saskia.flament [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Axudante Doutor LOU
Ana Fresno Herrero
Coordinador/a- Departamento
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Área
- Bioquímica e Bioloxía Molecular
- Correo electrónico
- ana.fresno [at] usc.es
- Categoría
- Investigador/a Distinguido/a
| Mércores | |||
|---|---|---|---|
| 10:00-11:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | 2P AULA 4 SEGUNDA PLANTA |
| Xoves | |||
| 10:00-11:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | 2P AULA 4 SEGUNDA PLANTA |
| 23.05.2025 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | 2P AULA 2 SEGUNDA PLANTA |
| 23.05.2025 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | 2P AULA 5 SEGUNDA PLANTA |
| 27.06.2025 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | 2P AULA 2 SEGUNDA PLANTA |
| 27.06.2025 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | 2P AULA 5 SEGUNDA PLANTA |