O Premio Nobel Karl Barry Sharpless reuniuse con investigadores da USC

O Premio Nobel de Química en 2001, Karl Barry Sharpless, reuniuse na mañá deste venres no CEA con investigadores da Universidade de Santiago. O científico estivo estes días na cidade convidado polo Programa ConCiencia que organiza a USC en colaboración co Consorcio da cidade e a Fundación Caixa Galicia.
Karl Barry Sharpless foi premiado co Nobel polo seu traballo en reaccións de oxidación quiralmente catalizadas, claves para o desenvolvemento de procesos de preparación industrial de fármacos, perfumes ou outros produtos, de xeito eficiente e menos contaminante. Ese mesmo ano o profesor Sharpless volveu sorprender á comunidade científica cun novo concepto, a ‘Química Click’, coa idea de avanzar no desenvolvemento de procesos químicos máis eficientes.

Foi precisamente esta a cuestión que tratou cos investigadores da USC, que na preparación de novos compostos e estruturas no laboratorio dedican gran parte do seu tempo á purificación e mellora dos rendementos obtidos. O obxectivo, pois, da ‘Química Click’ é identificar e agrupar os procesos químicos máis eficientes, aqueles que non requiren máis esforzo que un simple ‘click’ co rato, e a partir de aí estimular o seu desenvolvemento.
Catálise asimétricaUn obxecto é quiral se a súa imaxe especular (nun espello) non é superpoñible consigo mesmo. É o caso das mans, sendo a dereita a imaxe especular da esquerda pero non sendo superpoñibles e, polo tanto, idénticas. Moitos produtos de interese farmacéutico ou tecnolóxico existen en dúas formas especulares con, en moitos casos, propiedades diferentes, de xeito que resulte moi difícil preparar cada unha delas de maneira independente da outra. No mundo molecular esta propiedade é fundamental, xa que unha molécula e a súa imaxe especular poden ter propiedades radicalmente distintas, como se demostrou no dramático exemplo da talidomida, un fármaco que se comercializou como sedante nos anos 60 pero que sorprendentemente causou miles de malformacións conxénitas. A razón: a (R)-talidomida é unha molécula quiral con efectos sedantes, pero a súa imaxe especular, (S)-talidomida, ten efectos teratoxénicos en fetos humanos.
Sharpless foi pioneiro no desenvolvemento de metodoloxía eficiente baseada en catálise asimétrica para poder acceder a só unha das formas especulares. Concretamente, conseguiu dominar a reactividade de determinadas moléculas empregando catalizadores baseados en complexos metálicos, de forma que actualmente se pode obter selectivamente unha única forma especular dunha especie quiral.