A catedrática de Historia da Arte da USC Rocío Sánchez Ameijeiras presenta o xoves 4 o seu libro Conversaciones en la catedral. Sobre estética, política y conmemoración regia en torno a 1200 nun acto que terá lugar ás 19.30 horas na Sala de Profesores da Facultade de Xeografía e Historia.
Na presentación acompañarán a autora a directora do Instituto de Humanidades (IHUS) da USC, Laura Lojo; o director do Departamento de Historia da Arte, Federico López Silvestre; o catedrático de Historia Medieval da USC, Fernando López Alsina; e o presidente da Fundación Catedral de Santiago de Compostela, Daniel Lorenzo.
O libro, editado pola Universidade de Salamanca, recupera as tramas textuais, visuais, mentais, litúrxicas e ideolóxicas que rodearon a concepción e a vida das tumbas dos monarcas de León e Galicia, e as conversas esquecidas que resoaban e resoan elas.
Durante un breve espazo de tempo, entre 1157 e 1230, León e Galicia uníronse baixo unha única coroa, independente da castelá, e outorgaron á catedral de Santiago os dereitos de cancillaría, capelanía e sepulturas rexias, de maneira que esta se converteu, dalgún xeito, na catedral “rexia” da nova monarquía independente.
Neste volume, Rocío Sánchez Ameijeiras rastrea a maneira en que os arcebispos composteláns e a súa contorna contribuíron a construír a imaxe pública, as bases ideolóxicas e os rituais litúrxicos asociados a unha monarquía recén estreada que non era nin unxida nin coroada, pero que tiña que presentarse cunhas sinais identitarias e ancorar o seu poder en sólidos cimentos.
Unha das estratexias que utilizaron foi equiparar figuradamente a Fernando II e Alfonso IX cos reis de Judá, servíndose da insistente presencia das figuras de David e Salomón nos programas escultóricos da fachada occidental, o Pórtico da Gloria e o novo coro. Paralelamente deseñouse a imaxe rexia en termos cabaleirescos, de modo que os monarcas houberon vestir brial hendido, calzar espuelas e acomodarse na súa montura nas súas efixies do cartulario de luxo coñecido como Tumbo A, ou nos seus selos, deseñados tamén desde a cancillaría rexia compostelá, unha asunción de valores cabaleirescos similar á que polas mesmas datas coñeceu Santiago, que colgou os seus hábitos apostólicos para cinxir arnés de guerra, especialmente a partir da difusión da lenda espuria da súa aparición na batalla de Clavijo.
Os dous construtos fúndense nas obras que constitúen o núcleo do libro: os monumentos rexios da catedral situados orixinalmente na desaparecida “capela dos reis” no brazo norte do cruceiro, posteriormente mutilados a raíz do seu traslado, no XVI, á Capela das Reliquias, onde poden verse hoxe. Aos monarcas, e ao malogrado infante Fernando, que morreu novo e sen descendencia, truncando a esperanza dunha sucesión pacífica da coroa, preséntanos nas súas efixies como se fosen cabaleiros aos que lles alcanzou a morte cando durmían, resumindo así a idea dunha morte plácida no leito, unha fórmula, non por caso, relacionada coa fraseoloxía bíblica relacionada coa morte dos reis de Judá.
“As efixies de pronunciado bulto dos difuntos, dispostas sobre os sarcófagos, coma se fosen un dobre a tamaño real dos corpos dos monarcas, non só constitúen unha primicia en territorio hispano, senón que tamén se atopan entre as experiencias máis antigos coñecidas deste tipo e merecían ser devoltas ao lugar que lles corresponde en calquera narrativa sobre estética, política e conmemoración rexia no Occidente medieval”, explica a autora, que calibra a súa orixe no amplo marco da cultura que vincula monarquía, corpo e morte en torno a 1200 na Europa medieval.
Ademais, debuxa a reconstrución da aparencia orixinal dos monumentos, “que deberon de estar coroados por baldaquinos, abandonados no século XVI cando se aloxaron as efixies baixo arcosolios modernos”. Presenta así a súa proposta firmemente ancorada nunha argumentación detallada na que ás testemuñas medievais vinculadas por parentesco ás tumbas rexias compostelás se suma a análise das derivas semánticas destes coroamentos nas tumbas dos poderosos no Occidente e no Levante cristiáns.
