Aprendizaxe das Ciencias da Natureza

OBXECTIVOS DA MATERIA

O alumnado deberá adquirir os coñecementos necesarios relacionados coa fundamentación da ensinanza do Medio Natural na Etapa Infantil de tal xeito que lles permita:
- Valorar a necesidade e a importancia desta ensinanza na etapa Infantil
- Coñecer a dinámica da construción do coñecemento científico e as súas implicacións didácticas
- Identificar as dificultades que poden ter os alumnos de Infantil no recoñecemento e interpretación do Medio Natural
- Coñecer as metodoloxías de ensinanza/aprendizaxe das Ciencias na Etapa infantil
- Analizar e deseñar propostas metodolóxicas e actividades para o ensino do Medio Natural na Etapa Infantil

Parte expositiva:

TEMA 1.- Elementos e estrutura da ciencia.
1.1.- Que é a Ciencia?
1.2.- As metodoloxías científicas.
1.3.- Como cambia a Ciencia?
1.4.- Interrelacións ciencia-tecnoloxía-sociedade.

TEMA 2.- O papel das ciencias na educación Infantil
2.1.- Para que ensinar Ciencias?
2.2 – O alumnado de infantil e a aprendizaxe das ciencias.
2.3.- As Ciencias da Natureza no currículo de Educación Infantil.

TEMA 3.- Elaboración de propostas didácticas de ciencias en educación infantil.
3.1.- As competencias básicas.
3.2.- A formulación de obxectivos
3.3.- Os tipos de contidos.
3.4.- Deseño e secuenciación de actividades. Ciclos de aprendizaxe.
3.5.- A avaliación.

TEMA 4.- O ensino-aprendizaxe das ciencias da natureza na educación Infantil
4.1.- Análise de modelos de ensinanza-aprendizaxe.
4.2.- A construción do coñecemento en dominios específicos.
4.3.- Procesos de cambio nas ideas e nas formas de razoar dos nenos e nenas.
4.4.- Aprender a investigar. As explicacións e os modelos teóricos.



Parte Interactiva:
- Actividades de Laboratorio
- Prácticas de Campo
- Deseño de actividades de Ciencias para Educación Infantil.

Fernández, R. y Bravo, M. (2015). Las Ciencias de la Naturaleza en la Educación Infantil. Pirámide.
Pedreira, M. (2019). Ciencia en la Primera Infancia. Graó.
Puig, M. e Rodríguez-Marín, F. (2018). La enseñanza del entorno en Educación infantil. Proyectos y rincones. Pirámide.
BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA
Arcá, M.; Guidoni, P. e Mazoli, P. (1990). Enseñar Ciencias. Cómo empezar: reflexiones para una educación de base. Ediciones Paidós Educador.
Benlloch, M. (1992). Ciencias en el Parvulario. Paidós.
Cañas,A.; Martín-Díaz, M.J. e Nieda, J. (2007). Competencia en el conocimiento y la interacción con el mundo físico. Alianza Editorial.
Carmen del, L. (1990). Investigación del medio y aprendizaje. Graó.
Fernández Morán, E. et al. (2006). Rincón a rincón : actividades para trabajar con niños y niñas de 3 a 8 años. Octaedro.
Gun, J. (2005). Talleres de Ciencia para educación Infantil. Editorial de la Infancia.
Harlen, W. (1989). Enseñanza y aprendizaje de las ciencias. Morata. MEC.
Izquierdo, M. (2012). Química en Infantil y Primaria. Una nueva mirada. Graó.
Kammi, C. E De Vries, R. (1983). El conocimiento físico en la educación Preescolar, Siglo XXI.
Marín, N. (2006). La enseñanza de las Ciencias en Educación Infantil. Grupo Editorial Universitario. Granada. Martí, J. (2011). Aprender Ciencias en Educación Primaria. Graó.
Mérida , R; Torres-Porras, J.; Alcántara, J. (2017). Didáctica de las Ciencias Experimentales en Educación Infantil. Síntesis.
Muñoz Peinado, J. (2004). Enseñanza-aprendizaje en estrategias metacognitivas en niños de educación infantil. Univ. Burgos.
Osborne, R. e Freyberg, P. (1991). El aprendizaje de las ciencias. Implicaciones de la ciencia de los alumnos. Narcea.
Tramoneda, S.V. (2011). Ciencia 3-6: laboratorios de ciencias en la escuela infantil. Graó.

Competencias Xerais do Título de Mestre en Educación Infantil:

G.1.- Comprender os procesos educativos e de aprendizaxe no periodo de 0-6, no contexto familiar, social i escolar.
G.2.- Promover e facilitar as aprendizaxes na primeira infancia, desde unha perspectiva globalizadora e integradora das diferentes dimensións cognitiva, emocional, psicomotora e volitiva.
G.4.- Fomentar a convivencia no aula e fóra dela e abordar a resolución pacífica de conflitos. Saber observar sistematicamente contextos de aprendizaxe e convivencia e saber reflexionar sobre eles.
G.7.- Coñecer as implicacións educativas das tecnoloxías da información e a comunicación e, en particular, da televisión na primeira infancia.
G.11.- Reflexionar sobre as prácticas de aula para innovar e mellorar o labor docente Adquirir hábitos e destrezas para a aprendizaxe autónoma e cooperativo e promovelo nos estudantes.

Competencias Específicas:

E.33. Coñecer os fundamentos científicos, matemáticos e tecnolóxicos do currículo desta etapa así como as teorías sobre a adquisición e desenvolvemento das aprendizaxes correspondentes.
E.36. Coñecer a metodoloxía científica e promover o pensamento científico e a experimentación.
E.38. Coñecer os momentos máis sobresalientes da historia das ciencias e as técnicas e a súa transcendencia.
E.39. Elaborar propostas didácticas en relación coa interacción ciencia, técnica, sociedade e desenvolvemento sustentable.
E.40. Promover o interese e o respecto polo medio natural, social e cultural a través de proxectos didácticos adecuados.
E.41. Fomentar experiencias de iniciación ás tecnoloxías da información e a comunicación.

Competencias Básicas:

B.1.- Que os estudantes demostren posuír e comprender coñecementos nun área de estudo que parte da base da educación secundaria xeral, e adóitase atopar a un nivel que, aínda que se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda do seu campo de estudo
B.2.- Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo
B.3.- Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética
B.4.- Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado
B.5.- Que os estudantes desenvolvan aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grado de autonomía.

Competencias transversais USC:

T.1.- Coñecemento instrumental de linguas estranxeiras.
T.2.- Coñecemento instrumental da lingua galega.
T.3.- Coñecemento instrumental das tecnoloxías da información e da comunicación.

A metodoloxía baséase na participación activa do alumnado e no seu protagonismo na aprendizaxe, intentando que o profesorado desenvolva basicamente o papel de mediador e guía no proceso de comunicación, interacción e creación de significados, estratexias, destrezas e actitudes na aula.

As clases expositivas consistirán basicamente na presentación do marco teórico, conceptual e metodolóxico da materia por parte do profesorado; de modo que a explicación do profesorado convértese nun elemento importante que se integra no proceso de construción de coñecementos dos estudantes.

As clases interactivas procurarán unha maior implicación do alumnado mediante o desenvolvemento dunha metodoloxía docente centrada no estudante e baseada fundamentalmente na resolución de problemas, o desenvolvemento de experiencias de laboratorio e no contorno, e o estudo de casos. As actividades realizaranse preferentemente en pequenos grupos, como estratexia intermedia cara á comunicación co grupo de clase.

Todas as tarefas do alumnado (estudo, traballos, uso de ordenador, proxectos, lecturas, exposicións, exercicios, prácticas…) serán orientadas polo profesorado tanto na aula como nas sesións de titoría. Nestas sesión se atenderá aos estudantes para comentar cuestións concretas en relación con as súas tarefas ou para tratar de resolver calquera outra dificultade do alumno ou grupo de alumnos relacionada coa materia.

Na medida do posible usarase a aula virtual como ferramenta de comunicación.

Ao pretender unha metodoloxía participativa é indispensable a asistencia habitual a clase.

Na avaliación terase en conta:

Parte 1:
a. Asistencia e participación activa nas actividades que se organicen na aula, no laboratorio, ou nas saídas de campo.
b. Elaboración e presentación de informes ou traballos escritos que poidan ser requiridos polo profesorado ao longo do curso (individualmente ou en pequenos grupos), que comprendan reflexións sobre os contidos abordados nas sesións expositivas (poñendo de manifesto o aprendido) así como sobre as actividades realizadas nas sesións interactivas e proxectos.

Parte 2:
c. Proba final (individual) sobre os contidos correspondentes á programación das partes expositiva e interactiva.

A contribución de cada un dos apartados á cualificación final será:
- Apartado a: 10%
- Apartado b: 40%
- Apartado c: 50%

Para obter puntuación no apartado a será necesaria a asistencia, como mínimo, ao 80% das clases. A xustificación das falta terase en conta para non perder o dereito a avaliación continua, mais non proporcionarán puntuación no apartado de asistencia.

Na primeira e segunda oportunidade da primeira convocatoria é necesario obter como mínimo un 40% (4 sobre 10) na Parte 2 (apartado c) para que se lle poda sumar a puntuación da Parte 1 (apartados a e b). O alumnado que non teña puntuación na parte 1, será cualificado unicamente coa nota da parte 2 (apartado c), que ao representar este o 50% do total non será superior a 5.
O alumnado que teña exención de docencia deberá informar da súa situación á/ao docente.
O alumnado de segunda convocatoria e posteriores así como aquel con exención de docencia deberá falar cos docentes en horario de titorías nas dúas primeiras semanas do semestre no primeiro caso, e na mesma semana de concesión da solicitude da exención no segundo. A avaliación consistirá nunha proba final (individual) sobre os contidos correspondentes á programación das partes expositiva e interactiva. A contribución da nota desta proba será o 100% da cualificación final. As titorías terán a mesma modalidade para todo o alumnado.
a) Exención de docencia ás clases expositivas.
O plan de traballo consistirá nas lecturas e tarefas que se presenten na aula virtual para todo o alumnado.
A avaliación consistirá nunha proba final (individual) sobre os contidos correspondentes á programación das partes expositiva e interactiva. A contribución da nota desta proba será o 100% da cualificación final. As titorías terán a mesma modalidade para este alumnado.
b) Exención de docencia a todas as sesións si así se determina.
O plan de traballo consistirá nas lecturas e tarefas que se presenten na aula virtual para todo o alumnado.
A avaliación consistirá nunha proba final (individual) sobre os contidos correspondentes á programación das partes expositiva e interactiva. A contribución da nota desta proba será o 100% da cualificación final. As titorías terán a mesma modalidade para este alumnado.

Os traballos individuais ou de grupo deberán ser orixinais. Calquera traballo copiado poderá supoñer o suspenso na materia na correspondente convocatoria. Para efectos avaliativos un mesmo traballo non pode ser usado para varias materias, salvo programarse de maneira coordinada.

Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.

Esta é unha materia de 6 ECTS (150 horas). Distribúese mediante unha carga lectiva de 24 horas expositivas, 24 horas interactivas ou de laboratorio, e 3 horas de titorías.
Considérase que as 99 horas restantes deberían ser utilizadas polo alumnado do seguinte xeito:
Estudo autónomo, lecturas recomendadas e actividades en biblioteca ou similares, preparación de debates. e Preparación de probas: 35 horas
Lecturas sobre a parte práctica, programación de traballos prácticos, escritura de traballos e conclusións, e preparación de presentacións orais: 45 horas.
Preparación individual de probas escritas e de presentacións orais, revisións de probas de avaliación, e orientación e seguimento de traballos prácticos: 19 horas.

A metodoloxía de traballo que se utilizará durante o curso, supón a implicación do alumnado na súa propia aprendizaxe. Consecuentemente, recoméndase a asistencia a clase e a participación activa nas actividades propostas.
A análise da problemática de aprendizaxe, así como a análise e a actualización dos contidos científicos, implican a busca de información nas fontes correspondentes e a súa atenta lectura.

-Os traballos realizados polo alumnado deben entregarse, preferentemente, a través da aula virtual.
-Responsabilidade medioambiental. Se o docente da materia solicita a entrega en papel, debe cumprir os seguintes requisitos: Evitar tapas de plástico ou outros envoltorios externos innecesarios. Sempre que sexa posible, empregar grampas en lugar de encadernación.Imprimir a dúas caras en calidade “aforro de tinta”. Non empregar folios en branco como separadores de capítulos ou partes.
Evitar anexos que non teñan referencia directa cos temas desenvolvidos.
-Perspectiva de xénero:
Recoméndase facer uso da linguaxe non sexista, tanto no traballo cotiá de aula como nos traballos académicos encomendados. Pode obterse información ao respecto no enlace:
-Obrigatoriedade de uso da conta de correo rai.
-Obrigatoriedade de emprego das ferramentas tecnolóxicas institucionais: Campus Virtual, Microsoft Office 365, e outras ferramentas facilitadas pola facultade e autorizadas como ferramentas institucionais pola universidade.
-Non se poderá empregar o de teléfono móbil, salvo cando se use como instrumento de traballo seguindo as indicacións dadas polo docente, responsabilizándose o alumnado das consecuencias legais e académicas que podan derivarse dun emprego non axeitado do mesmo.
-Ter en conta que o ensino-aprendizaxe (clases / titorías) é un proceso privado, enténdase privado como proceso de comunicación e intercambio entre o/a docente e o alumnado matriculado na materia.
-Obrigatoriedade do cumprimento da normativa de protección de datos https://www.usc.gal/es/politica-privacidad-proteccion-datos