Créditos ECTS Créditos ECTS: 5
Horas ECTS Criterios/Memorias Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 15 Clase Interactiva: 22 Total: 40
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Máster RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Historia da Arte
Áreas: Historia da Arte
Centro Facultade de Xeografía e Historia
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
-Achegar coñecementos para comprender a variedade tipolóxica do patrimonio arquitectónico e artístico.
-Coñecer os principios e metodoloxía que guían a xestión do patrimonio artístico.
-Capacitar aos estudiantes para aplicar ferramentas dixitais para a xestión do patrimonio artístico.
-Desenvolver orientacións investigadoras e profesionalizantes relacionadas coa xestión dixital do patrimonio artístico.
Os contidos que constan no descriptor da memoria do Título desenvolveranse nos seguintes temas:
BLOQUE 1
1. Principios e metodoloxías para organización de catálogos dixitais de arquitectura.
1.1. Estándares internacionais e modelos para catalogacións.
1.2. Corpus, rexistros e catálogos avanzados de arquitectura. Programas colaborativos.
2. Xestión dixital do patrimonio arquitectónico.
2.1. Metodoloxía e ferramentas de dixitalización para informes histórico-artísticos.
2.2. Outras posibilidades e ferramentas para análise do patrimonio arquitectónico.
2.3. Creación de modelos 3D de arquitecturas históricas.
2.4. Difusión e accesibilidade ao patrimonio arquitectónico. Publicación e visualización de modelos virtuais. Visitas virtuais e experiencias inmersivas.
BLOQUE 2
3. Obxectos e imaxes: as artes plásticas ante a transformación dixital.
3.1. Criterios de dixitalización, organización e xestión.
3.2. Procesos de dixitalización de obras de arte.
3.3. Preservación dixital e conservación.
4. Xestión dixital do patrimonio artístico.
4.1. Web semántica, datos enlazados e ontoloxías.
4.2. Bases de datos: datos, metadatos e principios FAIR.
4.3. Sistema Iconclass: clasificación estandarizada dos contidos das imaxes.
4.4. Recursos e ferramentas dixitais para a xestión das artes plásticas: do coñecemento á difusión.
Bibliografía básica (a bibliografía complementaria estará accesible no Campus Virtual)
Artese, M.T., Gagliardi, I. (2012), “Cataloging Intangible Cultural Heritage on the Web”, EuroMed 2012: Progress in Cultural Heritage Preservation, Springer, 676–683. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-642-34234-9_71
Baca, M. (2006). Cataloging cultural objects: a guide to describing cultural works and their images. American Library Association, Chicago.
Baca, M., Helmreich, A., Gill, M. (2019). “Digital Art History”, Visual Resources. An international journal on images and their uses, 35:1-2, 1-5, 2019. https://doi.org/10.1080/01973762.2019.1556887
Ballart, J. y Tresserras, J. (2005), La Gestión del Patrimonio Cultural. Ariel, Barcelona.
Bellido Gant, Mª L. (2008). Difusión del Patrimonio Cultural y Nuevas Tecnologías. Universidad Internacional de Andalucía, Sevilla.
Bülow, A. E. 82011) Preparing collections for digitization. London: Facet, in association with the National Archives, 2011
Bentkowska-Kafel, A., Cashen, T., and Gardiner, H. (2007). Digital Visual Culture. Theory and Practice. Computers and the History of Art. Intellect Books, Londres.
Borgman, C. L. (2015). Big data, little data, no data: Scholarship in the networked world. MIT Press.
Bruzelius, C., Jacobs, H. (2017). “The Living Syllabus: Rethinking the Introductory Course to Art History with Interactive Visualization”, Art History Pedagogy & Practice, 2 (1), 2017. https://academicworks.cuny.edu/ahpp/vol2/iss1/5
Calvo Gómez, J.L., Peirats Navarro, A. I. (Coords.) (2023). Humanidades Digitales y Patrimonio Cultural. Proyectos y tendencias. Tirant lo Blanch.
Carreras Monfort, C., Munilla Cabrillana, G., Barragan Yebra, C., Ferran Ferrer, N. (2005). Patrimonio digital: un nuevo medio al servicio de las instituciones culturales. UOC, Barcelona. En línea.
Carreras Monfort, C., Munilla Cabrillana, G. (Eds) (2012). Patrimonio digital. UOC, Barcelona.
Cameron, F., & Kenderdine, S. (Eds.) (2007). Theorizing digital cultural heritage: A critical discourse. MIT Press.
Corti, L. (2003). I beni culturali e la loro catalogazione. Mondadori, Milano.
Doerr, M., Ore, C. E., and Stead, S. (Eds.) (2012). “The CIDOC conceptual reference module: An ontological approach to semantic interoperability of metadata”, Journal on Computing and Cultural Heritage (JOCCH), 5(3), 2012, 1-25.
Economou, M. (2016). “Heritage in Digital Age”, in W. Logan, M. Craith, and U. Kockel (Eds.), A Companion to Heritage Studies. Wiley-Blackwell, 215-228.
Galani, A.M. et al (2020). European Heritage. Dialogue and Digital Practices. Routledge, London.
Giorgi, G., Bellotti, F., & Dellepiane, M. (2017). “The management of digital cultural heritage: A review”, Journal on Computing and Cultural Heritage (JOCCH), 10(4), 2017, 1-24.
Gracia, A. P., and Magalhães, G. (Eds.). (2017). Museum management and marketing. Routledge, London.
Hernández Valencia, L. G. (2019). “Patrimonio cultural: Abordajes, perspectivas y herencias”, En Mariscal Orozco, J. L., & Rucker, U. (Eds.), Conceptos clave de la gestión cultural. Volumen II: Enfoques desde Latinoamérica. Ariadna Ediciones.
Holm, S.A. (1991). Facts and Artefacts, how to document a museum collection. Cambridge MDA.
Ioannides, M., Quak, E. (Eds.) (2014). 3D Research Challenges in Cultural Heritage. A Roadmap in Digital Heritage Preservation. Springer, Berlín.
Lewi, H., Smith, W., vom Lehn, D., Cooke, S. (2020). The Routledge International Handbook of New Digital Practices in Galleries, Libraries, Archives, Museums and Heritage Sites. Routledge.
Macdonald, L. (Ed.) (2006). Digital heritage: applying digital imaging to cultural heritage. Routledge, London.
Méndez Rodríguez, E. (2003) "Catalogación/organización de documentos digitales: EStado de la cuestión, tendencias y perspectivas desde España", BIBLIODOC : Anuari de biblioteconomia, documentació i informació. Col.legi Oficial de Bibliotecaris-Documentalistes de Catalunya, pp. 119-148
Milligan, Ian (2022). The Transformation of Historical Research in the Digital Age. Cambridge University Press.
Negri, A. (2021). “La catalogazione informatizzata nel SIGECweb (Sistema Informativo Generale del Catalogo)” in 21 Corso di Specializzazione per Addetto al Comando Carabineri Tutela Patrimonio Culturale. ICCD, Roma.
Negri Arnoldi, F. (2001). Il catalogo dei beni culturali e ambientali: principi e tecniche di indagine. Carocci, Roma.
Niccolucci F., Markhoff B., Theodoridou M. et al. (2023). “The Heritage Digital Twin: a bicycle made for two. The integration of digital methodologies into cultural heritage research”, Open Research Europe, 2023, 3:64. https://doi.org/10.12688/openreseurope.15496.1
Pano Alamán, A. and Zotti, V. (Eds.) (2020). The Language of Art and Cultural Heritage: A Plurilingual and Digital Perspective. Cambridge Scholars Publishing.
Parry, R. (ed.) (2010). Museums in a digital age. Routledge, London.
Pinto Puerto, F. (2018). “La Tutela Sostenible Del Patrimonio Cultural a Través de Modelos Digitales BIM y SIG como Contribución al Conocimiento e Innovación Social”, Revista PH, 2018, 26, 2018, 27–29.
Pinto Puerto, F. (Coord.) (2020). Modelos digitales de información en la tutela sostenible del patrimonio cultural. Contribución al conocimiento e innovación social. Universidad de Sevilla.
Querol, M.A. (2020). Manual de Gestión del Patrimonio Cultural. Akal, Madrid.
Rabinowitz, P., & Geismar, H. (Eds.). (2013). Digital cultural heritage: Concepts, methodologies, tools, and applications. Springer, Berlin.
Rodríguez Ortega, N. (2010). “La cultura histórico-artística y la Historia del Arte en la sociedad digital. Una reflexión crítica sobre los modos de hacer Historia del Arte en un nuevo contexto”, Museo y Territorio, nº 2-3, 2009-2010, 9-26.
Rodríguez Ortega, N. (2019). “Digital Art History: The Questions that Need to Be Asked”, Visual Resources. An international journal on images and their uses, 35:1-2, 2019, 6-20. https://doi.org/10.1080/01973762.2019.1553832
Ross, S., Collins, S., & Bardzell, J. (Eds.) (2017). Making digital cultures: Access, interactivity, and authenticity. Routledge, London.
Russo, A., & Watkins, J. (Eds.) (2015). Museum and archive on the move: Changing cultural institutions in the digital era. Routledge, London.
Serrano Fernández, M. (2020). “La digitalización del patrimonio cultural. La Directiva sobre derechos de autor y derechos afines en el mercado único digital”, InDret (3), 2020, 61–111. https://doi.org.10.31009/InDret.2020.i3.03
Smith, M., & Giaccardi, E. (Eds.) (2017). Heritage in the digital era: Cinematic tourism and the senses. Routledge, London.
Sullivan, A.M. (2016), “Cultural Heritage & New Media: A Future for the Past”, The John Marshall Review of Intellectual Property Law, 15, 2016, 604-646.
Tresserras Juan, J. (2023). “Autenticidad, diversidad cultural y gobernanza patrimonial”, en Curso Tecnologías avanzadas para la gestión y documentación del patrimonio cultural. UNED.
Tammaro, A.M. (2020). “Digital Heritage: Spotlight on Europe”, The International Information & Library Review, 2020, 52(14).
Villafranca Jiménez M.M. (2010). “Las instituciones del patrimonio histórico en España: Diversidad cultural y modelos de referencia”, en Henares Cuéllar I.L. (Coord.). La protección del patrimonio histórico en la España democrática. Fundación Caja Madrid y Universidad de Granada. Granada, 253-264.
Vives, J. (2009) Digitalización del patrimonio: archivos, bibliotecas y museos en la red. Barcelona: Editorial UOC. https://elibro-net.ezbusc.usc.gal/es/lc/busc/titulos/56410
VV.AA. (1999). Catalogación del Patrimonio Histórico. Instituto andaluz del patrimonio histórico-Junta de Andalucía, Sevilla.
Whiteside, A.B., (2005), “Cataloguing Cultural Objects: New Descriptive Cataloguing Guidelines for the Cultural Heritage Community”, Art Documentation: Journal of the Art Libraries Society of North America, Vol. 24, No. 2 (Fall 2005), 16-18. https://www.jstor.org/stable/27949370
Zhou, M., Geng, G. and Wu, Z. (2012). Digital Preservation Technology for Cultural Heritage. Springer, Berlin.
CON4 Coñecementos sobre entidades de patrimonio dixital, modelado e xestión da información patrimonial
CON11 Coñecemento dos arquivos históricos e as institucións bibliográficos, os seus fondos, a súa dixitalización e o servizo que prestan a través da rede
CON13 Coñecementos sobre ferramentas dixitais para organización e xestión do patrimonio artístico.
CON14 Coñecementos sobre normas de descrición e organización para catálogos de pezas artísticas, así como fichas e catálogos de arquitectura.
HAB1 Ser capaz de establecer relacións para producir coñecemento na contorna da intelixencia dixital
HAB2 Ser capaz aplicar o coñecemento na resolución de problemas
HAB3 Ser capaz de establecer relacións e interaccionar cos enfoques de diversas disciplinas
HAB4. Ser capaz de identificar fontes de información, recompilar e analizar datos e elaborar sínteses en relación con eles.
DEAS 1. Ser capaz de manexar ferramentas tecnolóxicas e informáticas aplicadas á dixitalización do patrimonio
Clases maxistrais expositivas e participativas. As clases expositivas centraranse no desenvolvemento por parte do profesor dos diferentes temas que integran o programa. Compartiranse os conceptos e contidos fundamentais para a comprensión dos mesmos, co obxectivo de que o estudiante poida entender as lecturas que efectúe e completalas de forma autónoma.
En canto ás clases interactivas, exponse como reforzo e aplicación dos contidos transmitidos nas clases teóricas. Están dirixidas a incentivar ao estudiante no seu proceso formativo, fomentando a súa participación activa e serán obxecto de cualificación tanto por asistencia como por participación na solución de casos e problemas.
Outras metodoloxías docentes a empregar: -Formulación e resolución de problemas/estudo de casos prácticos, supervisados por parte do profesor -Resolución de problemas individualmente ou en grupos por parte de cada estudiante e exposición -Aplicación de programas informáticos, experimentos e outros traballos en laboratorio -Preparación de traballos de curso (lectura e análise de documentos, procura e consulta de bibliografía específica, aplicación a casos prácticos)
Prácticas de campo
Saídas no mes de febreiro:
-Experiencias de virtualización do patrimonio nas instalacións do Galiverso (Cidade da Cultura de Galicia).
-Visita ao Museo de Belas Artes da Coruña.
Sistema de avaliación continua mediante realización de traballos orientados preferentemente a análises de casos e resolución de problemas, combinado con examen final. Terase igualmente presente a asistencia e participación nas clases.
Porcentaxes da avaliación continua:
-Traballos individuais e en grupo: ata 60% da cualificación
-Exame final: ata 30% da cualificación
-Asistencia e participación nas clases: ata 10% da calificación
Asistencia. Para poder obter unha avaliación positiva e superar a materia os estudantes deberán acreditar polo menos unha asistencia do 80% ao conxunto das clases expositivas e interactivas da materia (Regulamento de asistencia a clase nas ensinanzas oficiais de grao e máster da USC, CG do 25/11/2024).
Os estudiantes que teñan concedida dispensa de asistencia a clase (seguindo o Regulamento de asistencia a clase nas ensinanzas oficiais de grao e máster da USC, CG do 25/11/2024), avaliaranse cunha proba final específica que supoñerá o 100% da cualificación.
No caso de que algún estudante non puidese cumprir na primeira oportunidade cos requisitos establecidos para a avaliación continua, previa xustificación das razóns da imposibilidade fixarase un procedemento singularizado para superar a materia a través de traballos individuais ou lecturas, que deberán ser entregados con antelación para proceder á súa corrección, polo menos 10 días antes da data do exame na segunda oportunidade.
Plaxios nos traballos de curso:
Para os casos de realización fraudulenta de traballos ou probas con impacto na calificación será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións da USC (2011). A redacción parcial ou total de traballos de curso reproducindo textos xerados por IA será considerada como plaxio.
Docencia teórica 15
Docencia interactiva seminario 20
Docencia interactiva laboratorio/aula informática 2
Tutorización individual dos estudiantes 3
Traballo persoal do estudiante 85
Asistencia e participación nas clases expositivas e interactivas.
Lectura da bibliografía básica recomendada.
Realización dos traballos individuais e en grupo programados.
O uso de ordenadores e dispositivos moviles non está permitido durante a docencia expositiva.
O material docente comentado nas clases expositivas e interactivas estará ao dispor dos estudiantes na aula do Campus Virtual da USC. Os estudiantes que teñan concedida dispénsaa de asistencia a clase (seguindo a Instrución Nº 1/2017 da Secretaría Xeral sobre dispénsaa de asistencia a clase en determinadas circunstancias), avaliaranse cunha proba final específica que supoñerá o 100% da cualificación.
Para os casos de realización fraudulenta de traballos ou probas con impacto na cualificación será de aplicación o recolleito na “Normativa de avaliación do rendemento académico dous estudantes e de revisión de cualificacións” (USC 2011). A realización parcial ou total de traballos de curso reproducindo textos xerados por IA será considerada como plaxio.
Para a consideración da asistencia, a materia terá en consideración o "Regulamento de asistencia á aula nas ensinanzas oficiais de Grao e Mestrado da Universidade de Santiago de Compostela", que entra en vigor no curso 2025/26.
Jesus Angel Sanchez Garcia
Coordinador/a- Departamento
- Historia da Arte
- Área
- Historia da Arte
- Teléfono
- 881812597
- Correo electrónico
- jesusangel.sanchez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
Maria De Fatima Diez Platas
- Departamento
- Historia da Arte
- Área
- Historia da Arte
- Teléfono
- 881812546
- Correo electrónico
- fatima.diez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Carme Lopez Calderon
- Departamento
- Historia da Arte
- Área
- Historia da Arte
- Correo electrónico
- carme.lopez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade