Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 102 Horas de Titorías: 6 Clase Expositiva: 18 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Máster RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Didácticas Aplicadas
Áreas: Didáctica da Lingua e a Literatura
Centro Facultade de Ciencias da Educación
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
-Capacitar ao futuro profesorado para planificar as ensinanzas e deseñar unidades didácticas na área de Lingua galega e literatura para alumnado da ESO e o Bacharelato de características e contextos diversos.
-Transmitir aos futuros formadores a conciencia e sensibilidade sociolingüística requirida para o ensino de lingua e literatura nun contexto multilingüe.
-Coñecer en profundidade o currículo de Lingua galega e literatura nos distintos niveis da educación secundaria e transformar os currículos en programas de actividades e de traballo.
-Manexar materiais curriculares, aprender a seleccionar os máis motivadores, eficaces e adaptados ao nivel curricular, así como a elaboralos persoalmente con criterios de motivación, eficacia e adaptación ao contexto ou necesidades específicas dun/ha alumno/a o grupo de alumnos/as.
-Familiarizar ao alumnado cos distintos documentos de concreción do currículo e coa elaboración de programacións, programacións de aula e unidades didácticas da materia Lingua galega e literatura.
-Preparar ao alumnado para traballar como docentes de lingua e literatura nun contexto tecnolóxico, utilizando os recursos que achegan as TIC como fonte de materiais curriculares, ferramenta de traballo e de elaboración de materiais on-line así como novo contexto que require o dominio de novas estratexias comunicativas.
-Reflexionar sobre as consecuencias pedagóxicas e as implicacións didácticas dun marco teórico pragmático, orientado ao desenvolvemento das competencias lingüísticas, á lingua en uso nos diversos contextos sociais.
-Coñecer a literatura xuvenil e ser capaz de seleccionar textos de lectura motivadores e adecuados para os distintos niveis da educación secundaria, para acadar o desenvolvemento dun gusto pola lectura e a adquisición desta como fonte de ocio, coñecemento e pracer.
-Coñecer técnicas de obradoiro literario adaptadas aos distintos niveis da educación secundaria que permitan un achegamento non só pasivo aos textos literarios, senón tamén desde a creación e a creatividade.
-Dominar as estratexias para acadar a mellora dos distintos aspectos da competencia lingüística (ortografía, puntuación, redacción, expresión oral...) para os distintos niveis da educación secundaria.
-Coñecer as dificultades para a aprendizaxe do galego de estudantes inmigrantes que non teñen o galego como lingua materna e practicar a elaboración de materiais curriculares específicos.
-Coñecer procedementos e técnicas de avaliación dos aspectos curriculares de Lingua galega e literatura e entender a avaliación como un procedemento de regulación da aprendizaxe e de estímulo ao esforzo.
-Reflexionar sobre as prácticas de aula para innovar e mellorar o labor docente e adquirir hábitos e destrezas para a aprendizaxe autónoma e cooperativa e promovelos nos alumnos e alumnas.
1. A aula: un espazo de comunicación. O papel do/a profesor/a e do/a alumno/a.
2.O currículo de Lingua galega e literatura na Educación Secundaria Obrigatoria e o Bacharelato. Coñecemento do seu DCB.
3. O ensino integrado de linguas. A transversalidade e o tratamento de contidos transversais dende a materia de Lingua galega e literatura.
4.Lectura, literatura e educación literaria na Educación Secundaria.
4.1. A literatura especificamente xuvenil e os criterios de selección de textos literarios para o seu uso con alumnos/as de Educación Secundaria.
4.2. Os obradoiros literarios: actividades para potenciar a creatividade literaria. Os concursos literarios orientados á Educación Secundaria (Premios Minerva, Concurso Coca-cola para alumnos de 2º ESO, etc.) e os Clubs de Lectura das bibliotecas de instituto.
4.3. O plan lector nos institutos de Educación Secundaria.
5. Recursos bibliográficos, audiovisuais e informáticos para traballar na aula coa materia de Lingua galega e literatura. Valoración crítica dos mesmos.
6. Os medios de comunicación e a Educación Secundaria.
7. Elaboración de propostas didácticas (programacións e unidades) para algún curso da Educación Secundaria na materia de Lingua Galega e Literatura.
BIBLIOGRAFÍA BÁSICA
-García Gutiérrez, Mª E. (coord.) (2006). La educación lingüística y literaria en secundaria: materiales para la formación del profesorado. Vol. I, La educación lingüística. Vol II, La educación literaria. Consejería de Educación / Univ. de Murcia.
-Mata, Juan, Mª del Pilar Núñez et. al. (2015). Didáctica de la lengua y la literatura. Madrid: Pirámide.
-Silva Valdivia, B. (coord.) (2005). A literatura na Educación secundaria. Santiago de Compostela: Instituto de Ciencias da Educación.
-Silva Valdivia, B. (dir.) (2008). Situación do ensino da Lingua e da literatura galega na educación secundaria obrigatoria. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega.
BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA
-Álvarez Angulo, Teodoro (2010). Competencias básicas en escritura. Barcelona: Octaedro.
Gúrpide Ibarrola, C; N. Falcó Avellana; A. Bernad Puig (2010). Espejos de la ficción. Los talleres de escritura. Pamplona: Pamiela Editorial.
-Hernández, A. (2005). Mejorando la composición escrita: estrategias de aprendizaje. Málaga: Aljibe.
-Janer Manila, G. (1989). Pedagogía de la imaginación poética. Barcelona: Aliorna.
-Jover Gómez Ferrer, G. (2007). Un mundo por leer. Educación, adolescentes y literatura. Barcelona: Octaedro.
-Leibrandt, I. (2008). Las herramientas electrónicas en la didáctica de la literatura. Navarra: Eunsa.
-Mantilla Sánchez, Lizette (2009). Animando a leer. Técnicas para incentivar la lectura. Trillas Eduforma.
-Muriano Rodríguez, Montse (ed.) (2020) Habitando historias. 10 experiencias arredor do libro e da lectura. Vigo: Galaxia.
-Silva Valdivia, B. (1990). “Lingua galega e lingua española, unha interacción pedagoxicamente necesaria”, Cadernos de lingua, 1, 119-124.
-Silva Valdivia, B. (coord.) (1994). Didáctica da lingua en situacións de contacto lingüístico. Santiago de Compostela: Instituto de Ciencias da Educación.
-Silva Valdivia, B. (coord.) (2000). A lingua e a literatura: algúns aspectos didácticos. Santiago de Compostela: Instituto de Ciencias da Educación.
-Torres Santomé, J. (2009). O ensino en sociedades educadoras. Vertebrar a actividade escolar e extraescolar, Eduga, 55.
-Vez Jeremías, J. M. (1988). “Comportamiento lingüístico. Lenguaje, sociedad y escuela”, en J. García Padrino y A. Medina (dirs.). Didáctica de la Lengua y la Literatura. Madrid: Anaya.
-VV. AA. (2015). Poesía hexágono. Ollada e experiencia. Proposta e resposta nas aulas. A Coruña: Apiario.
A materia contribuirá particularmente ao desenvolvemento das seguintes competencias xerais, específicas e transversais:
Competencias xerais
• Planificar, desenvolver e avaliar o proceso de ensino e aprendizaxe potenciando procesos educativos que faciliten a adquisición das competencias lingüísticas e literarias, atendendo ao nivel e formación previa dos estudantes, así como á orientación dos mesmos, tanto individualmente como en colaboración con outros docentes e profesionais do centro.
• Buscar, obter, procesar e comunicar información (oral, impresa, audiovisual, dixital ou multimedia), transformala en coñecemento e aplicala aos procesos de ensino e aprendizaxe en Lingua galega e literatura nos distintos niveis da Educación Secundaria.
• Deseñar e desenvolver metodoloxías didácticas tanto grupais como individuais, adaptadas á diversidade dos/as estudantes.
• Adquirir estratexias para estimular o esforzo do/a estudante e promover a súa capacidade para aprender por si mesmo e con outros e desenvolver habilidades de pensamento, decisión e expresión lingüística que faciliten a autonomía, a confianza e iniciativas persoais.
• Coñecer os procesos de interacción e comunicación na aula e dominar destrezas e habilidades sociais necesarias para fomentar a aprendizaxe e a convivencia na aula e dominar destrezas e habilidades sociais necesarias para fomentar a aprendizaxe e a convivencia na aula e resolver conflitos e problemas de disciplina.
Competencias específicas
• Transformar os currículos en programas de actividades e de traballo.
• Adquirir criterios de selección e elaboración de materiais educativos.
• Fomentar un clima que facilite a aprendizaxe e poña en valor as achegas dos/as estudantes.
• Integrar a formación en comunicación audiovisual e multimedia no proceso de ensino-aprendizaxe.
• Coñecer e aplicar propostas docentes innovadoras na disciplina de Lingua galega e literatura.
Competencias transversais
• Xestionar de forma óptima o tempo de traballo e organizar os recursos dispoñibles, establecendo prioridades, camiños alternativos e identificando erros lóxicos na toma de decisións.
• Potenciar a capacidade para o traballo en contornos cooperativos e pluridisciplinarios.
Preténdese unha metodoloxía didáctica baseada fundamentalmente na participación e na cooperación, de maneira que as aprendizaxes se produzan a partir da análise crítica de documentos, do contraste de ideas e argumentos, e da valoración compartida de informacións, recursos e estratexias didácticas.
Deste modo, o traballo centrarase principalmente na elaboración de sínteses (con comentario e valoración crítica por parte do alumnado) dos contidos previamente presentados na aula polo profesor, ademais de na preparación dunha programación docente dun curso académico da materia de Lingua galega e literatura. Estas programacións defenderanse oralmente e exporanse unidades didácticas tomadas delas, coas súas actividades.
A distribución do horario en sesións expositivas e interactivas entenderase de forma flexible, pero permitirá utilizar dúas metodoloxías complementarias:
a) As sesións expositivas utilizaranse para establecer pautas sobre o desenvolvemento didáctico da propia materia e para facilitar a información básica relacionada con cada tema.
b) As sesións interactivas servirán para desenvolver máis polo miúdo os contidos e para contrastar ideas e tomar postura persoal sobre os mesmos. Para iso, poderá organizarse o alumnado en pequenos grupos onde os/as estudantes deberán afondar nos distintos temas e guiar a súa discusión en gran grupo.
As sesións interactivas terán como finalidade servir para resolver dúbidas que faciliten logo a realización dos traballos de síntese e mais da programación e das súas unidades didácticas.
A avaliación estará guiada polos obxectivos e polas competencias recollidas neste programa e deberá permitir medir o seu grao de consecución.
Coherentemente coa metodoloxía proposta, a avaliación da materia centrarase na valoración dos traballos de síntese, programación e unidades didácticas. A valoración realizarase a partir da calidade dos propios documentos elaborados no caso dos traballos de síntese e desta e mais da calidade da defensa oral no caso da programación e unidades didácticas. Serán necesarias para a superación da materia a asistencia e participación nas actividades da aula, a realización tanto do traballo de síntese coma da programación e unidades didácticas, así como a participación activa en comentarios e debates xurdidos a partir das exposicións orais dos/as compañeiros/as. A avaliación estará, pois, orientada á comprobación do desenvolvemento efectivo das competencias didácticas e docentes na área de Lingua galega e literatura.
As porcentaxes de cualificación que se manexarán en cada caso son as seguintes:
Asistencia e participación na dinámica de aula (15%). Neste sentido, a asistencia e participación será un factor máis na avaliación continua.
Traballo de síntese (25%)
Programación e unidades didácticas (textos escritos e exposicións orais) (60%)
Sen prexuízo do anterior, e seguindo a normativa vixente, todo o alumnado poderá sempre acollerse á realización do exame final oficialmente establecido para a materia e ser avaliado a través desta proba que o profesor preparará a partir dos contidos da mesma expresados na presente programación.
ALUMNADO CON DISPENSA DE ASISTENCIA ÁS CLASES:
De haber algún/ha alumno/a con dispensa de asistencia a clase en aplicación de normativa superior, a súa avaliación realizarase da seguinte maneira:
Traballo de síntese (30%)
Programación e unidades didácticas (texto escrito) (70%)
Este alumnado deberá poñerse en contacto co profesorado da materia nos 10 primeiros días do semestre, contados a partir do inicio da actividade lectiva, para acordaren o plan de traballo correspondente.
SEGUNDA OPORTUNIDADE:
No caso de que unha das partes (traballo de síntese ou programación e unidades didácticas) estea superada, conservarase e o/a alumno/a terá a opción de presentar na nova convocatoria unicamente o instrumento da parte da avaliación non superada.
ALUMNADO REPETIDOR:
Será avaliado como o de nova matrícula, aplicándoselle, en consecuencia, os criterios xerais que se indicaron con anterioridade.
REALIZACIÓN FRAUDULENTA DE TRABALLOS:
Atendendo á Normativa de avaliación do rendemento académico dos/das estudantes e de revisión de cualificación, aprobada en Consello de Goberno o 15 de xuño de 2011 e modificada o 5 de abril de 2017, a realización fraudulenta dun traballo esixido na avaliación implicará o suspenso da materia na convocatoria correspondente, con independencia do proceso disciplinario que se poida seguir contra o/a estudante infractor/a. Polo tanto, todos os traballos deberán ser orixinais, tendo que ter reelaborado/reinterpretado as ideas extraídas doutros/as autores/as e citado debidamente as fontes documentais utilizadas para a súa elaboración. A detección de plaxio en calquera traballo suporá o suspenso da materia. Ademais, aqueles traballos que demostren un uso fraudulento de calquera tipo de intelixencia artificial (IA) serán suspendidos na oportunidade correspondente. Isto inclúe calquera traballo que amose unha porcentaxe de texto xerado por IA, xa sexa total ou parcial, sen a debida autoría ou achega intelectual do/a estudante. Lémbrase que as IAs deben ser empregadas limitándose á obtención de ideas ou apoio na elaboración do contido, pero nunca para a redacción íntegra do traballo.
Traballo presencial: 42 horas, que abranguen clases expositivas nas que se tratarán os distintos contidos e clases interactivas centradas en exposicións, debates, elaboración de actividades e comentario e corrección das mesmas, etc.
Traballo persoal do/a alumno/a: 108 horas, que se distribuirán en estudo autónomo, lectura de materiais e bibliografía e mais preparación dos traballos e da súa exposición.
As recomendacións para o estudo da materia inclúen a asistencia activa e participativa, a lectura da bibliografía recomendada, a implicación nas actividades prácticas propostas e a reflexión sobre a importancia da propia actitude lingüística e literaria, que constituirá no futuro exercicio docente o modelo para alumnos e alumnas de Educación Secundaria e que, como tal, debe ser un exemplo lingüístico e literario axeitado. O uso lingüístico do profesorado ten un papel esencial na formación de individuos plurilingües, con flexibilidade para o uso das diversas linguas e que valoren estas non só como códigos de comunicación funcional, senón como elementos clave do patrimonio cultural e da construción da propia identidade e a apertura a outras culturas e sociedades. Do mesmo xeito, recoméndase ler, amosar interese pola literatura e integrala nas vidas dos estudantes, pois só un profesor ou profesora que le poderá no futuro transmitir o gozo e o hábito da lectura.
RESPONSABILIDADE MEDIOAMBIENTAL
En relación aos traballos escritos que se realicen para a materia cómpre ter en conta as seguintes indicacións:
- Evitar tapas de plástico ou outros envoltorios externos innecesarios.
- Sempre que sexa posible, empregar grampas en lugar de encadernados.
- Imprimir a dúas caras en calidade “aforro de tinta”.
- Non empregar folios en branco como separadores de capítulos ou partes.
- Evitar anexos que non teñan referencia directa cos temas desenvolvidos.
PERSPECTIVA DE XÉNERO
En cumprimento das directrices da USC en materia de igualdade, recoméndase o emprego dunha linguaxe inclusiva e non sexista.
OUTRAS OBSERVACIÓNS
No caso de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.
Lémbrase ao alumnado que debe usar nas súas comunicacións a conta de correo rai, así como servirse das ferramentas tecnolóxicas institucionais: Campus Virtual, Microsoft Office 365, e outras ferramentas facilitadas pola facultade e autorizadas como ferramentas institucionais pola universidade.
Neste sentido, recoméndase ao alumnado que empregue como medio preferente para a entrega de traballos o Campus Virtual.
Do mesmo xeito, evitarase empregar o teléfono móbil, salvo cando se use como instrumento de traballo seguindo as indicacións dadas polo/a docente, responsabilizándose o alumnado das consecuencias legais e académicas que podan derivarse dun emprego non axeitado do mesmo.
Así mesmo, cómpre lembrar que o ensino-aprendizaxe (clases / titorías) é un proceso privado, e que como tal debe manterse na comunicación e intercambio entre o/a docente e o estudantado matriculado na materia.
Finalmente, recórdase a obrigatoriedade do cumprimento da normativa de protección de datos https://www.usc.gal/es/politica-privacidad-proteccion-datos
REALIZACIÓN FRAUDULENTA DE TRABALLOS:
Atendendo á Normativa de avaliación do rendemento académico dos/das estudantes e de revisión de cualificación, aprobada en Consello de Goberno o 15 de xuño de 2011 e modificada o 5 de abril de 2017, a realización fraudulenta dun traballo esixido na avaliación implicará o suspenso da materia na convocatoria correspondente, con independencia do proceso disciplinario que se poida seguir contra o/a estudante infractor/a. Polo tanto, todos os traballos deberán ser orixinais, tendo que ter reelaborado/reinterpretado as ideas extraídas doutros/as autores/as e citado debidamente as fontes documentais utilizadas para a súa elaboración. A detección de plaxio en calquera traballo suporá o suspenso da materia. Ademais, aqueles traballos que demostren un uso fraudulento de calquera tipo de intelixencia artificial (IA) serán suspendidos na oportunidade correspondente. Isto inclúe calquera traballo que amose unha porcentaxe de texto xerado por IA, xa sexa total ou parcial, sen a debida autoría ou achega intelectual do/a estudante. Lémbrase que as IAs deben ser empregadas limitándose á obtención de ideas ou apoio na elaboración do contido, pero nunca para a redacción íntegra do traballo.
Armando Requeixo Cuba
Coordinador/a- Departamento
- Didácticas Aplicadas
- Área
- Didáctica da Lingua e a Literatura
- Correo electrónico
- armando.requeixo.cuba [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Asociado/a de Universidade LOSU
| Mércores | |||
|---|---|---|---|
| 16:00-19:00 | Grupo /CLE_01 | Galego | (CAMPUS NORTE) - AULA 23 |
| Xoves | |||
| 16:00-19:00 | Grupo /CLIS_01 | Galego | (CAMPUS NORTE) - AULA 23 |
| 21.05.2026 16:00-18:00 | Grupo /CLE_01 | (CAMPUS NORTE) - AULA 24 |
| 29.06.2026 18:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | (CAMPUS NORTE) - AULA 21 |