Historia da comunicación

1. Estudo e análise da comunicación como factor básico constitutivo das sociedades. Coñecemento e
comprensión da historia do xornalismo.
2. Análise dos grandes momentos da historia da comunicación, tanto desde unha perspectiva sociolóxica e
filosófica como desde a perspectiva do progreso tecnolóxico, e da evolución histórica do xornalismo en Galicia.
3. Estudo da construción histórica da denominada Sociedade da Información e o Coñecemento

Os contidos inclúen:

Coñecemento e comprensión da comunicación como factor básico constitutivo das sociedades. Coñecemento e comprensión da historia do xornalismo. Especial atención aos grandes momentos da historia da comunicación, tanto desde unha perspectiva sociolóxica e filosófica como desde a perspectiva do progreso tecnolóxico, así como ao coñecemento en profundidade da evolución histórica do xornalismo en Galicia. Consideración específica á construción histórica da denominada Sociedade da Información e o Coñecemento.

Parte de seminario
Nas sesións de seminario analizaranse textos, prepararase material para a súa análise, elaboraranse pezas a partir de documentos históricos recolleitos en bases de datos e fontes de acceso libre e organizaranse debates sobre os temas suxeridos logo das exposicións teóricas. O alumno realizará traballos de reconstrución histórica, de acordo con as indicacións que se establezan en cada seminario. O obxectivo final é elaborar pezas con material histórico para interactuar nos debates e fomentar o intercambio de puntos de vista con medios actuais e metodoloxías construtivistas.


Temas

Tema 1. Da linguaxe á escritura. O mito da escritura. A opinión na Grecia arcaica e clásica. A lectura e a escrita na Idade Media. As formas e canles de difusión de mensaxes.

Tema 2. A aparición da imprenta e o seu impacto na Comunicación. A ponte entre os libros manuscritos e os libros impresos. A aparición das primeiras publicacións impresas de periodicidade irregular.

Tema 3. A aparición das gacetas. O século XVII e a aparición da periodicidade. As gacetas do XVII. O xornalismo do século XVIII.

Tema 4. A loita pola liberdade de prensa. De Locke a Robespierre. A revolución francesa. Características dos medios que emerxen na época.

Tema 5. O primeiro xornalismo liberal. O despegue da prensa. As primeiras axencias de noticias. A prensa na sociedade burguesa. O nacemento da prensa popular.

Tema 6. A prensa nos principais países occidentais: Alemaña, Francia, Inglaterra, España e Portugal. A prensa en Estados Unidos de Norteamérica. A prensa en América Latina.

Tema 7. Orixe e evolución da radio. Estratexias informativas da radio. Orixe e evolución da televisión. Estratexia informativa da televisión. A convivencia entre medios.

Tema 8. A prensa española do XIX. A prensa da Restauración (1874-1921). Os medios de comunicación en España no século XX. Nomes relevantes do xornalismo español.

Tema 9. Xornalistas e escritores que deixaron pegada da súa traxectoria mediática. Joseph Pulitzer, William Randolph Hearst, Albert Camus, Emile Zola, Mariano José de Larra …

Tema 10. Medios de comunicación e propaganda. Medios de comunicación e compromiso. Debates xornalísticos da primeira metade do século XX. O xornalismo na dictadura. O xornalismo na restauración democrática.

Tema 11. O xornalismo galego: orixes e evolución. O xornalismo en galego. As principais publicacións na historia de Galicia. Os principais medios na historia de Galicia.

Tema 12. Xornalistas galegos con opinión. A relación entre xornalismo e literatura en Galicia.

Bibliografía básica

Barrera, C. –coord.- (2004): Historia del Periodismo Universal. Ariel.
Balsebre, A. (2001): Historia de la Radio en España. 1874-1939/1939-1985. Tomos I y II. Editorial Cátedra.
Cal, R./Pérez Pais, C. (1993): Repertorio bibliográfico sobre a prensa galega. Edicións Lea.
Fuentes, J.F./Fernández Sebastián, J. (1997): Historia del Periodismo Español. Síntesis.
Gómez Mompart, J.Ll./Marín, E. –ed.- (1999). Síntesis.
Palacio, M. (2009): Historia de la televisión en España. Gedisa.
Timoteo Álvarez, J. (1991): Del viejo orden informativo. Actas.
Timoteo Álvarez, J. –coord-. (1989): Historia de los Medios de Comunicación en España. Periodismo, imagen y publicidad (1990-1990). Ariel.
Williams, R. –ed.- (1992): Historia de la Comunicación. Vol. 1 y 2. Bosch Comunicación.


Bibliografía complementaria


Barthes, R. (2012): El grado cero de la escritura. Siglo XXI.
Berlin, I. (2002): La traición de la libertad. Seis enemigos de la libertad humana. Fondo de Cultura Económica.
Bermeosolo, P. (1962): El origen del periodismo amarillo. Rialp.
Bloom, H. (2002): El canon occidental. Anagrama.
Camus, A. (1996): En Obras completas. Alianza Editorial.
Cavallo, G./Chartier, R. (1997): Historia de la lectura en el mundo occidental. Taurus.
Díaz, L. (1993): La radio en España. Alianza editorial.
Hernández Les, J. A. (2010): Dramas y debates del periodismo. Andavira.
Joly, M. (2002): Diálogo en el infierno entre Maquiavelo y Montesquieu. El Aleph editores.
Jonson, B. (2002): El comercio de noticias. Noticias del Nuevo Mundo descubierto en la Luna. Introducción y notas de Javier Díaz Noci. Universidad del País Vasco.
Larra, M. J. (1971): Artículos de costumbres. Espasa Calpe.
Llera, J. A. (2004): El humor en la obra de Julio Camba. Biblioteca Nueva.
Pizarroso Quintero, R. (1994): Historia de la prensa. Fundación Areces.
Seoane, M. C. (1983): Historia del periodismo en España. Alianza editorial.
Vázquez Montalbán, M. (1989): Historia y comunicación social. Alianza Editorial.
Weill, G. (1979): El periódico: orígenes, evolución y funciones de la prensa periódica. Limusa.

CON.1 - Comprender o contexto social, político, económico, xurídico e cultural no que se desenvolve o xornalismo.
CON.6 - Identificar os referentes que lle permitirán a construción dun pensamento crítico aplicado ao xornalismo.
HAB.2 - Analizar o estado dos procesos comunicativos e das organizacións mediáticas para tomar decisións e propoñer solucións nos seus diferentes ámbitos.
COM.5 - Elixir e aplicar con criterio coñecementos e habilidades que alimenten o desenvolvemento das capacidades creativas, a iniciativa e o espírito emprendedor.

Clase maxistral: sesión expositiva impartida polo/a docente
Resolución de problemas: realización de actividades dirixidas, xeralmente dirixidas a obter un resultado concreto (solución ou análise)
Presentación na aula: exposición baseada no estudo dun caso, problema ou situación contextualizada
Estudos de casos: análises e exposición de medios, produtos, estratexias ou proxectos de referencia no contexto da materia
Debate: discusión organizada sobre un tema ou pregunta
Seminario: sesión interactiva e grupal para o traballo guiado polo/a docente, especialmente enfocado na resolución de exercicios, análises de textos e casos, así como o deseño de estratexias e proxectos
Prácticas na Aula Informática: sesión interactiva e grupal nunha contorna equipada con computadores

Estudo previo: revisión e análise de materiais docentes antes da sesión presencial co/o docente
Traballo tutelado: tutorización de actividades
Foros de discusión - traballo en grupo: dinámicas interactivas de argumentación e/o elaboración cooperativa coa intervención dun grupo de persoas
Asistencia a conferencias ou outros eventos: presencia en actos de carácter divulgativo nos que interveñen persoas expertas ou asistencia a espazos de divulgación especializada como exposición.

Proba de coñecrementos teóricos: 40%
Actividades de evaluación continua: 10 %
Exercicios prácticos: 50 %
O sistema de avaliación contempla que é imprescindible ter aprobada a parte teórica e a parte práctica para superar a materia.

No caso de plaxio ou uso indebido das tecnoloxías na realización de tarefas ou probas: “Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión das cualificacións”.

De acordo coa normativa de permanencia vixente na USC para os estudantes de Grao e Máster (art. 5.2), a mera asistencia, así como a participación en calquera das actividades realizadas nas clases interactivas, serán obxecto de avaliación e, por conseguinte, a nota final do/a estudante que os cumprimente en ningún caso será de “Non Presentado”.

Pódese conceder a exención de docencia.
O plan alternativo consiste: na parte teórica, un estudo de 20.000-30.000 caracteres das principais etapas da Historia da Comunicación, que debe acordarse ao comezo do curso do profesor. A avaliación será o 50 % da materia.
Na parte de seminario, un estudo de 20.000-30.000 caracteres de recuperación histórica dun medio ou comunicador galego, que debe acordarse ao comezo do curso do profesor. A avaliación será o 50% da materia.

• Docencia teórica: 24 horas
• Docencia interactiva: 24 horas
• Titorización en grupo reducido: 3 horas
• Probas de avaliación: 3 horas
• Traballo persoal do alumnado: 96 horas

- Ler os textos recomendados polos profesores.
-Seguir os temas pola bibliografía e polas fontes documentais que se darán logo de cada exposición.

A planificación dos traballos para as sesións da parte interactiva farase nas primeiras sesións regradas.