Crecemento e Maduración Sexual

Profundar no coñecemento dos diversos aspectos biolóxicos, psíquicos e sociais que inciden no crecemento humano durante o período intrauterino así como durante as distintas etapas do desenvolvemento desde o periodo neonatal ata a adolescencia. Estúdanse así mesmo as características do crecemento normal nestas etapas e aquelas que nelas teñen unha significación patológica.

A patoloxía do crecemento e da maduración sexual é apaixonante, sobre todo porque se están producindo cambios neste campo cunha gran rapidez. Consideramos que o coñecemento desta materia é básico para todo profesional da medicina, xa que se implica cun gran número de áreas. Creemos que no desenvolvemento docente desta materia dáse a oportunidade única de fundamentalo en tres alicerces básicos, representados polas ciencias básicas (fisiología) e as clínicas (ginecología e pediatría), o que debe redundar na mellor comprensión de todo o relacionado cun proceso tan complexo por ser multifactorial, como é o do crecemento e a maduración sexual.

Os obxectivos da área de fisioloxía céntranse na comprensión dos mecanismos que rexen o desenvolvemento do embrión, prestando especial atención aos mecanismos que regulan a diferenciación celular. Ademais, analízanse as repercusións prácticas dos novos avances da bioloxía do desenvolvemento.
En canto ao campo da xinecoloxía, os obxectivos da materia céntranse no coñecemento dos aspectos fisiolóxicos, endocrinos, nutricionais e ambientais que inflúen no crecemento intrauterino normal, e no desenvolvemento de todolos órganos e sistemas do embrión e feto, así como aqueles que alteran os patróns normais de crecemento, incidindo especialmente no CIR (crecemento intrauterino retardado) pola maior morbimortalidade que leva consigo. Preténdese un enfoque práctico e de utilidade clínica.
Desde o punto de vista da pediatría o obxectivo fundamental é o de tratar que o alumno adquira uns coñecementos básicos, que se poderían resumir nos seguintes: recoñecer os factores xenéticos e ambientais implicados, saber valorar a evolución do crecemento e a pubertade normais e como enfocar o diagnóstico da patoloxía da talle baixa e da precocidade e o retardo da maduración sexual.

FISIOLOXÍA
Desenvolvemento durante a etapa pre-embrionaria. Factores implicados no mantemento da pluripotencialidade da masa celular interna.
Gastrulación. Formación do eixe anteroposterior: centros de señalización. Xenes Hox. Papel do nodo na formación do eixe esquerda-dereita. Formación do eixe ventral-dorsal.
Desenvolvemento do ectodermo: formación do tubo neural. Regulación da diferenciación do tubo neural. Formación da crista neural. Factores implicados na transición epitelio-mesénquima. Migración das células da crista neural: sinais de atracción e repulsión.
Desenvolvemento do ectodermo: formación da epidermis. Regulación do desenvolvemento dos anexos cutáneos.
Desenvolvemento do mesodermo: mesodermo paraxial. Factores implicados na regulación do desenvolvemento dos somitas.
Desenvolvemento do mesodermo: mesodermo lateral. Formación do corazón. Angiogénesis e vasculogénesis.
Desenvolvemento do mesodermo: desenvolvemento dos membros.
Desenvolvemento do mesodermo: mesodermo intermedio. Formación do riñón e as vías urinarias.
Determinación sexual. Desenvolvemento da gónada indiferenciada. Xenes reponsables na determinación sexual.


OBSTETRICIA E XINECOLOXÍA
Etapas do desenvolvemento humano: periodo embrionario e fetal.
Métodos e patróns de valoración do crecemento intrauterino.
A función placentaria na nutrición embriofetal e no crecemento: intercambios diaplacentarios e factores de crecemento.
Desenvolvemento das funcións fetais: desenvolvemento de todolos órganos e sistemas.
Concepto de maduración fetal e características do feto a término.
Anomalías do crecemento fetal: CIR e macrosomatismo do feto.

PEDIATRÍA:
1.-Antropometría. Valoración do crecemento normal. Factores do crecemento. Causas de talle baixa. Valoración do crecemento patolóxico.
2- Nutrición: Macro e micronutrientes. Compoñentes bioactivos. Valoración do estado nutricional. Nutrición e crecemento. Patoloxía nutricional e crecemento patolóxico.
3.-Factores neonatais e perinatais e a súa influencia no crecemento.
4.-Neurodesenvolvemento. Valoración do desenvolvemento neurolóxico normal.
5.- Patoloxía respiratoria crónica e crecemento. Tratamento do asma e crecemento.
6.-Patoloxía oncolóxica da infancia e crecemento.

Cada profesor, si estímao conveniente, ao finalizar a clase e en función dos temas e a súa actualidade recomendará unha serie de bibliografía.

PEDIATRÍA:
-Tratado de Endocrinología Pediátrica. Cuarta Edición. M Pombo (ed). McGraw-Hill. Interamericana, Madrid, 2009.

-Tratado de Nutrición Pediátrica. Primera Edición. R. Tojo. Ediciones Doyma. Barcelona, 2001.
-Cruz. Manual de Pediatría, 4ª Edición, 2020

Información
www.endocrinologiapediatrica.com

XINECOLOXÍA
-"Obstetricia y Medicina Materno-Fetal"
Luis Cabero Roura, Donato Saldívar Rodríguez, Eduardo Cabrillo Rodríguez
Editorial Médica Panamericana, 2007

-"Endocrinología de la Reproducción"
Yen SSC
Editorial Médica Panamericana

-"Tratado de Ginecología, Obstetricia y Medicina de la Reproducción"
Cabero Luis (SEGO)
Editorial Médica Panamericana
Documentos de Consenso de la S.E.G.O.

Valoración do adecuado crecemento e desenvolvemento durante os periodos prenatal e postnatal.

XINECOLOXÍA:
Coñecer os patróns normais de crecemento intrauterino cos métodos habituais de diagnóstico clínico.
Identificar os factores de risco e os signos básicos de anormalidad do crecemento intrauterino.

PEDIATRÍA:
A súa finalidade é que o alumno adquira os hábitos básicos do interrogatorio aos pais do neno e da súa exploración clínica, na valoración do adecuado crecemento e desenvolvemento do neno.

1. Cada tema teórico e seminario expoñerase nun tempo que comprenderá entre os 45 e 50 minutos. A exposición realizarase nun formato que permita entregalo en papel impreso, e proxectaranse os vídeos que pola súa utilidade didáctica creamos un bo complemento para a exposición.
2. Tutorías Mediante as cales tratarase que o alumno consulte ao profesor as dúbidas que se lle susciten.

Proba final, composta polas tres especialidades que compoñen esta materia, cunha ponderación do 90%.

Avaliación continua, cunha ponderación do 10%. mediante a asistencia, participación en clases e seminarios que se leven a cabo, o profesor debe coñecer os progresos dos alumnos, así como o nivel de comprensión da materia

1. Horas presenciais por especialidade:
Teóricas: 10 horas. Prácticas: 5 horas.

2. Horas non presenciais por especialidade:
3 horas/semana de teoría, 15 horas de preparación de exame final.

Das horas de teoría todas corresponderán ao estudo da materia impartida en clase propia da materia e unha hora para o estudo dos casos clínicos vistos nas prácticas.
Horas de avaliación: Proba única conxunta das tres especialidades. 2 horas.

1. Asistencia ás clases teóricas participando nas mesmas.
2. Asistencia ás prácticas hospitalarias.
3. Estudo persoal da materia teórica que se vai explicando.
4. Estudo persoal das patoloxías máis habituais durante a realización das prácticas hospitalarias.
5. Asistir aos seminarios e sesións clínicas hospitalarias que se lle recomenden.
6. Utilizar as horas de tutorías.
7. Procura persoal de bibliografía dos temas ou patoloxías que se estudan ou tratan tanto nas clases teóricas como nas prácticas hospitalarias.