Créditos ECTS Créditos ECTS: 4.5
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 60.5 Horas de Titorías: 2 Clase Expositiva: 30 Clínicos EEES: 20 Total: 112.5
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Anatomía, Produción Animal e Ciencias Clínicas Veterinarias
Áreas: Ciencias Clínicas Veterinarias
Centro Facultade de Veterinaria
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
• Adquirir un coñecemento adecuado sobre as distintas patoloxías susceptibles de corrixir ou paliar mediante o seu tratamento cirúrxico ou médico-cirúrxico incluíndo o seu etioloxía, sintomatoloxía, diagnóstico, prognóstico e tratamento.
• O alumno debe ser capaz de realizar manobras cirúrxicas básicas, tales como suturas, control de hemorraxias, drenaxes, vendaxes, inmobilizacións e intervencións cirúrxicas básicas.
PROGRAMA TEORICO I: Patoloxía Cirúrxica y Cirurxía Torácica (2 horas)
Tema 1.- PRINCIPIOS BÁSICOS DA CIRURXÍA TORÁCICA. Toracotomía. Toracocentesis e drenaxe torácico. Pleurodesis.
Tema 2.- PARED COSTAL, ESTERNO E DIAFRAGMA. Recordo anatomofisiolóxico. Perforacións da parede torácica. Fracturas costais y esternais. Neoplasias. Rotura diafragmática. Hernias diafragmáticas.
ll: Patoloxía Cirúrxica y Cirurxía do Aparato Respiratorio (2 horas)
Tema 3.- TRÁQUEA E BRONQUIOS. Colapso e estenose traqueais. Métodos de reparación. Corpos extraños. Traqueobronquite. Tumores de tráquea e bronquios. Traqueotomía e traqueostomía. PULMÓNS E PLEURA. Recordo anatomofisiolóxico. Torsión lobular. Absceso pulmonar. Tumores. Cavidade pleural. Pneumotórax. Hidrotórax. Hemotórax.
III.- Patoloxía Cirúrxica e Cirurxía Cardiovascular (2 horas)
Tema 4. CORAZÓN E GRANDES VASOS: Anomalías conxénitas: ductus arterioso persistente, arco aórtico persistente, pericardiectomía, persistencia carto arco aórtico dereito.
IV.- Patoloxía Cirúrxica e Cirurxía da Parede Abdominal (2 horas)
Tema 5.- PRINCIPIOS BÁSICOS DA CIRURXÍA ABDOMINAL. Laparotomías.
Tema 6.- HERNIAS. Hernias umbilicais, inguinais, escrotais y perineais. Principios das diferentes herniorrafias. Complicacións. Implantes protésicos.
V.- Patoloxía Cirúrxica y Cirurxía do Aparato Dixestivo (6 horas)
Tema 7.- ESÓFAGO. Traumatismos. Corpos extraños. Disfaxias. Neoplasias. Megaesófago idiopático e acalasia adquirida. Cirurxía esofáxica. Tema 8.- ESTÓMAGO EN MONOGASTRICOS. Refluxo gastroesofáxico. Síndrome dilatación-torsión gástrica. Vaciamento gástrico retardado, piloroplastia, Billroth I e Billroth ll. Rotura gástrica.
Tema 9.- PREESTÓMAGOS E ESTÓMAGO EN RUMIANTES. Corpos extraños. Reticulitis traumática. Torsión e desplazamentos do cuaxar. Ruminocentesis. Ruminotomía. Abomasopexia. Omentopexia.
Tema 10.- INTESTINO DELGADO E GROSO. Corpos extraños, invaxinacións e vólvulos. Enterotomías e enterectomías. Impactacións. Torsións de colon. Trombosis mesentérica. Cirurxía do cólico equino.
Tema 11.- RECTO E ANO. Atresia anal. Divertículos. Prolapso rectal. Cirurxía dos sacos anales. Tumores e hiperplasias de recto e ano.
Tema 12.- ÓRGANOS PARENQUIMATOSOS ABDOMINALES. HÍGADO. Traumatismos. Biopsia hepática. Hepatectomía e colecistotomía. Colecistoenterostomías. PÁNCREAS. Pancreatitis. Biopsia pancreática. Pancreatectomía. BAZO. Recordo anatomofisiolóxico. Traumatismos esplénicos. Torsión de bazo. Biopsia. Esplenectomía.
VI.- Patoloxía Cirúrxica y Cirurxía do Aparato Uroxenital (6 horas)
Tema 13.- RIÑÓN E URÉTER. Anomalías conxénitas. Traumatismos. Nefrolitiasis. Nefrotomía e nefrectomía. Neoplasias. Trasplante renal. Cirurxía dos uréteres.
Tema 14.- VEXIGA E URETRA. Anomalías conxénitas. Cálculos vesicais. Traumatismos vesicais. Cistitis. Cistocentesis. Uretrostomías. Cirurxía do síndrome urolóxico felino.
Tema 15.- TESTÍCULO E CORDÓN ESPERMÁTICO. Recordo anatomocirúrxico. Criptorquidia. Orquitis. Tumores. Orquiectomía nas diferentes especies domésticas. Torsión do cordón espermático. Deferectomía.
Tema 16.- PRÓSTATA. PREPUCIO. PENE. Anomalías conxénitas. Traumatismos. Hiperplasia benigna de próstata. Prostatitis. Abscesos e quistes prostáticos. Tumores. Prostatectomías. Fimosis y parafimosis. Amputación do pene.
Tema 17.- OVARIO E ÚTERO. Recordo anatomofisiolóxico. Ovariectomía y ovario-histerectomía. Salpinguectomía. Piómetra. Torsión uterina. Neoplasias. Intervención cesárea.
Tema 18.- VAXINA E VULVA. Anomalías conxénitas. Fístulas rectovaxinais. Hiperplasia e prolapso vaxinal. Pneumovaxina. Alteracións vulvares. Tumores.
VII.- Patología Quirúrgica y Cirugía del Sistema Nervioso (2 horas)
Tema 19.- PROCESOS CRANEO-ENCEFÁLICOS. Traumatismos. Exploración e déficits dos pares craneais. Exploración neurolóxica general. Síndromes do talo encefálico. Extracción de L.C.R. Hidrocefalia. Tumores. Bases da cirurxía intracraneal.
Tema 20.- PROCESOS MEDULARES. Síndrome cervical, cervicotorácico, toraco-lumbar e lumbo-sacro. Subluxación atlanto-axial. Abordaxes da médula espinal. Enfermedades do disco intervertebral. Laminectomía e hemilaminectomía.
VIII.- Patoloxía Cirúrxica e Cirurxía do Sistema Músculo Esquelético (8 horas)
Tema 21.- PATOLOXÍA CIRÚRXICA ÓSEA I. Recordo anatómico e fisiolóxico. Traumatoloxía ósea. Fracturas. Proceso de reparación das fracturas.
Tema 22- PATOLOXÍA CIRÚRXICA ÓSEA II. Osteítis. Osteomielitis. Periostitis. Distrofias óseas. Neoplasias óseas.
Tema 23.- TRATAMENTO DAS FRACTURAS I. Procedementos xerais de reducción e fixación das fracturas. Materiais e técnicas.
Tema 24.- TRATAMENTO DAS FRACTURAS II. Procedementos xerais de reducción e fixación das fracturas. Materiais e técnicas.
Tema 25.- Cadera. Luxación de cadera. Displasia de cadera. Osteotomía doble de cadera. Artroplastia de cadera. Fracturas de cadera.
Tema 26.- Codo. Displasia de codo. NUPA. Coronoides fragmentado. Osteodondritis cóndilo humeral medial. Luxacións de codo. Fracturas de codo Tema 27.- Rodilla. Rotura de ligamento cruzado anterior: TTA, TPLO, TWO, TTO. Técnicas extracapsulares. Técnicas intracapsulares. Meniscos. Ligamentos colaterais. Ligamento cruzado posterior. Fracturas de rodilla.
Tema 28.- Outras patoloxías ortopédicas: fémur, tibia, peroné, húmero, escápula, tarso, carpo, cúbito, radio, metatarso/carpo e falanxes.
B) PROGRAMA PRACTICO (20 horas)
As prácticas clínicas desenvólvense no Servizo de Cirurxía do Hospital Veterinario. A asistencia a prácticas e OBRIGATORIA.
PRACTICA CIRX II C1 (15 horas): Prácticas de quirófano e consulta de pequenos animais. Grupos de sete alumnos en tres días consecutivos de 9 a 14 horas.
PRACTICA CIRX II C2 (5 horas): Cabalos. Grupos de 7 alumnos de 9 a 14 horas.
TEXTOS XERAIS
Auer JA. Equine Surgery (5ª ed). Saunders. 2019
Fossum TW. Small Animal Surgery (5ª ed). Mosby. 2018.
Hendrickson A, Turner and McIlwraith’s Techniques in Large Animal Surgery (4ª ed). Wiley-Blackwell. 2013
Slatter DH. Texbook of Small Animal Surgery (3ª ed). Saunders. 2003
TEXTOS ESPECIFICOS
Brockman, DJ. BSAVA Manual of Canine and Feline Head, Neck and Thoracic Surgery (2ª ed). BSAVA. 2018
Orton EC. Small Animal Thoracic Surgery. Wiley. 2017.
Hall E. BSAVA Manual of Canine and Feline Gastroenterology (3ª ed). BSAVA. 2020.
Elliott J. BSAVA Manual of Canine and Feline Nephrology and Urology. BSAVA. 2017.
Johnson KA. Piermattei´s Atlas of Surgical Approaches to the Bones and Joints of the Dog and Cat (5ª ed). Saunders. 2014
DeCamp C. Brinker, Piermattei and Flo's Handbook of Small Animal Orthopedics and Fracture Repair (5ª ed). Saunders. 2015
Houlton JE. BSAVA Manual of Canine and Feline Musculoskeletal Disorders. BSAVA. 2006
Platt S. BSAVA Manual of Canine and Feline Neurology (5ª ed). BSAVA. 2022.
Shores A. Current Techniques in Canine and Feline Neurosurgery. Wiley. 2017.
Weaver AD. Bovine Surgery and Lameness (3ª ed). Wiley-Blackwell. 2018.
Competencias Xerais
o GVUSC01. Capacidadee de aprendizaxe e adaptación.
o GVUSC02. Capacidade de análise e síntese.
o GVUSC03. Coñecementos xerales sobre a área de traballo.
o GVUSC04. Planificación e xestión do traballo.
o GVUSC05. Capacidade de aplicar os coñecementos na práctica.
o GVUSC06. Capacidade de traballar de forma autónoma e en equipo. o GVUSC07. Habilidade para traballar nu contexto internacional.
o GVUSC08. Liderado, iniciativa e espírito emprendedor.
o GVUSC09. Capacidade de comunicarse en distintos ámbitos.
o GVUSC10. Compromiso ético e asunción de responsabilidades. Competencias específicas disciplinares (saber):
o CEDVUSC 08. Coñecemento e diagnóstico das disitintas enfermidades animais.
o CEDVUSC 09. Bases xerais do tratamento médico e cirúrxico Competencias Específicas Profesionales (saber facer, competencias a día 1):
o D1VUSC 01. Facer a historia e o exame clínico dos animais.
o D1VUSC 02. Recoller e remitir especímenes co seu correspondente informe.
o D1VUSC 03. Executar técnicas básicas de análise e interpretación dos resultados de clínica, ecolóxica e química.
o D1VUSC 04. Diagnosticar as enfermidades máis comúns, mediante a utilización dos protocolos e técnicas complementarias de diagnóstico.
o D1VUSC 06. Desenvolverse en situacións de emerxencia e realizar primeiros auxilios en Ciencias Veterinarias.
o D1VUSC 07. Executar tratamentos básicos médicos e cirúrxicos en animais.
o D1VUSC 08. Prescribir, administrar e xestionar adecuadamente os medicamentos veterinarios.
o D1VUSC 17. Realizar informes técnicos propios das competencias veterinarias.
Competencias Específicas Académicas (querer facer):
o CEAVUSC 01. Analizar, sintetizar, resolver problemas e tomar decisións nos ámbitos profesionais do veterinario.
o CEAVUSC 02. Manter un comportamento ético no exercicio das súas responsabilidades ante a profesión veterinaria e a sociedade.
o CEAVUSC 03. Divulgar a información obtida durante o exercicio profesional do veterinario de forma fluida, oral e escrita, con outros colegas, autoridades e a sociedade en xeral.
o CEAVUSC 04. Buscar e xestionar a información relacionada coa actividade do veterinario.
o CEAVUSC 05. Coñecer e aplicar o método científico na práctica profesional incluíndo a mediciña baseada na evidencia.
o CEAVUSC 06. Saber buscar asesoramento e axuda profesionales.
o CEAVUSC 07. Ter coñecementos básicos dunha lingua extranxeira, especialmente en aspectos técnicos relacionados coas Ciencias Veterinarias.
o CEAVUSC 08. Ser consciente da necesidade de manter actualizados os coñecementos, habilidades e actitudes das competencias profesionales mediante un proceso de formación permanente.
Competencias transversais
o CTVUSC 01 Capacidade para o razonamento e a argumentación.
o CTVUSC 02 Capacidade para obter información adecuada, diversa e actualizada por diversos medios, como información bibliográfica e Internet, e analizala dunha forma crítica.
o CTVUSC 03 Capacidade para elaborar e presentar un texto organizado e comprensible.
o CTVUSC 04 Capacidade para realizar unha exposición en público de forma clara, coherente e escueta.
o CTVUSC 05 Habilidade no manexo de TICs.
o CTVUSC 06 Utilización de información en lingua extranxeira.
o CTVUSC 07 Capacidade para resolver problemas mediante a aplicación integrada dos seus coñecementos.
As CLASES TEORICAS comprenden a maior parte das horas presenciais do alumno, con 30 horas na aula. Estas horas repartiranse en 3 horas á semana ao longo de todo o semestre. Con todo, estas clases non serán puramente teóricas, xa que sempre se basearán na proxección de imaxes e vídeos das diferentes técnicas cirúrxicas.
As PRACTICAS CLINICAS son no Hospital Veterinario Rof Codina. Consisten en 20 horas divididas en tres actividades principais:
PRACTICA CIRX II C1 (15 horas): Prácticas de quirófano e consulta de pequenos animais. Grupos de 7 alumnos en tres días consecutivos de 9 a 14 horas. Nesta práctica faranse as seguintes actividades:
• Encher a historia clínica e exploración xeral do paciente desde un punto de vista clínico, analizando os datos obtidos e dirixíndoos cara aos posibles diagnósticos.
• Probas diagnósticas deben realizarse para chegar a un diagnóstico último, tras o cal instaurarase a terapia adecuada en cada caso, que pode ser un tratamento cirúrxico ou conservador.
• Cando deba instaurarse un tratamento cirúrxico, debedes saber como actuar fronte aos donos, explicándolles detalladamente os riscos que corre a súa mascota e os pasos que se realizarán durante a cirurxía, ademais da sistemática a seguir para estabilizar ao paciente, escoller un bo protocolo anestésico, seleccionar a técnica cirúrxica de elección e como controlar o postoperatorio.
• Preparación do paciente e instrumental. Dentro do quirófano prepararemos adecuadamente o campo operatorio do paciente mediante o posicionamento máis cómodo para practicar a cirurxía, aplicación de antisépticos e colocación dos panos cirúrxicos estériles. Practicaremos a maneira de prepararse e vestirse o persoal de quirófanos (lavado das mans, colocación de bata estéril e luvas, etc.). Veremos con detalle todo o relacionado co instrumental cirúrxico e os equipos auxiliares habituais no quirófano: a maneira ergonómica de utilizalos, funcións e distribución.
• Participar nos procedementos cirúrxicos que se desenvolven no hospital actuando como axudantes e colaborar na realización das intervencións e no peche das incisións.
• Os animais que requiran hospitalización serán atendidos polo alumno ou alumnos que seguisen o caso clínico que, coordinados e orientados polo veterinario residente, serán os responsables de aplicar a terapéutica asignada así como da súa vixilancia.
• O profesor encargado supervisará a hospitalización dos pacientes, revisará os informes realizados polos alumnos con quen os comentará e a quen asesorará en todas aquelas cuestións que xurdan ou sexan precisas.
PRACTICA CIRX II C2 (5 horas): Caballos. Grupos de 7 alumnos de 9 a 14 horas. Práctica baseada no aprendizaxe de bloqueos anestésicos na cabeza e diagnóstico de coxeiras.
Ademais, todos os alumnos teñen que compretar unha GARDA no Hospital Veterinario en horario de 21 a 8 da mañá. O alumno deberá colaborar na asistencia de urxencia e o apoio a animais hospitalizados.
Para a realización das prácticas, o alumno deberá levar indumentaria adecuada composta por: pixama cirúrxico, calzas, gorro e máscara.
Ao principio do semestre haberá unha titoría (CIRX II T) onde se presentará aos alumnos a materia e explicaráselles o proceso de avaliación.
Ao final do semestre haberá unha práctica de encerado (CIRX II PE) que servirá de repaso e para liquidar as dúbidas que puidesen xurdir no estudo da materia.
Aínda que as clases sexan presenciais, o Campus Virtual da USC é unha plataforma importante de apoio á docencia, que servirá para propoñer distintos casos para traballar sobre eles, así como test e auto avaliacións que facilitarán o estudo da materia.
- Pódese conceder unha dispensa parcial, en base á Instrución Nº 1/2017 da Secretaría Xeral. Deste xeito, os estudantes aos que se lles conceda, non terán a obriga de asistir ás clases expositivas, pero mantense a obrigación de asistencia ás prácticas clínicas, por ser necesaria a asistencia ás mesmas de xeito presencial.
- O sistema de avaliación das actvidades para as que se concede a dispensa parcial será o mesmo do resto dos estudantes e a avaliación continua será realizada de xeito online.
A cualificación final está composta pola suma de 2 partes independentes. Para superar a materia é necesario aprobar cada unha delas:
- 30% corresponde á avaliación continua tanto das sesións expositivas como interactivas. Valorarase o traballo persoal do estudante durante as clases mediante diferentes probas: realización de exercicios escritos -programados ou non-, participación activa na aula, etc. Tamén se valorará individualmente ao alumno en cada unha das sesións interactivas (participación, habilidades adquiridas, aplicación práctica dos coñecementos teóricos, dedicación, esforzo, resolución dos casos, etc.). Esta parte supérase obtendo 5 puntos sobre 10.
Para poder realizar o exame final (e superar a materia) é necesario asistir ao 100% das sesións prácticas. A nota de ditas prácticas gardaráse os seguintes 5 cursos académicos se fora o caso.
- 70% exame teórico escrito que avalía os coñecementos adquiridos nas sesións expositivas e interactivas. O exame constará de preguntas tipo test de resposta múltiple (con 4 respostas, onde, como mínimo, unha é verdadeira) e preguntas curtas. Esta parte supérase obtendo 5 puntos sobre 10.
En caso de plaxio, fraude ou uso indebido das tecnoloxías durante a realización das probas telemáticas, será de aplicación o recollido na “Normativa de avaliación do rendemento académico dous estudantes e de revisión de cualificacións”.
TRABALLO PRESENCIAL NA AULA
• Sesións Expositivas: 30 horas.
• Prácticas clínicas: 20 horas.
• Práctica de encerado: 1 hora.
• Tutorías: 1 hora.
Total horas de traballo presencial: 52 horas.
TRABALLO PERSOAL DO/A ESTUDANTE
• Estudo individual: 45 horas.
• Revisión bibliográfica, biblioteca: 2 horas.
• Resolución de casos / problemas: 10 horas.
• Exame: 2 horas.
Total horas de traballo persoal do/a estudante: 60,5 horas.
TOTAL HORAS DO/A ESTUDANTE: 112,5.
A asistencia a clases teóricas é recomendable para superar a materia.
Resolver as dúbidas mediante as titorías é de gran valor para preparar os exames e os posibles traballos.
Recoméndase o uso da Aula de Habilidades Clínicas antes do inicio das prácticas da asignatura.
Antonio Gonzalez Cantalapiedra
- Departamento
- Anatomía, Produción Animal e Ciencias Clínicas Veterinarias
- Área
- Ciencias Clínicas Veterinarias
- Correo electrónico
- antonio.cantalapiedra [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Ana María López Beceiro
- Departamento
- Anatomía, Produción Animal e Ciencias Clínicas Veterinarias
- Área
- Ciencias Clínicas Veterinarias
- Teléfono
- 982822624
- Correo electrónico
- anam.lopez.beceiro [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Contratado/a Doutor
Fernando Maria Muñoz Guzon
Coordinador/a- Departamento
- Anatomía, Produción Animal e Ciencias Clínicas Veterinarias
- Área
- Ciencias Clínicas Veterinarias
- Teléfono
- 982822644
- Correo electrónico
- fernandom.munoz [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Blanca Lidia Villanueva Santamarina
- Departamento
- Anatomía, Produción Animal e Ciencias Clínicas Veterinarias
- Área
- Ciencias Clínicas Veterinarias
- Correo electrónico
- blancalidia.villanueva [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Asociado/a de Universidade LOSU
Natalia Miño Fariña
- Departamento
- Anatomía, Produción Animal e Ciencias Clínicas Veterinarias
- Área
- Ciencias Clínicas Veterinarias
- Teléfono
- 982822634
- Correo electrónico
- natalia.mino [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Contratado/a Doutor
Mariano Lopez Garcia
- Departamento
- Anatomía, Produción Animal e Ciencias Clínicas Veterinarias
- Área
- Ciencias Clínicas Veterinarias
- Correo electrónico
- mariano.lopez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Asociado/a de Universidade LOSU
Oscar Varela Lopez
- Departamento
- Anatomía, Produción Animal e Ciencias Clínicas Veterinarias
- Área
- Ciencias Clínicas Veterinarias
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Axudante Doutor LOU
| Martes | |||
|---|---|---|---|
| 09:00-10:00 | Grupo /TI-ECTS01 | Castelán | Aula 4 |
| 09:00-10:00 | Grupo /TI-ECTS03 | Castelán | Aula 4 |
| 09:00-10:00 | Grupo /TI-ECTS08 | Castelán | Aula 4 |
| 09:00-10:00 | Grupo /TI-ECTS10 | Castelán | Aula 4 |
| 09:00-10:00 | Grupo /TI-ECTS09 | Castelán | Aula 4 |
| 09:00-10:00 | Grupo /TI-ECTS04 | Castelán | Aula 4 |
| 09:00-10:00 | Grupo /TI-ECTS05 | Castelán | Aula 4 |
| 09:00-10:00 | Grupo /TI-ECTS06 | Castelán | Aula 4 |
| 09:00-10:00 | Grupo /TI-ECTS07 | Castelán | Aula 4 |
| 09:00-10:00 | Grupo /TI-ECTS02 | Castelán | Aula 4 |
| 09:00-10:00 | Grupo /TI-ECTS11 | Castelán | Aula 4 |
| 09:00-10:00 | Grupo /TI-ECTS12 | Castelán | Aula 4 |
| 15:00-16:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 3 |
| Xoves | |||
| 09:00-14:00 | Grupo /CLI_EEES01 | Castelán, Galego | Biblioteca Rof Codina |
| 09:00-14:00 | Grupo /CLI_EEES01 | Galego, Castelán | Hospital Clínico Veterinario Rof Codina- Quirófano |
| 15:00-16:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 3 |
| Venres | |||
| 09:00-14:00 | Grupo /CLI_EEES02 | Galego, Castelán | Biblioteca Rof Codina |
| 09:00-14:00 | Grupo /CLI_EEES01 | Castelán, Galego | Hospital Clínico Veterinario Rof Codina- Quirófano |
| 15:00-16:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 3 |
| 04.06.2025 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 1 |
| 04.06.2025 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 2 |
| 04.06.2025 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 3 |
| 04.07.2025 09:00-11:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 3 |
| 04.07.2025 09:00-11:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 4 |