Este curso ten como obxectivo capacitar a profesionais e estudantes no uso de diatomeas como bioindicadores para avaliar a calidade da auga. Combinará teoría, traballo de campo e análises de laboratorio na Estación de Hidrobioloxía 'Encoro do Con'. Los participantes aprenderán ecoloxía, técnicas de mostraxe, identificación taxonómica e análise estatística con R. Abordaranse casos prácticos, desafíos actuais e novas tecnoloxías como o eDNA.
Dirección: Manel Leira Campos
Secretaría: Mª Carmen López Rodríguez
Lugar de celebración: Estación de Hidrobioloxía Encoro do Con
Os estudantes matriculados no curso terán a oportunidade de aloxarse na propia Estación de Hidrobioloxía Encoro do Con, lugar onde se desenvolverán as actividades do curso. A estación conta cunha capacidade de aloxamento para 14 estudantes, o que facilita a inmersión completa nas actividades formativas, fomenta a convivencia e reduce os desprazamentos.
O curso contará cun ciclo de seminarios impartidos por especialistas na materia, que achegarán ao alumnado unha visión actualizada e aplicada dos contidos tratados. Estes seminarios permitirán o contacto directo co ámbito profesional e investigador, favorecendo a reflexión crítica e o intercambio de experiencias.
PROGRAMA
Día 16
10:00
Introdución ao Curso
Obxectivos, estrutura e relevancia das diatomeas en estudos ambientais.
10:30
Bioloxía e Ecoloxía das Diatomeas
Introdución ás diatomeas. A célula da diatomea: estrutura e ultraestructura do frústulo. Modo de vida e distribución.
12:00
Descanso
12:30
Taxonomía e Clasificación das diatomeas
Criterios taxonómicos utilizados para a identificación de forma máis detallada. Descrición do sistema taxonómico. Presentación sobre as principais familias e xéneros. Presentación das Coscinodiscophyceae (Centrales): Características distintivas e a súa importancia ecolóxica.
14:00
Comida
15:00
Diatomeas e calidade da auga. Índices de diatomeas e OMNIDIA. As diatomeas dentro da Directiva Marco da Auga.
16:30
Descanso
17:00
Planificación e Loxística da Mostraxe
Preparación de equipos e técnicas de recolección. Métodos de recolección, tratamento e preparación de diatomeas para a súa observación baixo o MO e MEB.
Día 17
10:00
Saída de Campo: Recolección de Mostras
Aplicación práctica de técnicas de mostraxe específicas para diatomeas.
14:00
Comida
15:00
Sesión práctica: Preparación de Mostras para Análises
Métodos de limpeza, montaxe e preparación para microscopía.
16:30
Descanso
17:00
Seminario: Seguimento ambiental
Mostrear, identificar, interpretar: a rutina real da biomonitorización con diatomeas
Laura Barral Fraga
Día 18
10:00
Taxonomía de Diatomeas II: Grupos Maiores
Presentación das diatomeas braquirafídeas (Eunotiales). Presentación das diatomeas monorrafídeas (Achnantales).
11:00
Sesión práctica
Observación preliminar de diatomeas no microscopio
Familiarización con frústulos, tipos morfolóxicos xenerais.
12:00
Descanso
12:30
Taxonomía de Diatomeas III: Grupos Maiores
Presentación das diatomeas pennales (Fragilariophyceae).
14:00
Comida
15:00
Seminario: A biomonitorización con diatomeas.
Deseño e aplicación de índices para a avaliación da calidade ecolóxica de ecosistemas acuáticos
Cristina Delgado Núñez
16:00
Taxonomía de Diatomeas IV: Grupos Maiores
Introdución ás birrafídeas: Bacillariophyceae (Cymbellales, Naviculales, Bacillariales, Rhopalodiales, Surirellales), incluíndo os xéneros máis importantes.
17:00
Descanso
17:30
Sesión práctica: Enfoque en especies comúns e uso de claves para a identificación
Día 19
10:00
Métodos de contaxe de diatomeas para a biomonitorización: aplicación práctica no marco da Directiva Marco do Auga (DMA).
12:00
Descanso
12:30
Seminario: Diagnóstico fluvial, impactos en cauces e cambio global.
Caracterización, avaliación e restauración hidromorfolóxica fluvial.
Horacio García García
14:00
Comida
15:00
Sesión práctica: Laboratorio de recuento de diatomeas: fundamentos, estandarización e aplicación á xestión ambiental
16:30
Descanso
17:00
Análise Estatística de comunidades de diatomeas. Métodos estatísticos para estudos de diatomeas, uso de software. Clasificación e ordenación. Uso de R: os paquetes diathor e vegan.
Día 20
10:00
Interpretación da Composición e Diversidade
Análise de patróns na composición de comunidades e a súa relación coa calidade da auga.
11:00
Seminario: Desafíos e oportunidades na avaliación ambiental.
Avances tecnolóxicos no estudo de diatomeas: metabarcoding en biomonitorización.
Olalla Lorenzo Carballa
12:00
Descanso
12:30
Diatomeas en Ambientes Non Convencionais e Novas Aplicacións
Augas de transición: diversidade e formas de vida. Diatomeas terrestres: os xéneros típicos, forma de vida. Usos emerxentes das diatomeas; paleoecoloxía, investigación forense, biotecnoloxía.
14:00
Comida
15:00
Discusión e posta en común de resultados
16:00
Clausura