Describen un novo mecanismo esencial na aparición da diabetes tipo 1

Coñecer a orixe da diabetes tipo 1 para avanzar no desenvolvemento de terapias que permitan descubrir novos fármacos máis eficaces e que contribúan a retrasar a aparición desta enfermidade é unha liña de investigación recorrente dado que a insulina é, ata o momento, o único tratamento para esta patoloxía autoinmunitaria.

Agora, o grupo de Inmunidade e Pequenas Moléculas do Centro Singular de Investigación en Medicina Molecular e Enfermidades Crónicas (CiMUS) da USC, en colaboración con King’s College London (Reino Unido) e Technische Universitat Dresden (Alemania), conseguiu abrir unha nova vía de estudo centrada en comprender que características teñen as proteínas TCR que provocan un recoñecemento equivocado de autoantíxenos orixinando o proceso de destrución de células pancreáticas que producen insulina. O traballo acaba de publicarse na prestixiosa revista internacional Nature Communications.

“Este proceso de destrución equivocada iníciase cando un tipo de células inmunitarias, os linfocitos T, recoñecen antíxenos propios (“autoantíxenos”) como se pertencesen a axentes estraños como poden ser os virus ou as bacterias. Este recoñecemento lévano a cabo a través dunhas proteínas denominadas TCR (“T cell receptor”) que se unen aos antíxenos como unha chave a unha cerradura de tal modo que, se localizan o antíxeno para o que son específicos, actívanse e comeza o proceso destrutivo. Por tanto, a clave para comprender a causa das enfermidades autoinmunitarias e así poder desenvolver mellores terapias é comprender que características teñen estes TCR en pacientes e que provocan este recoñecemento equivocado de autoantíxenos”, explica a investigadora do CiMUS da USC, Iria Gómez Touriño.

Autoinmunidade fisiolóxica vs patoxénica 
As enfermidades autoinmunitarias son aquelas nas que o sistema inmunitario destrúe, por erro, células propias. Hai máis de 100 enfermidades autoinmunitarias descritas e a súa incidencia estase incrementando cada vez máis rápido. Estas enfermidades inclúen, entre outras, a artrite reumatoide, a enfermidade de Crohn ou a diabetes tipo 1.

O equipo de investigación puido comprobar neste estudo que estas células autorreactivas están presentes en persoas sas, que son moi frecuentes e que están activadas porque recoñeceron un antíxeno pancreático. “Este descubrimento foi completamente inesperado, posto que o dogma no campo da autoinmunidade é que as persoas sen enfermidades autoinmunitarias non deberían ter estas células autorreactivas”, comenta Gómez Touriño.

Nunha análise máis detallada, empregando técnicas punteiras de secuenciación, observaron que estes TCR son diferentes entre pacientes e donantes sans. Concretamente, un conxunto de TCR que si aparece en persoas sas non está presente en pacientes, e as células dos pacientes presentan unas características diferentes, expresando máis ou menos algúns xenes específicos, o que suxire que existe unha autoinmunidade fisiolóxica e outra patoxénica.

Todo isto levou ao equipo a formular un novo modelo de autorreactividado en diabetes tipo 1 segundo o cal a morte de células pancreáticas durante o período inmediatamente posterior ao nacemento é necesaria para a correcta formación do páncreas do recén nacido.

“Así, as nosas defensas desenvolven unha memoria inmunolóxica contra esas células, memoria que, en donantes sans, se mantén baixo control durante o resto da vida. Non obstante, en persoas que máis adiante desenvolverán diabetes tipo 1, esta memoria que se xera é imperfecta e demasiado proclive a reactivarse e, ademais, non se controla correctamente, conducindo á destrución masiva de células pancreáticas”, aclara.

O estudo arroxa, por tanto, luz sobre os mecanismos iniciais que conducen á aparición da diabetes tipo 1 e destaca a importancia de estudar a autorreactividade en persoas sen enfermidades autoinmunitarias para así poder diferenciar a autorreactividade fisiolóxica e a patolóxica.

A diabetes en idade pediátrica
A investigadora Gómez Touriño centra a súa investigación na diabetes infantil e xuvenil. “É unha enfermidade que nada ten que ver con que os nenos e nenas e adultos xoves coman mal, esa é a diabetes tipo II. A diabetes en idade pediátrica está condicionada polo feito de que o seu sistema inmunitario se confunda e mate o páncreas. Ao facelo e matar as células do páncreas, este non pode producir insulina”, explica.

Desde o grupo de Inmunidade e Pequenas Moléculas do CiMUS da USC búscase avanzar no coñecemento dos mecanismos que provocan esta enfermidade, empregando novidosas técnicas moleculares e de secuenciación, propoñendo unha explicación alternativa ás causas que subxacen ao proceso autoinmunitario que caracteriza esta patoloxía.