Créditos ECTS Créditos ECTS: 4.5
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 74.25 Horas de Titorías: 2.25 Clase Expositiva: 18 Clase Interactiva: 18 Total: 112.5
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Didácticas Aplicadas
Áreas: Didáctica da Expresión Corporal
Centro Facultade de Formación do Profesorado
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
• Coñecer os contextos socioeducativos das persoas con diversidade funcional.
• Aprender e empregar a terminoloxía máis adecuada en relación coa atención á diversidade.
• Coñecer as referencias normativas, os compoñentes organizativos e didácticos contorna á inclusión educativa.
• Analizar as principais implicacións físicas, psíquicas e sociais segundo os tipos de diversidade funcional.
• Ser capaz de planificar e poñer en práctica estratexias inclusivas en educación física.
• Empregar recursos didácticos específicos en función das características da persoa con diversidade funcional.
Bloque I: Aproximación á Educación Física Inclusiva.
• Datos dalgunhas realidades.
• Propósitos institucionais.
• Inclusión fronte a integración.
• Algunhas aclaracións terminolóxicas.
Bloque II: A inclusión no contexto escolar.
• Marco legal.
• Compoñentes organizativos da inclusión educativa.
• Compoñentes didácticos da inclusión educativa.
• Modelo de actividade física adaptada.
Bloque III: Estratexias inclusivas.
Bloque IV: Descrición, implicacións e orientacións didácticas segundo as diversidades funcionais:
• Motriz e orgánica.
• Intelectual.
• Auditiva.
• Visual.
• Trastorno mental.
Bloque V: Deporte adaptado.
BÁSICA
Caus, N., & Santos, E. (2011). Análisis de la labor docente en el proceso de inclusión de alumnado con discapacidad en el área de educación física. Educación y Diversidad, 5(1), 119-130.
Consejo Superior de Deportes (2014). La inclusión en la actividad física y deportiva. La práctica de la Educación Física y Deportiva en entornos inclusivos. Paidotribo: Barcelona.
Ríos, M. (Coord.). (2010). Plan Integral para la actividad física y del deporte. Versión 1. Personas con discapacidad. Consejo Superior de Deportes: Madrid.
COMPLEMENTARIA
Abarca-Sos, A., Julián-Clemente, J. A., & García-González, L. (2013). Adaptación del currículum ordinario de educación física en educación primaria y propuesta metodológica para alumnado escolarizado en centros de educación especial. Ágora para la Educación Física y el Deporte, 15(3), 228-242.
Baena-Extremera, A., & Ruiz-Montero, P. J. (2015). Valoración del alumno con discapacidad intelectual. adaptaciones y medidas para la educación física escolar. TRANCES: Revista de Transmisión del Conocimiento Educativo y de la Salud, 7(3), 343-358.
Blández, J., Fernández, E., & Sierra, M. A. (2007). Estereotipos de género, actividad física y escuela: La perspectiva del alumnado. Profesorado. Revista de currículum y formación del profesorado, 11(2), 1-21.
Capllonch, M., & Figueras, S. (2012). Educación Física y comunidades de aprendizaje. Estudios Pedagógicos XXXVIII, 1, 231-247.
Casanova, M. A. (2011). Evaluación para la inclusión educativa. Revista Iberoamericana de Evaluación Educativa, 4(1), 79-89.
Devís, J., Fuentes, J., & Sparkes, A. (2005).¿Qué permanece oculto del currículum oculto? Las identidades de género y de sexualidad en la Educación Física. Revista Iberoamericana de Educación, 39, 73-90.
Gómez, M., Valero, A., Peñalver, I., & Velasco, M. (2008). El trabajo de la motricidad en la clase de educación física con niños autistas a través de la adaptación del lenguaje Benson Schaeffer. Revista Iberoamericana de Educación, 46, 175-192.
González, J., & Baños, L. M. (2012). Estudio sobre el cambio de actitudes hacia la discapacidad en clases de actividad física. Cuadernos de Psicología del Deporte, 12(2), 101-108.
López, V. M. (2012). Didáctica de la educación física, desigualdad y transformación social. Estudios Pedagógicos XXXVIII, 1, 155-176.
Ocete, C., Pérez-Tejero, J., & Coterón, J. (2015). Propuesta de un programa de intervención educativa para facilitar la inclusión de alumnos con discapacidad en educación física. Retos, 140-145.
Piedra, J., Rembrandt, A., Ries, F., & Ramirez, G. (2013). Homofobia, heterosexismo y Educación Física: percepciones del alumnado. Profesorado. Revista de curriculum y formación del profesorado, 17(1), 325-338.
Ríos, M (2006). Estrategias inclusivas en el área de Educación Física. Tándem, 21, 1-6.
Ríos, M. (2009). La inclusión en el área de Educación Física en España. Análisis de las barreras para la partipación y aprendizaje. Ágora para la Educación Física y el Deporte, 9, 83-114.
Soto-Rey, J., & Pérez-Tejero, J. (2014). Estrategias para la inclusión de personas con discapacidad auditiva en Educación Física. Revista Española de Educación Física y Deportes, 406, 93-101.
Torres, D. (2005). Propuesta de programación didáctica coeducativa en Educación Física en Educación Primaria: Un caso de la sierra de Madrid. Retos, 8, 43-49.
XERAIS
G4-Fomentar a convivencia na aula e fóra dela e abordar a resolución pacífica de conflitos. Saber observar sistematicamente contextos de aprendizaxe e convivencia e saber reflexionar sobre eles.
G5-Deseñar e regular espazos de aprendizaxe en contextos de diversidade e que atendan á igualdade de xénero, á equidade e ao respecto aos dereitos humanos e que conformen os valores da formación cidadá.
G10-Reflexionar sobre as prácticas de aula para innovar e mellorar o labor docente. Adquirir hábitos e destrezas para a aprendizaxe autónomo e cooperativo e promovelo entre o estudantado.
ESPECÍFICAS
E6-Identificar e planificar a resolución de situacións educativas que afectan a estudantes con diferentes capacidades e distintos ritmos de aprendizaxe.
E15-Coñecer e abordar situacións escolares en contextos multiculturais.
E58-Comprender os principios que contribúen á formación cultural, persoal e social dende a educación física.
E60-Adquirir recursos para fomentar a participación ao longo da vida en actividades deportivas dentro e fóra da escola.
BÁSICAS
B.2-Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo.
B.4-Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado.
TRANSVERSAIS
T.1-Coñecemento instrumental da lingua galega.
T.3-Coñecemento instrumental das tecnoloxías da información e da comunicación.
Tendo en conta as características da materia é necesario desenvolver unha metodoloxía que integre teoría e práctica. Para iso combinaranse as sesións expositivas, de carácter máis teórico, con sesións de laboratorio centradas na aplicación práctica dos coñecementos. As actividades iniciais estarán orientadas a obter información que permita articular a docencia para favorecer aprendizaxes significativas. A metodoloxía docente empregada nas actividades formativas porá máis énfases na aprendizaxe autónoma e significativo do alumno, sen esquecerse que a aprendizaxe é un proceso dependente do ensino. A metodoloxía será activa, colaborativa e participativa axudando ao estudante a recompilar e organizar a información, a formar e construír conceptos, a construír e verificar hipóteses partindo das súas indagacións, a expresar os seus coñecementos e transferir os conceptos dun contexto a outro. En definitiva, estáselle ensinando de xeito activo, colaborativa e participativa a “aprender a aprender”.
Tanto a metodoloxía como todas as actividades enunciadas están, en maior ou menor medida, relacionadas con todas as competencias enunciadas. Tanto nas sesións expositivas como interactivas, o alumnado deberá realizar exposicións orais relacionadas cos coñecementos que vai adquirindo a partir das distintas actividades como lecturas, procura de información, exploración de sitios web, observación e investigación na aula, discusións con outros compañeiros, e calquera outra que contribúa á construción de coñecemento.
Tamén se realizarán sesións programadas de titoría dirixidas á orientación e supervisión das actividades de traballo autónomo que debe realizar o alumnado, tanto a nivel individual como en grupo. Para a realización deste traballo o alumnado contará cos recursos bibliográficos necesarios que serán proporcionados en formato impreso, a través da guía docente, ou a través da plataforma virtual da USC.
SESIÓNS EXPOSITIVAS
A metodoloxía principal que se utilizará será a clase maxistral participativa na que se combinarán as explicacións do con debates, interrogantes, casos prácticos, visualización de contidos multimedia, exemplos e descansos activos.
SESIÓNS INTERACTIVAS
Realizaranse no pavillón da Facultade e estruturaranse en tres fases: momento de encontro, de actividade motriz e despedida. Buscarase a adquisición das competencias para fomentar o desenvolvemento da motricidade en contextos diversos a partir da experimentación de situacións motrices, a reflexión construtiva e a análise. Ademais, o alumnado asumirá o rol de docente dirixindo parte dunha sesión e coavaliando as intervencións educativas dos seus compañeiros/as.
TRABALLO GRUPAL
Consistirá no deseño e aplicación dunha sesión de deporte adaptado.
TRABALLOS INDIVIDUAIS
Fundamentalmente, sen que esta actividade sexa exclusiva, desenvolveranse traballos individuais de aula.
TITORÍAS
Servirán para reforzar as aprendizaxes das sesións expositivas e interactivas, e supervisar e orientar o correcto desenvolvemento dos traballos individuais e grupais
AULA VIRTUAL
Deseñarase coma un espazo de aprendizaxe útil para interactuar co alumnado, aloxar recursos bibliográficos, completar as actividades formativas, guiar o traballo autónomo e supervisar o proceso de ensinanza-aprendizaxe.
Normas que rexen as sesións:
No seu conxunto:
- Chegar a tempo e non saír ata o remate da sesión.
- Non comer nin beber.
Sesións prácticas:
- Asistir con calzado deportivo e con roupa que permita o movemento cómodo.
- Colaborar na búsqueda, colocación e recollida do material cando corresponda.
- O alumnado que, nas sesións expositivas ou interactivas, non cumpra o horario terá a falta correspondente.
- Dúas faltas de incumprimento de horario contarán coma unha falta de asistencia.
Por último, resulta necesario contemplar os seguintes aspectos en canto á metodoloxía:
- A docencia expositiva e interactiva será de carácter presencial.
- As titorías poderán realizarse de maneira presencial, virtual (Microsoft Teams), ou mediante correo electrónico. Para as dúas primeiras opcións, será necesario solicitude previa por parte do alumnado, e posterior confirmación por parte do profesor responsable da materia.
- Contémplase o uso das plataformas tecnolóxicas institucionais (correo electrónico, aula virtual da materia e Microsoft Teams) como recursos para a difusión dos materiais, realización e/ou entrega de tarefas e, en xeral, facilitar a comunicación e un mellor aproveitamento da materia.
A avaliación atenderá aos seguintes apartados:
1) Asistencia e participación nas sesións expositivas e interactivas (30% da nota final):
Segundo indica a normativa da USC, é condición necesaria para superar as materias a asistencia a un mínimo do 80% das sesións presenciais da materia; polo tanto, non cumprir este requisito suporá a non superación da materia na primeira oportunidade.
Para acadar cualificación neste apartado o alumnado deberá asistir, como mínimo, ao 80% das sesións e implicarse activamente nelas.
A asistencia controlarase mediante listaxe de control.
2) Informes escritos e outras producións (20% da nota final):
Consistirá na realización dun gran traballo sobre as competencias que se indican no programa e dos que pode requerirse tanto a elaboración grupal coma a presentación oral.
Este traballo consiste no deseño dunha sesión educativa inclusiva (45 min), a aplicar no marco organizativo dunha actividade escolar, complementaria ou extraescolar, para un grupo-clase de Primaria de libre elección. Este traballo realizarase en parellas ou tríos.
O guión para o desenvolvemento do traballo comunicarase na Aula Virtual da materia e entregarase en tempo e forma na tarefa correspondente na Aula Virtual.
3) Probas específicas (50% da nota final):
Esta porcentaxe estará repartida en dúas partes:
A. Proba escrita obxectiva (Exame: 20% da nota final):
A data do exame será publicada no calendario oficial de exames da páxina web da facultade, tanto para a primeira oportunidade como para a segunda.
Aquelas persoas que na primeira oportunidade suspendan o exame e/ou a materia, poderán presentarse á segunda oportunidade.
Para superar esta parte deberase alcanzar unha nota mínima dun 5 no exame final.
Cabe a posibilidade de que esta proba se realice na aula de informática mediante cuestionario no campus virtual.
B. Realización de tarefas reais ou simuladas (Deseño, dirección e desenvolvemento dunha sesión práctica: 30% da nota final):
O alumnado deberá dirixir unha sesión en grupo (parellas ou trí atendendo aos obxectivos previamente establecidos (expostos na folla de aprobación da sesión).
Proporcionaranse os detalles concretos dos criterios da avaliación na guía docente que se facilitará ao comezo do curso.
Outras aclaracións sobre a AVALIACIÓN:
Para aprobar a materia na primeira oportunidade será preciso:
- Asistir un mínimo do 80% a tódalas sesións.
- Obter unha cualificación mínima de 5 puntos (sobre 10) en cada un dos diferentes apartados da avaliación e na cualificación global.
Se algunha persoa comete calquera falsificación ou outro tipo de fraude, e é descuberta, será cualificada coma "suspenso" na oportunidade correspondente. Para os casos de exercicios ou probas fraudulentas, aplicarase o recollido na “Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e revisión de cualificacións” da USC.
SEGUNDA OPORTUNIDADE
O alumnado que non supere a materia na 1ª oportunidade pode facelo nunha 2ª. Nesta, os apartados 1) e 3b) non poderán ser subsanados, xa que se corresponden coa avaliación continua da materia. A cualificación obtida nos apartados 1) e 3b) da avaliación manteranse con respecto aos resultados obtidos no período ordinario, polo que soamente se poderán subsanar os apartados 2) e 3A) da avaliación (traballos e exame = 40%).
Para a superación da materia, terase en conta o explicado no apartado Outras aclaracións sobre a AVALIACIÓN anteriormente expostas.
O alumnado de 2ª convocatoria (repetidor) poderá:
- Optar por implicarse en todas as actividades que realiza o alumnado ordinario dende inicios do semestre e, neste caso, acadará novas cualificacións nos diversos apartados de avaliación.
- Optar por non participar da actividade ordinaria da materia, neste caso manteránselle as cualificacións obtidas no curso anterior, tendo que presentarse de novo á proba específica.
Todo o alumnado repetidor deberá poñerse en contacto coa docente (empregando o horario de titorías) nas primeiras semanas de semestre, para concretar o seguimento da materia.
ALUMNADO CON DISPENSA DE ASISTENCIA
Ó alumnado con dispensa de asistencia aplicaráselle a “Instrución Nº 1/2017 da Secretaría Xeral sobre a dispensa de asistencia a clase en determinadas circunstancias” e deberá contactar co docente na mesma semana na que se solicita para concretar o seu plan de traballo na materia e, se é preciso, acordar as adaptacións que fosen pertinentes para atender cada situación particular.
Seguirase este mesmo criterio co alumnado que presente calquera tipo de diversidade funcional ou dificultade para un seguimento diario normal da materia, sempre que a súa situación estea xustificada.
De maneira xeral (aínda que non definitiva, dependendo de cada caso), o alumnado que presente a dispensa de asistencia certificada e non poida asistir a ningunha sesión interactiva e expositiva, terá uns criterios de avaliación diferentes:
- 40% Traballo da sesión.
- 20% Defensa e presentación do traballo.
- 40% Exame final.
ALUMNADO CON NECESIDADES ESPECÍFICAS DE APOIO EDUCATIVO
O alumnado con algunha diversidade funcional e que requira de adaptacións ou apoio para seguir o desenvolvemento normal da materia deberá acudir ao Servizo de Participación e Integración Universitaria (SPIU), e, inmediatamente despois, falar co docente para concretar o seu plan de traballo na materia e, de ser preciso, acordar as adaptacións que fosen pertinentes para atender cada situación particular.
122,5 horas totais (38,5 presenciais e 74 de traballo autónomo), que se reparten do seguinte xeito:
• Actividades expositivas en grupo grande: 18 horas presenciais e 25 de traballo autónomo.
• Actividades interactivas en grupo mediano: 18 horas presenciais e 36 de traballo autónomo.
• Actividades titoriais en pequeno grupo: 2,5 horas presenciais e 13 de traballo autónomo.
- Ler a guía docente proporcionada ó principio do curso. Consultar o que non se entenda.
- Coñecer os obxectivos, contidos, metodoloxía, modalidades de avaliación (requisitos, traballos, actividades, exames...) e cualificación (porcentaxes) da materia.
- Anotar as datas de entrega dos traballos e exame.
- Entregar todos os documentos solicitados polo docente no prazo indicado, revisando a súa caligrafía, ortografía e gramática.
- Participar de forma activa, construtiva e constante. A asistencia por si mesma non produce aprendizaxe.
- Consultar o campus virtual diariamente.
- Utilizar as titorías académicas para resolver dúbidas durante o proceso.
A USC é unha universidade presencial, polo que é preceptiva a asistencia a un mínimo do 80% das sesións de aula. As adaptacións desta norma xeral ós casos específicos exporase na guía docente da materia, pero sempre buscarase garantir a equidade na avaliación e a igualdade de oportunidades entre todo o alumnado.
En tales circunstancias, o alumnado non asistente habitual deberá respectar as datas establecidas de entrega de traballos, sendo tamén recomendable que manteña contacto co docente a través das titorías para asegurar o adecuado progreso na materia e a superación dos obxectivos de aprendizaxe.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.
Por necesidades de docencia o presente programa poderá ser modificado antes do comezo da impartición da materia, comunicando ditas modificacións ao alumnado por medio da guía docente que se lles proporcionará.
Uxia Garrido Filgueira
- Departamento
- Didácticas Aplicadas
- Área
- Didáctica da Expresión Corporal
- Teléfono
- 982821047
- Correo electrónico
- uxia.garrido [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Escola Universitaria
Ruben Navarro Paton
- Departamento
- Didácticas Aplicadas
- Área
- Didáctica da Expresión Corporal
- Teléfono
- 982821033
- Correo electrónico
- ruben.navarro.paton [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Joaquín Lago Ballesteros
- Departamento
- Didácticas Aplicadas
- Área
- Didáctica da Expresión Corporal
- Teléfono
- 982821023
- Correo electrónico
- joaquin.lago [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Contratado/a Doutor
Pablo Garcia Marin
- Departamento
- Didácticas Aplicadas
- Área
- Didáctica da Expresión Corporal
- Teléfono
- 982821037
- Correo electrónico
- pablo.garcia [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Contratado/a Doutor
Marcos Mecias Calvo
Coordinador/a- Departamento
- Didácticas Aplicadas
- Área
- Didáctica da Expresión Corporal
- Teléfono
- 982821074
- Correo electrónico
- marcos.mecias [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Axudante Doutor LOU
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 10:30-12:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán, Galego | Aula 22 |
| 17:30-19:00 | Grupo /CLIS_01 | Galego, Castelán | Pavillón |
| 19:00-20:30 | Grupo /CLIS_02 | Galego, Castelán | Pavillón |
| 23.01.2025 09:00-11:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 29 |
| 17.06.2025 16:00-18:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 24 |