Patricia González: «Unha persoa pode emprender soa, pero rodearse e nutrirse dun bo equipo é o mellor»
16 de abril. Día Mundial do Emprendemento. Un día onde os protagonistas son a creatividade, a innovación, a valentía e o coñecemento. O éxito, pero tamén o fracaso. Lanzar un negocio desde cero pode ser tan gratificante como aterrador. E moitos quedan polo camiño. Con todo, das mans adecuadas, esta viaxe é menos arduo. Unha desas mans é Patricia González Alonso.
A técnica de Transferencia e Emprendemento do Campus Terra pertence á Área de Valorización, Transferencia e Emprendemento da USC, unha oficina encargada de escoitar as ideas dos estudantes e investigadores para analizar a viabilidade dos seus proxectos e guialos no seu despegamento cara ao mercado. Durante este traxecto, ofrécenlles apoio en tarefas crave como a definición do plan de negocio ou a procura de financiamento.
O labor destes profesionais resulta absolutamente crítica para reforzar a conexión e establecer sinerxias entre o mundo académico e empresarial. Dous ámbitos que, en ocasións, pecan de estar demasiado afastados. Pero que, cando entran en contacto, teñen un potencial abismal.
A área onde traballa Patricia González Alonso representa o sólido esforzo do Campus Terra por impulsar o espírito emprendedor tanto dentro como fóra das aulas. Un esforzo que se traduce na posta en marcha de multitude de programas e iniciativas dirixidos a dar máis visibilidade a unha saída profesional que, na maioría dos casos, non se contempla como a primeira opción.
O seu obxectivo, como nos explica nesta charla, é cambiar isto.
Cal é a misión principal das Oficinas de Transferencia?
Tempo atrás, as Oficinas de Transferencia de Resultados de Investigación eran coñecidas como OTRIs. Na Universidade de Santiago de Compostela, dentro da OTRI están a área de Xestión da Investigación, a área de Promoción e Estratexia Científica e a área de Valorización, Transferencia e Emprendemento, onde traballamos.
O noso obxectivo é transferir e multiplicar o impacto social e económico do coñecemento (Know How) e os resultados xerados dentro da universidade, así como impulsar o emprendemento dentro da comunidade universitaria. Facémolo a través da identificación, protección e valorización de resultados de investigación e a súa transferencia ao mercado a través de licenzas a empresas ou ben a través da creación de empresas de base de coñecemento (EBC). Ademais, promocionamos o emprendemento e a cultura emprendedora dentro da universidade e dos grupos de investigación.
Que perfís pódense ver beneficiados destas actividades?
Principalmente centrámonos en investigadores que queren poñer en marcha unha empresa dentro da universidade: as spin offs, empresas baseadas no coñecemento. Tamén nos centramos nos universitarios que estudan aquí e que queren saber que é o mundo do emprendemento ou que, cun equipo, queiran poñer en marcha un proxecto empresarial.
Que tipo de axuda concreta poden recibir as persoas que acoden a esta área?
Hai axudas de todo tipo. Temos programas de xeración de ideas emprendedoras, hackáthones, que facemos no campus de Lugo e no de Santiago. Aquí denomínase Terra Creative Jam, e xa imos pola terceira edición. Son eventos de creatividade e innovación para que os alumnos que queren ter coñecemento do emprendemento xeren ideas nunha fin de semana, algo moi ligado ao brainstorming, para coñecerse e traballar en equipo.
Unha vez téñense as ideas, temos dous programas de emprendemento. Un é propio, da universidade: o programa ARGOS, no que se pode participar cunha idea propia ou con resultados de investigación da USC. É un programa que leva varios anos de andaina, e ten como obxectivo sensibilizar a estudantes e investigadores para que a través do traballo en equipos multidisciplinares elabórense proxectos de negocio viables e promóvase a creación de empresas no ámbito universitario.
Cremos que a multidisciplinariedad no equipo é moi importante, que non todos pertenzan á mesma área de estudos. Por exemplo, que estudantes de ADE ou Empresa e Tecnoloxía xunto cos estudantes da EPSE desenvolvan un proxecto empresarial conxunto.
Temos outro programa de emprendemento, o programa Explorer. Está promovido polo Banco Santander a través do Centro Internacional Santander Emprendemento, no que colaboran a USC e a Xunta de Galicia desde hai bastantes anos. Conseguimos varios premios a nivel nacional en Santiago e en Lugo quedamos ás portas dos dez proxectos finalistas a nivel nacional e internacional.
É un programa de 12 semanas onde os estudantes participan con ideas, de maneira individual ou por equipos e dáselles formación en materia de emprendemento para desenvolver esas ideas en proxectos empresariais. É un programa que non só diríxese a alumnos da universidade, senón que é aberto a público de toda a provincia de Lugo e arredores que lles interese participar. Pero estes son programas de pre-incubación, de iniciación.
Á parte, hai outros programas para os alumnos interesados no emprendemento e que acabamos de sacar, como o programa ÍCARUS. Este programa, que ten aberto actualmente un novo período de participación, céntrase en premiar a estudantes da USC de calquera área de coñecemento impartida na USC que haxan desenvolvido TFG, TFM ou tese cun enfoque de aplicación, transferencia e impacto na sociedade.
Tamén, para promocionar o emprendemento entre a comunidade universitaria e complementando a estes programas temos o Campus de Emprendemento e os concursos de ideas e proxectos.
Se teño unha idea clara de proxecto, ademais deses programas, poderían acompañarme con necesidades concretas que poidan xurdir para facilitar a aterraxe do devandito proxecto no mercado?
Si, apoiamos tanto a investigadores como a alumnos. Se os investigadores teñen uns resultados potencialmente transferibles a mercado e teñen en mente crear unha spin off, sentámonos con eles desde o principio e analizamos a tecnoloxía ou o coñecemento que desenvolveron para identificar aquela que pode ser transferible.
Para a aterraxe do proxecto no mercado incorporamos figuras como o interim manager, que lles axuda no desenvolvemento do proxecto empresarial e do plan de negocio, na procura de posibles clientes, na escalabilidade... A spin off compóñena investigadores que, normalmente non teñen moitos coñecementos no ámbito de xestión, por iso poñemos sempre un perfil xestor no proxecto. Unha vez que a empresa se constitúa, a idea é que poida formar parte do equipo promotor.
Doutra banda, moitos alumnos que queren poñer en marcha proxectos pregúntannos que é emprender ou como montar unha empresa. Nós vemos que idea teñen e se está verde tratamos de canalizala con programas. Somos coordinadores e mentores, estamos no día a día traballando con eles no desenvolvemento dos proxectos.
Cando vemos que o proxecto xa conta cun plan de negocio e viabilidade e está maduro, pásase da etapa de preincubación á etapa de saída e incubación. Neste caso o apoio iría encamiñado á obtención de financiamento para lanzar o proxecto. Tamén moitas veces canalizámolos a través doutros programas de incubación e aceleración (Viagalicia, BFFOOD, BFAERO, etc), onde se lles apoia con inxección de financiamento e asesoramento para que poidan arrincar.
E cal é o seu papel en materia de financiamento? Os managers ofrecen consellos para obter liñas de axuda ou hai unha participación máis directa?
Nas spin offs a USC é socia e entra cunha porcentaxe do capital. Apoiámolos directamente desde o seu nacemento con asesoramento, con capital e coa procura de financiamento... Normalmente, aos cinco anos xa teñen estabilidade e podemos saír.
Como se decide cando e como investir?
Nós facemos unha auditoría interna para valorar os proxectos xurdidos de coñecemento da universidade que cumpren cos requisitos para ir a Consello de Goberno. A través deste órgano interno apróbase a participación na spin-off e a transferencia do devandito coñecemento á empresa para a súa explotación.
Á parte, temos contactos con fondos de capital risco que invisten nestas empresas. Como Unirisco, que invisten en proxectos de universidades, e outros fondos de capital que traballan normalmente coa universidade e cos que tratamos de ter reunións para presentarlles proxectos da universidade. Tamén en Lugo contamos con LugoTransforma, fondo de capital do Concello, onde tratamos que proxectos da USC póidanse beneficiar destes fondos.
Seguro que impulsaron máis dun proxecto de renome…
Algúns son moi coñecidos, e outros son máis coñecidos entre a comunidade universitaria. Algúns que saíron de resultados de investigación do Campus de Lugo son 3edata, TasteLab, iBoneLab. Tamén saíu no seu día Innolact, pero naquel momento a universidade non participaba nas empresas.
Das promovidas por alumnos dentro dos programas de emprendemento está Innogando, que teñen agora mesmo bastante recoñecemento na dixitalización das granxas, LegalMit ou LexDigo, avogadas e emprendedoras luguesas que desenvolveron un SaaS para avogados, así como Aobá Upcycling, que tamén en Lugo dan unha segunda vida a pezas en desuso.
Hai moitos proxectos desenvolvéndose a día de hoxe? A participación adoita ser estable ou está máis ligada á conxuntura do mercado?
Recentemente constituímos XuvenLab Ciencia, o ano pasado, e este ano constituímos tamén Agroecology Innovation Advisore. Os investigadores teñen a idea de crear unha spin off, pero quizais teñen aversión a lanzarse. Nós tentamos canalizala e acompañar a aqueles grupos moi próximos a mercados que teñen desenvolvementos tecnolóxicos con transferencia clara á sociedade.
Por outra banda, non moitos universitarios teñen sempre ideas emprendedoras. Aquí temos complicacións e necesítase moito máis coñecemento e promoción da cultura emprendedora, a innovación e a creatividade en todas as etapas académicas.
Temos un problema, porque tratamos de promover o emprendemento, pero aos estudantes adóitaselles recomendar opositar ou traballar para unha empresa. Emprender non o adoitan ver como unha saída profesional segura. Montar unha empresa por conta propia non adoita ser a primeira opción e quizais o pensamento erróneo e o medo para fallar como algo negativo. O ámbito empresarial gústalles, teñen ideas e queren participar, pero poucos teñen a madurez suficiente para facelo…
Falta máis apoios desde o ámbito familiar e académico e que se vexa o autoemprego e emprender como unha vía para labrarse unha carreira profesional.
Para finalizar, que ten que ter un proxecto para que vexan potencial? Hai algún denominador común para que salga adiante?
Hai dous puntos críticos e moi relevantes para que un proxecto teña cabida no mercado. Ten que ter potencial innovador. Non ten que ser rompedor, pero si cubrir un nicho de necesidade non cuberto. E ten que estar promovido por un equipo. Unha persoa pode emprender soa, pero rodearse e nutrirse dun equipo é o mellor.
Estas son dous das cousas que máis se valoran no emprendemento e que máis valoran os posibles investidores. Que o equipo estea ben configurado e que o proxecto teña potencial innovador e escalabilidade, ademais de que haxa mercado para ese produto ou proxecto.
Desde o Campus colaboramos con outros axentes do ecosistema emprendedor como son a Fundación da Confederación de Empresarios de Lugo ou o viveiro do Concello de Lugo, Cei Nodus. Os proxectos que saen do Campus alóxanse nos viveiros de empresas de ambas as entidades. Tamén desde o Campus colaboramos con aceleradoras xa comentadas anteriormente, BFAero, BFFood, Viagalicia…