Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 51
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Historia
Áreas: Historia Contemporánea
Centro Facultade de Humanidades
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
Analizar as cuestións chave que permitan abordar o estudo dos fenómenos históricos desde unha persepctiva de xénero.
Dotar ao alumnado dos recursos instrumentais para desenvolver as súas capacidades cognitivas para a articulación dos xéneros na historia.
Respectar a diversidade e pluralidade de ideas, persoas e situacións.
A materia atenderá inicialmente á evolución teórica e metodolóxica seguida pola Historia das Mulleres desde
a súa aparición ata os nosos días, facendo especial fincapé á inflexión que supuxo na devandita traxectoria a
aparición do concepto “xénero” como categoría de análise. Incluirase nesta revisión a crítica a conceptos clave
da construción social e cultural das relacións de poder e as desigualdades baseadas no diformismo sexual. A continuación,
estudaranse os procesos históricos máis significativos @teniendo en cuenta as relacións de xénero e
considerando o papel das mulleres nas sociedades contemporáneas. Profundarase na xénese,
permanencia e cambios habidos na conceptualización do feminino e as relacións de xénero, así como as
estratexias desenvolvidas polas mulleres para cuestionar ou desafiar tales modelos. Prestarase especial atención aos
movementos sociais impulsados por mulleres tendentes á consecución de dereitos individuais e acceso á
cidadanía, unha das características fundamentais dos procesos de modernización das sociedades
occidentais.
Tema 1. A historia das mulleres: evolución, logros e retos. O xénero como concepto analítico.
Tema 2. A construción da discriminación social e política das mulleres: economía (traballo), poder (ordenamento xurídico) e educación ao longo da época contemporánea.
Tema 3. As representacións culturais: modelos e antimodelos de feminidades e masculinidades desde o século XIX ata a actualidade.
Tema 4. Conciencia feminina e feminismos: dos protofeminismos á interseccionalidad e o ecofeminismo
Tema 5. Historia das diversidades sexuais na época contemporánea.
AGUADO, Ana, ORTEGA, Teresa (Eds.), Feminismos y antifeminismos. Culturas políticas e identidades de género en la España del siglo XX, PUV, Valencia, 2011.
AL-SA'DAWI, N., La cara oculta de Eva: la mujer en los países árabes, Madrid, Kailas, 2017.
AMELANG, James S; NASH, Mary (coords.) Historia y género. Las mujeres en la Europa moderna. València: Institució Valenciana d'Estudis i Investigació, 1990.
ANDERSON, Bonnie & ZINSSER, Judith; Historia de las Mujeres: una historia propia. Barcelona, Crítica, 1991
ARESTI, Nerea, Masculinidades en tela de juicio: hombres y género en el primer tercio del siglo xx, Madrid, Cátedra, 2010.
BALLARIN, Pilar, La educación de las mujeres en la España contemporánea (siglos XIX-XX), Síntesis, 2001.
BARD, Christine (Ed.), Un siglo de antifeminismo, Biblioteca Nueva, Madrid, 2000.
BOCK, Gisela, La mujer en la Historia de Europa, Crítica, Barcelona, 2001.
BORDERIAS, Cristina (ed.), La Historia de las mujeres: perspectivas actuales, Barcelona, Editorial Icaria, 2009.
CAINE, Barbara; SLUGA, Glenda, Género e Historia: Mujeres en el cambio sociocultural europeo, de 1780 a 1920. Madrid, Narcea, 2000
CHAMOULEAU, Brice (ed.): De colonialidad. Perspecivas sobre sujetos y género en la historia contemporánea española, Postmetrópolis, Madrid, 2017
CUESTA, Josefina (dir.) Historia de las mujeres en España. Siglo XX, Instituto de la Mujer, Madrid, 2004, 4 vols.
DUBY, Georges; PERROT, Michelle, (Dir.), Historia de las mujeres. El siglo XX, Taurus, Madrid, 1993, vols. 4 & 5.
FERRÁNDEZ PÉREZ, Daniela, A defunción dos sexos. Disidencias sexuais na Galicia contemporánea, Xerais, 2022
GALLEGO, Henar, Feminidades y masculinidades en la historiografía de género. Granada, Comares, 2018
GARRIDO, Elisa (Ed.), Historia de las mujeres en España, Síntesis, Madrid, 1997.
MÉRIDA, Rafael, Manifiestos gays, lesbianos y queer. Testimonios de una lucha (1969-1994), Icaria, Barcelona, 2009
MIRA, Alberto, De Sodoma a Chueca. Una historia cultural de la homosexualidad en España en el siglo XX, Barcelona-Madrid, Egales, 2004
MORANT, Isabel (Dir.), Historia de las mujeres en España y América Latina. Del siglo XX a los umbrales del siglo XXI, Cátedra, Madrid, 2005-2006
NASH, Mary, Mujeres en el mundo. Historia, retos y movimientos, Alianza, Madrid, 2004 (reed. 2012)
NIELFA, Gloria, Mujeres y hombres en la España franquista: sociedad, economía, política, cultura, Madrid, Universidad Complutense, 2003.
OFFEN, Karen, Feminismos europeos, 1700-1950. Una historia política, Madrid, Akal, 2015
ORTEGA, Teresa Mª et al. (Ed.), Mujeres, dones, mulleres, emakumeak: estudios sobre la historia de las mujeres y del género, Madrid, Cátedra, 2021
ORTEGA, Teresa Mª; CABANA, Ana, Haberlas, haylas. Campesinas en la historia de España en el siglo XX, Madrid, Marcial Pons, 2021
ORTEGA, Teresa Mª, MORENO, Mónica, Historia de las mujeres y del feminismo desde 1945. Madrid. Síntesis, 2023.
PÉREZ GARZÓN, Juan Sisinio, Historia del feminismo, La Catarata, Madrid, 2011.
RAMOS, Mª Dolores, Mujeres e Historia. Reflexiones sobre las experiencias vividas en los espacios públicos y privados, Málaga, Atenea, 1993
ROSE, Sonya O., ¿Qué es historia de género?, Alianza, Madrid, 2012
SCOTT, Joan, Género e Historia, México, Fondo de Cultura Económica, 2008
TAVERA, Susanna, et al. (dirs.): Mujeres en la historia de España: enciclopedia biográfica. Barcelona, Planeta, 2000.
THÉBAUD, Françoise: Escribir la historia de las mujeres y del género, Oviedo, KRK, 2014.
-Con02: Comprender e interpretar os fundamentos históricos, antropolóxicos, filosóficos, sociais e artísticos dos procesos culturais
- H/D02: Analizar e sintetizar información procedente de distintas fontes, valorando a súa relevancia e interese en función dos obxectivos que se persigan
- H/D05: Traballar en equipo, compartindo os coñecementos e sabéndoos comunicar ao resto do equipo, á organización e á sociedade
- H/D06: Desenvolver unha actitude crítica respecto dos fundamentos históricos, antropolóxicos e artísticos dos procesos culturais cunha especial atención á igualdade de xénero
- Comp01: Comprometerse cos valores democráticos e cos dereitos fundamentais do ser humano, atendendo, especialmente, á igualdade de xénero, á multiculturalidad e á non discriminación de persoas con diversidade funcional
- Comp08: Defender o papel da cultura como ferramenta de transformación social e resposta aos principais problemas das sociedades contemporánea
A materia consta de 24 horas de docencia expositiva, 24 horas de docencia interactiva e programaranse, ao longo do semestre, 3 horas de titorías en grupo reducido. Atendendo ao carácter presencial da materia, como ferramentas metodolóxicas empregaranse presentacións, recursos dixitais, documentos bibliográficos, leccións maxistrais, análises e comentario comentario crítico de documentos, discusións, seminarios e debates, realización de traballo en grupo ou individuais que requiran da procura e selección de información.
A metodoloxía docente participa dun sistema mixto baseado, principalmente, na combinación de tres liñas xerais de traballo. A primeira supedítase á exposición dos conceptos teóricos máis relevantes da disciplina por parte da docente con axuda dos materiais proporcionados a través do campus virtual. En segundo lugar, a través das tarefas potenciarase a participación activa do alumnado que deberá realizar unha serie de actividades complementarias e participar na elaboración de materiais para o estudo da materia co obxectivo de expoñelos #ante os seus compañeiros, co que se facilitará a ampliación de coñecementos á vez que servirá como repaso dos contidos explicados por parte da docente e dos seus compañeiros. En terceiro lugar, o estudo autónomo do alumnado e as horas de traballo persoal e, por tanto, fose da aula, permitirán que aqueles sexan capaces de conseguir un grao de coñecemento óptimo dos contidos da disciplina, participar activamente na aula virtual, elaborar con rigor os epígrafes do programa encomendados para a súa preparación, así como os distintos traballos individuais, e, en sínteses, superar positivamente a avaliación da materia.
No transcurso da docencia atenderase, na medida do posible, á realización de saídas de campo para realizar observación participante.
ACTIVIDADES FORMATIVAS MODALIDADE PRESENCIAL
Docencia expositiva, 24 horas, 100% de presencialidade
Docencia interactiva / seminario, 24 horas, 100% de presencialidade
Tutorización individual do alumnado, 3 horas, 100% de presencialidade
Exame, 4 horas, 100% de presencialidade
Traballo persoal do alumnado e outras actividades, 95 horas, 0% de presencialidade
- Asistencia e participación en aula: 10%. Para ter nota neste apartado non se pode ter faltado, sen xustificar, a máis de 4 sesións de aula
- Actividades de avaliación continua (traballos, exposicións, seminarios, debates, saídas, asistencia a conferencias, etc.): 70%
- Exame: 20%
Nas dúas oportunidades de avaliación os criterios son os mesmos
Todo o material entregado polo alumnado susceptible de ser avaliado será sometido a programas antiplagio #de acordo con as disposicións xerais da USC. A realización de exercicios ou probas fraudulentas pode conlevar o suspenso na primeira e na segunda oportunidade de avaliación. Será de aplicación o recolleito na "Normativa de avaliación do rendemento académico dous estudantes e de revisión de cualificacións".
O alumnado que dispoña de dispensa de asistencia a clase (segundo a Instrución Nº 1/2017 dá Secretaría Xeral sobre a dispensa de asistencia a clase en determinadas circunstancias), avaliarase cun exame (40% da nota final) e coa valoración das actividades de avaliación continua (60%).
95 horas
-Manter unha dedicación continuada ao estudo da materia e un uso frecuente da aula virtual
-Participar nas sesións e realizar as tarefas dentro dos prazos fixados.
-Actitude crítica e analítica fronte aos textos e materiais propostos polos docentes
ASISTENCIA A CLASE
Fixada polo Consello de Goberno da USC no Regulamento de Asistencia a clase nas ensinanzas oficiais de grao e máster da Universidade de Santiago de Compostela (2024)
Na mesma expóñense os beneficios da asistencia á clase, entre eles facilita unha “mellor comprensión da materia, a adquisición de competencias en grupos e individuais, a aprendizaxe continua, a interacción directa con outros alumnos e alumnas ou a posibilidade dunha metodoloxía docente-discente máis participativa”. Cabe lembrar que a USC é unha universidade presencial, polo que a asistencia a un mínimo do 80% das sesións de clase é obrigatoria. Nos casos contemplados na normativa da Facultade, os/as alumnos/as poderán solicitar exención oficial de docencia.
ENTREGA DE TRABALLOS. Os traballos realizados polo alumnado deben entregarse a través da aula virtual.
PERSPECTIVA DE XÉNERO: En atención a criterios de igualdade de xénero no ámbito universitario, recoméndase facer uso da linguaxe non sexista tanto no traballo cotiá de aula como nos traballos académicos encomendados.
CONTA RAI: É obrigatorio que o alumnado faga uso da conta de correo rai.
FERRAMENTAS TECNOLÓXICAS INSTITUCIONAIS: É obrigatorio o uso das ferramentas tecnolóxicas institucionais: Campus Virtual, Microsoft Office 365, e outras ferramentas facilitadas pola facultade e autorizadas como ferramentas institucionais pola USC.
USO DO TELÉFONO MÓBIL: Non se poderá empregar o teléfono móbil, salvo cando se use como instrumento de traballo seguindo as indicacións dadas polo equipo docente, responsabilizándose o alumnado das consecuencias legais e académicas que poidan derivarse dun emprego non axeitado do mesmo.
PROCESO DE ENSINO-APRENDIZAXE: Ter en conta que o proceso de ensino-aprendizaxe (clases / titorías) é de carácter privado. Neste senso, enténdese que se trata dun acto de comunicación e intercambio entre o/a docente e o estudantado matriculado na materia.
PROTECCIÓN DE DATOS: No referido á protección de datos a normativa de referencia pode ser consultada no seguinte enlace: https://www.usc.gal/es/politica-privacidad-proteccion-datos.
Para os casos de realización fraudulenta de tarefas ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico do alumnado e de revisión de calificacións: https://www.usc.gal/es/politica-privacidade-proteccion-datos
Jose Ramon Veiga Alonso
- Departamento
- Historia
- Área
- Historia Contemporánea
- Teléfono
- 982821031
- Correo electrónico
- xoseramon.veiga [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Ana Cabana Iglesia
Coordinador/a- Departamento
- Historia
- Área
- Historia Contemporánea
- Correo electrónico
- ana.cabana [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
| Mércores | |||
|---|---|---|---|
| 09:30-11:00 | Grupo /CLIS_01 | Galego | Aula 16 |
| 28.05.2026 10:00-12:30 | Grupo /CLE_01 | Aula 12 |
| 22.06.2026 10:00-12:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 14 |