Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 51
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Ciencias da Comunicación
Áreas: Comunicación Audiovisual e Publicidade
Centro Facultade de Ciencias da Comunicación
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
1. Análise dos movementos cinematográficos.
2. Estudo comparativo dos cinemas nacionais.
3. Estudo e análise das principais correntes cinematográficas.
4. Estudo da evolución histórica do cinema da realidade.
5. Estudo e análise de achegas formais e temáticas na historia do cinema.
CONTIDOS TEÓRICOS
TEMA 1. INTRODUCIÓN. MOVEMENTOS, XÉNEROS, ESCOLAS, ESTILOS.
1.1. CUESTIÓNS TEÓRICAS E HISTÓRICAS
1.2. A COMPLEXA DEFINICIÓN DO CONCEPTO DE "CINEMA NACIONAL"
TEMA 2. CINEMAS NACIONAIS (I). A LINEA XERAL OU AS PRINCIPAIS VETAS CREATIVAS DO CINEMA HISPANO. A COMPLEXA ELABORACIÓN DUN SAINETE FÍLMICO E A SÚA MESTIZAXE CON OUTROS MOVEMENTOS E MODELOS.
2.1. PERSONAXES POPULARES, SAINETESCOS E ZARZUELOS. As orixes do teatro popular e outras formas culturais. O período mudo e os primeiros sainetes escritos para o cinema. A II República e a procura dun cinema nacional-popular, Edgar Neville, Carlos Arniches e Wenceslao Fernández Flórez. CIFESA e Filmófono. Florián Rey. Benito Perojo.
2.2. A GUERRA CIVIL E OS ANOS CORENTA. Edgar Neville, o policiaco e as “puras imaxes españolas”: Verbena (1940); Domingo de carnaval (1945). Xeneracións e disidencias. Carlos Serrano de Osma
2.3. DO SAINETE AO ESPERPENTO. UNHA PROGRESIVA CRISPACIÓN DA MIRADA OU O SURGIMIENTO DUNHA MODERNIDADE POPULAR E PROPIA. Relectura(s) sobre regeneracionismo(s) e disidencia(s). Juan Antonio Bardem. Luís García Berlanga. José Antonio Neves Conde: un cineasta
e un filme sen lugar na historiografía ao uso. O popular e o cinema de xénero
2.4. UNHA ESPAÑA DEFORME, GROTESCA, ESPERPÉNTICA: Fernando Fernán-Gómez. Luís García Berlanga. Marco Ferreri.
2.5. LUÍS BUÑUEL: VIRIDIANA (1961).
TEMA 3. NEORREALISMO ITALIANO.
3.1. O CONTEXTO CULTURAL E POLÍTICO. Introdución. Verificación do neorrealismo. O cinema italiano dos anos 30: Continuidade ou ruptura? A industria cinematográfica italiana da primeira posguerra. O modo de produción do neorrealismo. Realidade, realismo, neorrealismo, linguaxe e discurso: unha aproximación teórica.
3.2 IDEOLOXÍAS E ESTILOS DO NEORREALISMO. Que realismo?. A restauración do ollo. Cesar Zavattini, teórico do neorrealismo. Obssesione. Miradas e voces do neorrealismo. As maneiras de Luchino Visconti. Roberto Rossellini, máis aló do neorrealismo. Vittorio de Sica. Giuseppe de Santis. Renato Castellani
TEMA 4. OS XÉNEROS CINEMATOGRÁFICOS E O SISTEMA DE ESTUDOS DE HOLLYWOOD.
4.1. ANÁLISE TEÓRICA-HISTORIOGRÁFICA DO XÉNERO CINEMATOGRÁFICO. Orixe histórica dos xéneros cinematográficos. Do crítico ao produtor. Estabilidade e recolocación dos xéneros: o xénero como proceso cíclico. O xénero como estrutura textual: semántica e sintaxe. O filme de xénero e o seu espectador
4.2. O DESENVOLVEMENTO DOS XÉNEROS NO SEO DO SISTEMA DE ESTUDOS HOLLYWOODIENSE. Forma e fórmula no cinema de xénero. Xéneros e cineastas. Un xénero paradigmático: o western, a narración mítica e a historia. Raoul Walsh. John Ford. Howard Hawks. As transformacións históricas do cinema do oeste. King Vidor. Bud Boetticher. Delmer Daves. Anthony Mann e o “superwestern”. Decline e revival do xénero. Outras cinematografías. O western europeo: Sergio Leone. Romeu Marchent
TEMA 5. NOVAS ONDAS E NOVOS CINEMAS DESDE OS ANOS 60. AS NOVAS NECESIDADES DA INDUSTRIA. MOVEMENTOS FORMAIS E ESTILÍSTICOS.
5.1 A NOUVELLE VAGUE FRANCESA
5.2 FREE CINEMA BRITÁNICO
5.3 O NOVO CINEMA ESPAÑOL
5.4 A TRADICIÓN NEORREALISTA E A NOVA XERACIÓN EN ITALIA. Ermanno Olmi. Os irmáns Taviani. Bernardo Bertolucci. Pier Paolo Pasolini
5.5 O NOVO CINEMA ALEMÁN. O manifesto de Oberhausen. Volker Schölondorff
5.6. EUROPA DO LESTE (Milos Forman, Miklos Jancsó),
5.7. OS NOVOS CINEMAS LATINOAMERICANOS.
5.8 XAPÓN (Nagisa Oshima, Shohei Imamura)
TEMA 6. CINEMAS NACIONAIS (II). AS TRANSFORMACIÓNS DAS ÚLTIMAS DÉCADAS NO CINEMA ESPAÑOL.
6.1. A TRANSICIÓN DEMOCRÁTICA E DESPOIS.
6.2. PEDRO ALMODÓVAR.
6.3. ALEJANDRO AMENABAR: UN CINEMA TRANSNACIONAL
6.4. REALISMOS? Agustín Díaz Yanes. Fernando León de Aranoa. Benito Zambrano. Miguel Albadalejo
6.5. Os CINEASTAS DAS XERACIÓNS ANTERIORES. Fernando Fernán-Gómez. Francisco Regueiro. Mario Camus
6.6. A PROCURA DO MITO. Julio Medem. Marc Recha Juanma Bajo Ulloa
6.7. A COMEDIA: Alex da la Iglesia e a revisitación do esperpento
6.8. O FILME COMO PENSAMENTO E ENSAIO. Víctor Erice. José Luís Guerín. Joaquím Jorda. Mercedes Álvarez. Margarita Ledo
CONTIDOS PRÁCTICOS
MODELOS DE FILMES PARA ANALIZAR
TEMA 2
¡Viva Madrid que es mi pueblo! (1927, Fernando Delgado).
La aldea maldita (1930, Florián Rey).
La señorita de Trevélez (1934, Edgar Neville).
La Verbena de la Paloma (1935, Benito Perojo).
Verbena (1940, Edgar Neville).
Domingo de carnaval (1945, Edgar Neville).
Surcos (1951, José Antonio Nieves Conde).
Esa pareja feliz (1951, Juan Antonio Bardem y Luis García
Berlanga).
¡Bienvenido, Mister Marshall! (1953, L. G. Berlanga).
Muerte de un ciclista (1955, J. A. Bardem).
El inquilino (1957, J. A. Nieves Conde).
La vida por delante (1958, Fernando Fernán-Gómez).
El pisito (1958, Marco Ferreri)
Viridiana (1961, Luis Buñuel)
El verdugo (1963, L. G. Berlanga)
El mundo sigue (1963, F. F. Gómez)
TEMA 3
Roma, ciudad abierta (1945, R. Rossellini)
Obsesiones (1943, L. Visconti)
Paisá (1946, R. Rossellini)
Limpiabotas (1946, V. de Sica, 1946)
Ladrón de bicicletas (1948, V. de Sica 1948)
Vivir en paz (1948, Luigi Zampa)
El camino de la esperanza (1950, Pietro Germi)
Umberto D (V. de Sica, 1952)
TEMA 4
El caballo de hierro (1924, John Ford)
La diligencia (1939, John Ford)
Duelo al sol (1947, King Vidor)
Rio rojo (1848, Howard Hawks)
Flecha rota (1950, Delmer Daves)
Raíces profundas (1953, George Stevens)
Johnny Guitar (1954, Nicholas Ray)
Seven Men fron Now (1956, B. Boetticher)
El hombre del oeste (1958, Anthony Mann)
Duelo en la Alta Sierra (1962, Sam Peckinpah)
Hasta que llegó su hora (1968, Sergio Leone)
Sin perdón (1992, Clint Eastwood)
Valor de ley (2010, J. y E. Coen)
TEMA 5
Los amantes (1958, Louis Malle)
Los golfos (1959, Carlos Saura)
Los cuatrocientos golpes (1959, François Truffaut)
Mirando hacia atrás con ira (1959, Tony Richardson)
Accatone (1961, P. P. Pasolini)
Antes de la revolución (1964, B. Bertolucci)
La caza (1965, Carlos Saura)
Los desesperados (1965, M. Jancsó)
Dos o tres cosas que se de ella 1966, J. L. Godard)
Tierra en trance (1967, G. Rocha)
Memorias del subdesarrollo (1968, T. G. Alea)
La rodilla de Clara (1970, Éric Rohmer)
TEMA 6
Furtivos (J. L. Borau, 1975)
El desencanto (1976, J. Chavarri)
El corazón del bosque (1978, M. Gutiérrez Aragón)
El diputado (Eloy de la Iglesia, 1978)
Arrebato (1979, Iván Zulueta)
¿Qué he hecho yo para merecer esto¡¡¡ (1985, P. Almodóvar)
El viaje a ninguna parte (1986, Fernando Fernán-Gómez)
El encargo del cazador (1990, Joaquín, Jordá)
Madregilda (199, Francisco Regueiro)
El sol del membrillo (1992, Víctor Erice)
La madre muerta (1993, J. Bajo Ulloa)
Sombras en una Batalla 1993, Mario Camus)
El día de la bestia (1995, Alex de la Iglesia)
Tren de sombras (1996, José Luis Guerín)
El arbol de las cerezas (1998, Marc Recha)
Monos como Becky (1999, Joaquín Jordá)
Hable con ella (2002, Pedro Almodóvar)
Las horas del día (2003, Jaime Rosales)
Mar adentro (2004, Alejandro Amenábar).
BIBLIOGRAFÍA BÁSICA
Altman, Rick. (2000). Los géneros cinematográficos. Paidós.
Bordwell, David y Thompson, Kristin. (1994). Film History: An introduction. McGraw-Hill.
Brunetta, Gian Piero (dir.). (2011) Historia mundial del cine. Akal.
Castro de Paz, José Luis, Pérez Perucha, Julio y Zunzunegui, Santos, (dirs.). (2005). La nueva memoria. Historia(s) del cine
español. Vía Láctea.
VV. AA. (1995). Historia General del Cine, XII volúmenes. Cátedra.
BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA
Allen, Robert C. y Gomery, Douglas (1995). Teoría y práctica de la historia del cine. Paidós.
Aumont, Jacques, Gaudreault , André y Marie, Michel (1994). Histoire du cinéma. Nouvelles approches. París: Publications
de la Sorbonne.
Aumont, J. & Marie, M. (1990). Análisis del film. Paidós.
Bazin, André. (1990). ¿Qué es el cine?. Rialp.
Casetti, Francesco. (1995). Teorías del cine. Cátedra.
Castro de Paz, J. L. (2002). Un cinema herido. Los turbios años cuarenta en el cine español.Paidós,
Castro de Paz, J. L. y Pena Pérez, Jaime (2007). Cine español. Otro trayecto histórico. IVAC-La Filmoteca.
Castro de Paz, J. L. (2010), Fernando Fernán Gómez. Cátedra.
Castro de Paz, J. L. y Cerdán, Josetxo (2011). Del sainete al esperpento. Relecturas sobre el cine español de los años
cincuenta. Cátedra.
Castro de Paz, J. L. y Zunzunegui, S. (dirs.) (2021). Vida, obra, opiniones y milagros de Luis García Berlanga, cineasta (1921-2010). Filmoteca Española y Filmoteca Valenciana, 2021.
Deleuze, Gilles (1984). La imagen-movimiento. Estudios sobre cine 1. Paidós.
Deleuze, G. (1987). La imagen tiempo. Estudios sobre cine 2. Paidós.
Gombrich, Ernst (1998). Historia del Arte. Debate.
Harpole , Charles (General Editor). (1994). History of the American Cinema. University of California Press.
Hayward, Susan y Vicendau, Ginette (1990). French Film. Texts and Contexts. Routledge.
Hovald, Patrice G. (1962). El neorrealismo y sus creadores. Rialp.
Lagny, Michele (1997). Cine e historia. Problemas y métodos en la investigación cinematográfica. Bosch
Comunicación.
Micchine, Lino (coord.). (1982-1983). Introducción al Neorrealismo italiano, 3 tomos. Mostra Cinema
Mediterrani.
Heredero, Carlos F. y Monterde, José Enrique (coord.). (2001). En torno al Free Cinema: la tradición realista del cine
británico. IVAC.
Heredero, C. F. y Monterde, J. E. (coord.). (2003). Los nuevos cines en España. Ilusiones y desencantos de los años sesenta
IVAC.
Paranaguá, Paulo Antonio. (2003). Tradición y Modernidad en el Cine de América Latina. Cátedra/Filmoteca Española.
Pérez Per,ucha Julio (ed.). (1997). Antología crítica del cine español (1906-1995). Cátedra/Filmoteca Española.
Quintana (1997). Ángel, Cine italiano 1942-1961. Paidós.
VV. AA. (1988). Hojas de Cine. Testimonios y documentos del Nuevo Cine Latinoamericano (3 volúmenes).
Fundación Mexicana de Cineasta.
CON.3 - Coñecer a transformación e evolución histórica das linguaxes e medios audiovisuais.
CON.7 - Coñecer as distintas metodoloxías de análises de calquera produto radiofónico, cinematográfico, televisivo ou multimedia.
HAB.5 - Analizar, mediante diversas metodoloxías, calquera produto radiofónico, cinematográfico, televisivo ou multimedia.
COM.3 - Recoñecer, exercitar e contextualizar as rutinas da produción, realización, dirección, edición e postproducción audiovisuais.
COM.5 - Seleccionar e utilizar as técnicas e tecnoloxías máis creativas, innovadoras e adecuadas a cada reto comunicativo.
Clase maxistral (sesión expositiva impartida polo/a docente).
Resolución de problemas (realización de actividades dirixidas, xeralmente dirixidas a obter un resultado concreto [solución ou análise].
Presentación en aula (exposición baseada no estudo dun caso, problema ou situación contextualizada).
Estudos de casos (análises e exposición de medios, produtos, estratexias ou proxectos de referencia no contexto da materia).
Debate (discusión organizada sobre un tema ou pregunta).
Seminario (sesión interactiva e grupal para o traballo guiado polo/a docente, especialmente enfocado na resolución de exercicios, análises de textos e casos, así como o deseño de estratexias e proxectos).
Metodoloxía baseada na investigación (modalidade que sitúa ao estudantado no rol de investigador, executando un proceso de procura, avaliación, síntese e análise).
Probas de coñecementos: 50 %
Prácticas experimentais: 50%
• O sistema de avaliación contempla que é imprescindible ter aprobada a parte teórica e a parte práctica para superar a materia.
• No caso de plaxio ou uso indebido das tecnoloxías na realización de tarefas ou probas: “Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión das cualificacións”.
• De acordo coa normativa de permanencia vixente na USC para os estudantes de Grao e Máster (art. 5.2), a mera asistencia, así como a participación en calquera das actividades realizadas nas clases interactivas, serán obxecto de avaliación e, por conseguinte, a nota final do/a estudante que os cumprimente en ningún caso será de “Non Presentado”.
• A asistencia a clase non ten unha valoración específica.
En caso de dispensa de asistencia a clase, establecerase un plan de traballo personalizado co profesor da materia, que consitirá na realización dos traballos e a lectura obrigatoria dalgún libro máis da bibliografía. A avaliación será similar ao do resto de alumnos/alumnas.
Segunda oportunidade:
Neste caso avaliarase da mesma forma que na primeira. Se o alumno ten aprobada algunha parte, gardaráselle a nota para a segunda oportunidade. En ningún caso se conservará cualificación algunha para outro curso académico.
• Docencia teórica: 24 horas
• Docencia interactiva: 24 horas
• Titorización en grupo reducido: 3 horas
• Probas de avaliación: 3 horas
• Traballo persoal do alumnado: 96 horas
O alumno deberá levar a cabo un seguimento regular e un estudo cotián da materia a medida que esta vai siendo abordada na aula, sesión a sesión. Recoméndase tamén desenvolver con asiduidade os exercicios de análises dos filmes visionados, así como emprender pausada e regularmente as lecturas obrigatorias e recomendadas.
Jose Luis Castro De Paz
Coordinador/a- Departamento
- Ciencias da Comunicación
- Área
- Comunicación Audiovisual e Publicidade
- Teléfono
- 881816546
- Correo electrónico
- joseluis.castro [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
Martes | |||
---|---|---|---|
16:00-17:00 | Expositivo 1 | Castelán | Aula 1 |
17:00-18:00 | Expositivo 1 | Castelán | Aula 1 |
27.05.2026 10:00-14:00 | Expositivo 1 | Aula 7 |
27.05.2026 10:00-14:00 | Expositivo 1 | Aula 8 |
03.07.2026 16:00-20:00 | Expositivo 1 | Aula 1 |