Créditos ECTS Créditos ECTS: 3
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 51 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 9 Clase Interactiva: 12 Total: 75
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Máster RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Historia
Áreas: Arqueoloxía
Centro Facultade de Xeografía e Historia
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
Esta materia ten como obxectivo formar ao alumno na xestión íntegra dos materiais documentados en calquera tipo de actividade arqueolóxica, que a grandes liñas podemos categorizar en prospección e escavación. Esta xestión implica:
- Aprender os protocolos de rexistro, tratamento, identificación preliminar e estudo de ‘mínimos’ ou realización dun inventario básico da materiais cara á realización dunha memoria técnica.
- Coñecer os recursos básicos necesarios para realizar un rexistro gráfico dos materiais.
- Adestrarse na construción e o manexo de bases de datos e manipulación de información a través delas.
- Formarse en tarefas de almacenamento da materiais cara ao seu estudo e/ou devolución ao museo, e almacenamento da información textual e gráfica xerada coa xestión dos materiais.
Os contidos teóricos distribúense en 6 temas que se corresponden con 6 clases:
T1. Rexistro e protocolos de recuperación e conservación preventiva da evidencia arqueolóxica.
T2. Xestión da evidencia arqueolóxica desde a súa recepción ata a entrega no museo. Lexislación, tratamento, procesado, almacenamento, entrega e depósito.
T3. Sistemas de clasificación básicos: Tipoloxía e cadea operativa, arqueometría
T4. Representación gráfica de materiais arqueolóxicos,
T5. Xestión da información, uso de bases de datos.
Desenvolveranse 5 prácticas que se corresponden con 7 clases:
P1. Identificación básica de pezas, tratamento e procesado de materiais de diverso tipo (pezas e mostras)
P2 e P3 Rexistro de materiais
P4. Procesado e xestión da información
P5. Deseño de memoria, apartado de materiais
Co material resultante elaborado nas prácticas entregarase un dossier que será avaliado.
Realizaranse prácticas de campo que complementan as clases teóricas e interactivas.
Bibliografía Básica
COBAS FERNÁNDEZ, M.I.; PRIETO MARTÍNEZ, M.P. (1998). Criterios y Convenciones para la Gestión y el Tratamiento de la Cultura Material Mueble. Capa 7. Santiago: Grupo de Investigación en Arqueología del Paisaje.
LEI 5/2016, de 4 de mayo, del Patrimonio Cultural de Galicia (DOG, 16/05/2016; BOE, 18/06/2016).
MANNONI, T.; GIANNICHEDA, E. (2004). Arqueología de la producción. Barcelona: Ariel Prehistoria (1st ed. 1996, Torino).
ORTON, C.; TYERS, P.; VINCE, A. 1997. La cerámica en Arqueología. Barcelona: Crítica.
Bibliografía complementaria
ARIAS VILAS, F. (1999). Sitios musealizados y museos de sitio: notas sobre dos modos de utilización del patrimonio arqueológico. Museo. Revista de la Asociación Profesional de Museólogos de España, 4: 39-51.
BAENA, J.; CUARTERO, F. (2006). Más allá de la tipología lítica: lectura diacrítica y experimentación como claves para la reconstrucción del proceso tecnológico, Miscelánea en homenaje a Victoria Cabrera. Zona Arqueológica, 7. Vol I: 144-161.
BAGOT FRANÇOIS (1999). Dibujo Arqueológico. La cerámica: normas para la representación de las formas y decoraciones de las vasijas. Centro de Estudios Mexicanos y Centroamericanos. Colección Trace.
BENITO ÁLVAREZ, J.M. (2007). Dibujo digital del material lítico prehistórico. Consejos básicos para mejorar la cualificación profesional en Prehistoria y Arqueología. Arqueoweb. Revista sobre Arqueología en Internet 9 (1). http://www.ucm.es/info/arqueoweb/numero9_1/conjunto9_1.htm.
BERNAL CASASOLA, D.; RIBERA I. LACOMBA (eds. Científicos). (2008). Cerámicas hispanorromanas. Un estado de la cuestión. XXVI Congreso Internacional de la Asociación Rei Cretariae Romanae Fautores. Cádiz. Servicio de Publicaciones de la Universidad de Cádiz.
CABALLERO, L.; MATEOS, P.; RETUERCE, M. (2003). Cerámicas tardorromanas y altomedievales en la península Ibérica. Ruptura y continuidad (II Simposio de Arqueología, Mérida 2001). Madrid: CSIC.
CALVO TRIAS, M. (2002) Útiles líticos prehistóricos. Forma función y uso. Ariel Prehistoria. Barcelona.
COBAS FERNÁNDEZ, M.I.; PRIETO MARTÍNEZ, M.P. (2003). La cadena tecnológica operativa como herramienta teórica y metodológica. Una perspectiva desde los planteamientos de la Arqueología del Paisaje. Cuadernos de Estudios Gallegos, XLVIII: 1-19.
COBAS FERNÁNDEZ, M.I.; GONZÁLEZ PÉREZ, C.; PRIETO MARTÍNEZ, M.P. (1996). La Base de Datos Potes: un ejemplo de sistematización para el estudio de cerámica. Boletín Informativo del Instituto Andaluz de Patrimonio, 13: 64-7. Sevilla.
COMENDADOR REY, B. (1998). Los inicios de la metalurgia en en el Noroeste de la Península Ibérica. Brigantium 11.
COLL CONESA, J. (Coord.) (2011). Manual de cerámica medieval y moderna. Museo Arqueológico Regional de la Comunidad Autonoma de Madrid. Madrid.
CONGRESOS IBÉRICOS DE ARQUEOMETRÍA. Actas descargables.
DECRETO 199/1997, do 10 de xullo, polo que se regula a actividade arqueolóxica na Comunidad Autónoma de Galicia. Diario Oficial de Galicia, nº 150, 6 de agosto de 1997.
DOMÍNGUEZ-BELLA, S, RAMOS, J., GUTIÉRREZ, J.M., LÓPEZ, PÉREZ, M. (Eds.) (2010). Minerales y Rocas en las sociedades de la Prehistoria. Grupo de Investigación HUM-440. Universidad de Cádiz.
FÁBREGAS VALCARCE, R.; FUENTE ANDRÉS, F. de la (1988). Aproximación a la cultura material del megalitismo gallego: la industria lítica pulimentada y el material cerámico. Arqueohistorica 2. Santiago de Compostela: Tórculo Artes Gráficas.
GARCÍA HERAS, M.; OLAETXEA, C. (1992). Métodos y análisis para la caracterización de cerámicas arqueológicas. Estado actual de la investigación en España”, Archivo Español de Arqueología, 65: 263-289.
IFA, Institute of Field Archaeologists (1991). The Institute of Field Archaeologists; Guidelines for Finds Work. Birmingham: The Institut of Field Archaeologists. http://www.archaeologists.net/codes/ifa.
INIZAN, M.-L., REDURON, M.; ROCHE, H.; TIXIER, J. (1995). Technologie de la pierre taillée. T.4. Technologie de la pierre taillée. CREP, Meudon (France).
IRUJO RUÍZ, D.J.; PRIETO MARTÍNEZ, M.P. (2005). Aplicaciones del 3D en cerámica prehistórica de contextos arqueológicos gallegos: Un estudio sobre percepción visual. ArqueoWeb, 7 (2). Universidad Complutense de Madrid.
LEMONNIER, P. (1991). Technological choices. Transformation in material cultures since the Neolithic. Londres: Ed. Routledge.
MANSILLA CASTAÑO, A.M. (2005). Las postales: ¿un instrumento de divulgación del patrimonio arqueológico? PASOS. Revista de Turismo y Patrimonio Cultural [en linea] 2005, 3 (Diciembre) : [Fecha de consulta: 13 de junio de 2014] Disponible en:<http://redalyc.org/articulo.oa?id=88130204> ISSN 1695-7121.
MARTÍN LERMA, I. (2008). Análisis microscópico de la industria lítica: la traceología. Panta Rei III. 2ª época, 15-25.
MERINO, J. M. (1994). Tipología lítica. San Sebastián: Munibe, suplemento nº 9.
MOHEN, J.P. (1992). Metalurgia Prehistórica. Introducción a la Paleometalurgia. Editorial Masson, S.A. París.
MONTERO RUIZ, I. (Coord.) (2011). Manual de Arqueometalurgia. Museo Arqueológico Regional de la Comunidad Autonoma de Madrid. Madrid.
MONTERO, I.; GARCÍA, M.; LÓPEZ-ROMERO, E. (2007). Arqueometría: Cambios y tendencias actuales. Trabajos De Prehistoria 64 (1): 23-40.
MORENO MARTÍN, A.; QUIXAL SANTOS, D. (2012-2013). Bordes, bases e informes: El dibujo arqueológico de material cerámico y la fotografía digital. Arqueoweb. Revista sobe Arqueología en Internet 14,: 178-21.
MUSEUM OF LONDON. (1996). Guidelines for the preparation of archaeological archives to be deposited with the Museum of London. Museum of London. London. http://www.museumoflondon.org.uk/Collections-Research/LAARC/DeposResour….
PARCERO OUBIÑA, C.; MÉNDEZ FERNÁNDEZ, F.; BLANCO ROTEA, R. (1999). El registro de la información en intervenciones arqueológicas. CAPA (Criterios y Convenciones en Arqueología del Paisaje), 9. Santiago de Compostela.
PORTO TENREIRO, Y. (2000). Medidas urgentes de conservación en intervenciones arqueológicas. CAPA (Criterios y Convenciones en Arqueología del Paisaje), 13. Santiago de Compostela.
PRIETO-MARTÍNEZ M. P.; CRIADO-BOADO F. (coords.) (2010). Reconstruyendo la historia de la comarca del Ulla-Deza (Galicia, España). Escenarios arqueológicos del pasado. Traballos de Arqueoloxía e Patrimonio 41. Closas-Orcoyen S.L., Madrid.
PRIETO MARTÍNEZ, M. P.; LANTES SUÁREZ; O.; VÁZQUEZ LIZ, P.; MARTÍNEZ CORTIZAS, A. 2010. La cerámica de dos túmulos de Roza das Aveas (Outeiro de Rey, Lugo): Un estudio diacrónico del estilo y la composición. BSAA arqueología (Boletín del Seminario de Arte y Arqueología) LXXVI: 27-61.
PRIETO MARTÍNEZ, M.P., SALANOVA, L. (Coords.) (2011). Las Comunidades Campaniformes en Galicia. Cambios sociales en el III y II milenios BC en el NW de la Península Ibérica. Diputación de Pontevedra, Pontevedra.
ROCA ROUMENS, M.; FERNÁNDEZ GARCÍA, M.I. (coords.). (2005). Introducción al estudio de la cerámica romana. Una breve guía de referencia. Málaga. Universidad de Málaga.
SCIALLANO, M.; SIBELLA, P. (1991). Amphores. Comment les identifier? La Calade: Édisud.
TERRADAS, X., PARPA, A.; PLANA C. (eds.) (1992). Tecnología y cadenas operativas líticas. Reunión internacional, 15-18 enero 1991. Treballs d’Arqueologia 1. Bellaterra, Barcelona.
WHITTAKER, J.C. (1994). Flintknapping. Making & Understanding stone tools. University of Texas Press
http://nautarch.tamu.edu/CRL/conservationmanual/
COMPETENCIAS BÁSICAS:
Que os estudantes adquiran
(CB-1) Que os estudantes posúan coñecementos susceptibles de ser orixinais e por tanto útiles para o desenvolvemento e/ou aplicación de ideas, a miúdo nun contexto de investigación.
(CB-2) Que os estudantes saiban aplicar os coñecementos adquiridos para resolver problemas en contornas novas ou pouco coñecidos en contextos máis amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo.
(CB-3) Que os estudantes teñan a capacidade de integrar coñecementos e enfrontarse á complexidade de formular xuízos a partir dunha información que, incompleta ou limitada, inclúa reflexións sobre as responsabilidades sociais e éticas vinculadas á aplicación dos seus coñecementos e xuízos.
(CB-4) Que os estudantes saiban comunicar as súas conclusións (e os coñecementos e as razóns que as sustentan) a públicos especializados e non especializados dun modo claro e sen ambigüidades.
(CB-5) Que os estudantes posúan as habilidades de aprendizaxe que permitan continuar o estudo dun modo en boa medida autónomo.
COMPETENCIAS XERAIS:
(CG-4) Que os estudantes sexan capaces de realizar unha análise crítica, avaliación e síntese de ideas novas e complexas.
(CG-5) Que os estudantes saiban comunicarse con colegas, coa comunidade académica no seu conxunto e coa sociedade en xeral acerca das súas áreas de coñecemento.
COMPETENCIAS ESPECÍFICAS:
(CE-1) Que os estudantes sexan capaces de preparar e redactar informes históricos e arqueolóxicos, adaptándose ao tipo de actividade que se desenvolva.
(CE-2) Que os estudantes sexan capaces de colaborar na xestión de coleccións e museos.
(CE-3) Que os estudantes sexan capaces de levar a cabo tarefas de colaboración e de asesoramento en plans directores, plans especiais, traballos arqueolóxicos, etc.
(CE-4) Que os estudantes sexan capaces de participar activamente na organización de tarefas de xestión cultural.
(CE-5) Que os estudantes adquiran as capacidades necesarias para dirixir actividades de campo, de prospección e de escavación arqueolóxica e de tratamento e estudo de materiais e mostras.
COMPETENCIAS TRANSVERSAIS:
(CT-1) Que os estudantes aprendan a utilizar bibliografía e ferramentas de procura de recursos bibliográficos xenerais e específicos, que inclúe o acceso por Internet, vendo as súas enormes posibilidades e potenciando a capacidade discriminatoria do alumno sobre os seus contidos.
(CT-2) Que os estudantes saiban xestionar de forma excelente o tempo de traballo e organizar os recursos dispoñibles, establecendo prioridades, camiños alternativos e identificando erros na toma de decisións.
(CT-3) Que os estudantes aprendan a potenciar a capacidade de traballo en equipo, en contornas cooperativas, pluridisciplinares ou de alto nivel competitivo.
- Nas clases teóricas, expoñeranse os contidos básicos da materia. Utilizarase como apoio a exposición visual e gráfica do power- point e achegaranse lecturas complementarias que o alumno terá que realizar.
- Nas clases prácticas e seminarios e nas prácticas de campo o alumno achegarase ás diferentes fases na xestión dos materiais e da documentación que xeran, desde a súa recuperación ata a súa posterior entrega aos organismos correspondentes. Aprenderá o procedemento para seguir con cada tipo de materiais, a realización dunha descrición básica, a súa representación gráfica e como debe realizar o almacenamento dos materiais e da información.
- Realizaranse titorías sempre que o alumnado requírao para resolver calquera tipo de dúbidas que poidan xurdir ao longo do curso.
- Desenvolveranse dúas prácticas de campo.
A materia é presencial, e utilizarase a aula virtual como marco de desenvolvemento da materia, colgándose materiais útiles aos estudantes.
A materia planifica unha saída de campo, con visita ó xacemento de Adai e Museo Provincial de Lugo, no caso de que se dispoña de orzamento.
Desenvolverase unha estratexia de avaliación continua na que se valorarán os seguintes aspectos da materia:
- Realizarase unha proba tipo test dos temas teóricos: 1 punto sobre 10.
- Asistencia e participación: 2 punto sobre 10
- Cada práctica será de desenvolvemento individual. 2 puntos en total.
- Prácticas de campo: O seu desenvolvemento será en grupo. Valorarase nun total de 1 puntos sobre 10.
- Presentación e traballo final en grupo: 4 puntos sobre 10
Na segunda convocatoria, de xullo, o alumno terá que realizar o mesmo tipo de probas que se realizaron ao longo do curso para a avaliación continua.
En caso de dispensa oficial, examinarase ao alumno cos mesmos criterios que sexan aplicados á docencia que sexa impartida nese intre, buscaráse un traballo que implique o desenrolo dunha parte práctica equivalente as feitas nas clases, e deberá acordarse ao inicio da materia.
Sistema de cualificación: expresado mediante cualificación final numérica de 0 a 10 segundo a lexislación vixente (Real Decreto 1125/2003 do 5 de setembro; BOE 18 de setembro).
- Clase maxistral: 9 horas.
- Clases prácticas e seminarios: 9 horas
- Prácticas de campo: 3 horas
- Avaliación: 1 hora
TOTAL PARA 3 ECTS, TOTAL 25 h
Ademais da asistencia a clase, o alumnado debe desenvolver outras actividades que axuden a mellorar e completar a súa formación.
- Lectura recomendada, actividades de biblioteca: 12 horas
- Preparación de presentacións orais, debates: 4 horas
- Estudo autónomo individual ou en grupo: 30 horas
- Outras tarefas asignadas polo profesor: 4 horas
TOTAL 50 h
O estudante debe coñecer o manexo básico de paquetes ofimáticos xenerais, por exemplo, Libre Office ou Microsoft Office.
Así mesmo, e en caso que a docencia non puidese ser presencial, os estudantes deben saber manexar programas colaborativos estándares, como Microsoft Teams, o programa oficial da USC, dispoñible gratuitamente no repositorio da USC.
Ademais, recoméndase comprar a principios de curso dúas ferramentas para debuxar: un pé de rei ou calibre, e un conformador metálico, tamén chamado peite perfilador ou pé de fontaneiro. Daranse instrucións respecto diso o día da presentación.
A asistencia a clase é obrigatoria.
Debe terse en conta a seguinte normativa:
O art. 14 da Normativa de avaliación do rendemiento académico dos estudantes (DOG 5 de abril de 2017) establece o seguinte: “A realización fraudulenta dalgún exercicio ou proba exixida na avaliación dunha materia implicará a cualificación de suspenso na convocatoria correspondente, con independencia do proceso disciplinario que se poida seguir contra ou alumno infractor. Considerase fraudulenta, entre outras, a realización de traballos plaxiados ou obtidos de fontes accesibles ao público sen reelaboración ou reinterpretación e sen citas aos autores e dás fontes”. Tal e como se define no artigo 42 do Regulamento polo que se establecen as normas de convivencia da Universidade de Santiago de Compostela e de conformidade co disposto no artigo 11. g) da Lei de convivencia universitaria, aplicaranse as sancións previstas pola normativa. Entre os comportamentos premeditados tendentes a falsear os resultados dun exame ou traballo inclúense o plaxio e o emprego non consentido de ferramentas de Intelixencia Artificial.
Mario Cesar Vila
Coordinador/a- Departamento
- Historia
- Área
- Arqueoloxía
- Correo electrónico
- mario.cesar [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Asociado/a de Universidade LOSU
| Mércores | |||
|---|---|---|---|
| 10:30-12:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 01 Laboratorio |
| 15.01.2025 09:00-11:30 | Grupo /CLE_01 | Aula 15 |
| 16.06.2025 11:30-14:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 15 |