Créditos ECTS Créditos ECTS: 3
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 51 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 9 Clase Interactiva: 12 Total: 75
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Máster RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Didácticas Aplicadas
Áreas: Didáctica das Ciencias Sociais
Centro Facultade de Ciencias da Educación
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
- Familiarizarse coas liñas de investigación na didáctica das ciencias sociais;
- Coñecer e valorar os enfoques e ámbitos máis destacados da innovación educativa nas ciencias sociais.
- Establecer relacións significativas entre a investigación, a innovación e a formación do profesorado de ciencias sociais.
- Coñecer e revisar manuais, congresos, revistas e sitios web máis relevantes sobre investigación e innovación en Didáctica das Ciencias Sociais, tanto a nivel nacional como internacional.
- Identificar algún problema relevante de investigación e / ou innovación educativa nas ciencias sociais e facer un estado da cuestión utilizando referencias bibliográficas seleccionadas.
- Deseñar e desenvolver, aínda que sexa parcialmente, un proxecto de investigación e / ou innovación en ciencias sociais na educación infantil ou primaria seguindo os pasos propios da investigación e a innovación.
1. A investigación en Didáctica das Ciencias Sociais
1.1. Investigación innovación educativa e formación do profesorado
1.2. Ámbitos de investigación en Didáctica das Ciencias Sociais
- Educación histórica: pensamento histórico e competencias escolares
- Educación xeográfica: o desenvolvemento das competencias espaciais
- Educación para a cidadanía democrática
- Educación patrimonial
- Educación centrada no lugar (Place Based Education)
1.3. Lectura e discusión dun artigo de investigación
2. A innovación en Didáctica das Ciencias Sociais
- Innovacións educativas nas ciencias sociais: contexto internacional e español.
- Grupos e enfoques de innovacións educativas
- Algúns exemplos de innovacións nas aulas de educación infantil e primaria:
- A Aprendizaxe Baseada en Proxectos (ABP)
- A aprendizaxe baseada no lugar (PBE)
- O xogo e a gamificación
- A clase invertida
3. Deseño, presentación e discusión dunha investigación/innovación en Didáctica das Ciencias Sociais
- Diagnóstico do problema a mellorar/investigar
- Marco teórico de referencia
- Obxectivos/competencias
- Deseño e fases/actividades da proposta
- Avaliación dos resultados
- Discusión e novas iniciativas de innovación/investigación
BÁSICA:
- Arias, L. y Egea, A. (2022). Didáctica de geografía e historia en educación primaria. Editorial Síntesis.
- Rivero, M. P. (coord.) (2011). Didáctica de las ciencias sociales para educación infantil. Mira Editores
- Hernández Sampieri, R. et al. (2010). Metodología de la investigación. McGraw-Hill Educación.
COMPLEMENTARIA:
- Aranda, A. M. (2016). Didáctica de las Ciencias Sociales en Educación Infantil. Síntesis.
- Armas, X., López Facal, R., Rodríguez Lestegás, F. (coords.) (2017). Ciencias sociais para o ben común. Revista Galega de Educación, 69. Monográfico.
- Austin, R. (coord.) (2009). Deja que el mundo exterior entre en el aula. Morata
- Ávila, R. M., Rivero, M. P., Domínguez, P. L. (coords.) (2010). Metodología de Investigación en Didáctica de las Ciencias Sociales. Institución Fernando el Católico.
- Barton, K. (ed.) (2006). Research Methodes in Social Studies Education. Contemporary Issues and Perspectives. Information Age Publishing
- Barton, K. (2010). Investigación sobre las ideas de los estudiantes acerca de la historia. Enseñanza de las Ciencias Sociales, 9, 97-114.
- Benejam, P. et al. (2002): Las ciencias sociales: concepciones y procedimientos. Graó
- Brophy, J., Alleman, J. (2005). Children´s Thinking about Cultural Universals. Lawrence Erlbaum Associates.
- Carretero, S. Berger & M. Grever (eds.) (2017). Palgrave Handbook of Research in Historical Culture and Education. Springer.
- Cooper, H. (2002) Didáctica de la historia en la educación infantil y primaria. MEC/Morata.
- Einarsdóttir, J. (2007). Research with children: methodological and ethical challenges. European Early Childhood Education Research Journal, 15(2), 197-211.
- Estepa, J. (2009). Aportaciones y retos de la investigación en la Didáctica de las Ciencias Sociales. Investigación en la Escuela, 69, 19-30.
- Feliu, M.; Jiménez, L. (coords.) (2015). Ciencias sociales y educación infantil (3-6). Graó.
- García, A., Hernandez, F., Miralles, P., Maquilón, J. (coords.) (2012). Investigación e Innovación en Educación Infantil y Educación Primaria. Revista Electrónica Interuniversitaria de Formación del Profesorado, 40(15), 19-190.
- Gómez, C., López, R. e Rodríguez, J. (2019). La investigación en Didáctica de las Ciencias Sociales en revistas españolas de Ciencias de la Educación. Un análisis bibliométrico (2007-2017). Didáctica de las Ciencias Experimentales y Sociales, 37, 67-88.
- Lopez, R., Miralles, P, Prats, J. (dirs.), Gómez, C. (coord.) (2017). Enseñanza de la historia y competencias básicas. Graó.
- Miralles, P., Molina, S., Ortuño, J. (2011). La Investigación en Didáctica de las Ciencias Sociales. Educatio Siglo XXI, 29 (1), 149-174.
- Miralles, P. y Rivero, M. P. (2012). Propuestas de innovación para la enseñanza de la historia en Educación Infantil. Revista Electrónica Interuniversitaria de Formación del Profesorado, 15(1), 81-90.
- Miralles, P. e Izquierdo, T. (eds.) (2014). Propuestas de innovación en educación infantil. Universidad de Murcia.
Sánchez, M.C., López, A., Monteagudo, J. (2024). Tecnologías emergentes y alfabetización digital para enseñar historia. Octaedro
- Santisteban, A.; Pagès, J. (2012). Didáctica del conocimiento del medio social y cultural en la educación primaria. Síntesis.
- Souto, X. M. (2013). Investigación e innovación educativa: el caso de la geografía escolar. Scripta Nova, XVII(459). http://www.ub.es/geocrit/sn/sn-459.htm.
Revistas:
- Aula de Infantil. Barcelona: Graó.
- Aula de Innovación Educativa. Barcelona: Graó
- Enseñanza de las ciencias sociales: revista de investigación. Barcelona: Universitat de Barcelona
- Didáctica de las Ciencias Experimentales y Sociales. Valencia: Universitat de Valencia
- Her&Mus. Heritage and Museography. Lleida: Unviersitat de Lleida
- Íber. Didáctica de las Ciencias Sociales, Geografía e Historia. Barcelona: Graó
- RELAdEI. Revista Latinoamericana de Educación Infantil. Santiago: Universidad de Santiago
- Young Children. National Association for the Education of Young Children. Washington: Naeyc
Sitios web:
http://www.didactica-ciencias-sociales.org/
http://www.ub.edu/histodidactica
https://red14.net/
http://rodausc.gal/
http://projectapproach.org/
https://www.edutopia.org/project-based-learning
https://www.edutopia.org/topic/place-based-learning
COMPETENCIAS BÁSICAS E XERAIS:
B6 - Posuír e comprender coñecementos que proporcionen unha base ou oportunidade para ser orixinais no desenvolvemento e/ou aplicación de ideas, a miúdo nun contexto de investigación
B7 - Que os estudantes saiban aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade para resolver problemas en contornos novos ou pouco coñecidos dentro de contextos máis amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo.
B9 - Que os estudantes saiban comunicar as súas conclusións e os coñecementos e razóns finais que as sustentan a públicos especializados e non especializados de forma clara e sen ambigüidades.
G1 - Expresarse correctamente, tanto oralmente como por escrito, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
G3 - Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e da comunicación (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
G4 - Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e poñer en práctica solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
G6 - Valorar criticamente os coñecementos, a tecnoloxía e a información dispoñibles para resolver os problemas aos que se enfrontan.
G7 - Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
G8 - Valorar a importancia da investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.
COMPETENCIAS TRANSVERSAIS:
T1. Capacidade de análise e síntese.
T3. Traballar de forma autónoma e con iniciativa.
T4. Traballo colaborativo
T6. Capacidade de innovar (creatividade) en contextos educativos escolares e non escolares.
T7. Comportarse con ética e responsabilidade social e ambiental como docente e/ou investigador.
T10 Posibilidade de actualizar coñecementos, metodoloxías e estratexias na práctica docente.
T12. Habilidades de comunicación oral e escrita en galego.
COMPETENCIAS ESPECÍFICAS
E1. Coñecer as bases teóricas do traballo interdisciplinar e identificar os seus centros de interese en contextos escolares e non escolares.
E2. Identificar e analizar criticamente propostas interdisciplinares no ámbito educativo.
E3. Deseñar, xustificar, organizar e avaliar sistematicamente propostas interdisciplinares en distintos contextos educativos.
E5. Adquirir formación metodolóxica para realizar investigacións educativas.
E6. Establecer os descritores xerais que caracterizan unha investigación: seleccionar, procesar, procesar e interpretar os datos, e presentar os resultados segundo os propósitos da investigación.
E7. Capacidade para aplicar os coñecementos teóricos relacionados coa didáctica específica, tanto para a investigación como para a innovación e a avaliación.
E8. Pode defender e discutir oralmente e por escrito os traballos de investigación e/ou innovación realizados, utilizando, se é o caso, os recursos audiovisuais de apoio.
E9. Probar e avaliar enfoques docentes disciplinares ou interdisciplinares en contextos educativos reais e promover propostas de mellora en relación cos resultados obtidos.
E11. Coñecer, comprender e utilizar a linguaxe científica e aplicala correctamente nas distintas formas de expresión e comunicación.
E12. Identificar as principais liñas de investigación e innovación e a súa evolución nas ensinanzas específicas.
E17. Seleccionar, adaptar e aplicar as TIC e outros materiais e recursos para mellorar o ensino e a aprendizaxe en diferentes ámbitos disciplinarios.
E18. Recoñecer a investigación e a innovación aplicada ás ciencias da educación como ferramenta continua de innovación e mellora educativa e social.
Partindo dos principios construtivistas da aprendizaxe e as teorías críticas da educación, o traballo cotián da materia seguirá un esquema no que se combinan as exposicións do profesor, o traballo individual e en pequenos grupos dos alumnos e a posta en común no grupo clase. Todo isto seguindo unha estratexia de resolución de problemas na que se debe mobilizar o coñecemento teórico e práctico para dar resposta a situacións de investigación e innovación.
Aínda que non existirá unha separación ríxida entre sesións expositivas e interactivas, as primeiras utilizaranse para facer presentacións da información básica polo profesor, para levar a cabo debates e discusións previamente preparadas, para proxeccións audiovisuais, para saídas de estudo, para presentacións orais dos alumnos e para as actividades de avaliación do grupo. Realizaranse unha ou máis saídas de estudo nas que se desenvolverán técnicas de traballo de campo, á vez que se promoven relacións persoais e traballo cooperativo.
As sesións interactivas dedicaranse a ler e discutir textos, preparar informes, presentacións orais, debates, traballar con computadoras, etc. As sesións de titoría (grupos pequenos e individuais) servirán para proporcionar asistencia na realización de tarefas, síntese de lecturas, informes de progreso de traballos en grupo, analizar e discutir textos, resolver cuestións persoais, etc.
A materia utilizará as posibilidades que ofrece o Campus Virtual da USC para dar acceso a información sobre a materia, poñer a disposición dos alumnos o material a analizar nas sesións interactivas e establecer todo tipo de comunicacións.
A avaliación da materia non se limitará a valorar os resultados da aprendizaxe dos alumnos; tamén debe abordar o proceso docente e o nivel de satisfacción dos alumnos, co obxectivo de introducir melloras e innovacións. Usarase unha serie de instrumentos para obter información sobre o desenvolvemento da materia: cuestionarios inicial e final, opinións dos estudantes e observacións do profesor na aula.
A avaliación das aprendizaxes dos estudantes realizarase tendo en conta tres aspectos:
a) Asistencia e participación nas actividades da aula. A asistencia ás clases é obrigatoria e os alumnos deben asistir a un mínimo do 80% das sesións. O control da asistencia realizarase a través de diferentes instrumentos de rexistro. A asistencia e participación terá un peso do 20% na nota final.
b) Informes, traballos, producións escritas e presentacións orais dos alumnos. Terán un peso do 30% na nota final.
c) Proxecto de investigación ou innovación. Terá un peso do 50% na nota final.
EXENCIÓN DE DOCENCIA
En cumprimento da instrución 1/2017 da Secretaría Xeral sobre dispensa de asistencia a clase, os estudantes que teñan unha exención docente deben acordar un plan de traballo específico co profesor, que incluirá:
- Un programa de lecturas e actividades que se realizarán con prazos para as obras indicadas (30% da nota final)
- Un calendario de reunións (un mínimo de catro) de titorías para realizar o seguimento e avaliación das tarefas encomendadas (20% da nota final)
- A realización e presentación oral dun proxecto de investigación ou innovación (50% da nota final).
Esta é unha materia de 3 ECTS (75 horas). As actividades presenciais distribúense en 9 horas lectivas, 12 de seminarios interactivos e 3 horas de titorías.
As 51 horas restantes deberán ser utilizadas polos estudantes para:
- Traballo tutelado, buscas documentais, preparación de guións de traballo, preparación de informes: 15 horas
- Traballo individual: lecturas, redacción de traballos, preparación de presentacións orais: 36 horas.
O traballo individual ou en grupo debe ser orixinal. Calquera traballo plaxiado pode supoñer o suspenso na materia na convocatoria correspondente. Con fins avaliativos, o mesmo traballo non se pode empregar para varios temas, agás que sexan programados de forma coordinada.
Recoméndase que os estudantes fagan e sigan, baixo a supervisión do profesor e desde o inicio do cuadrimestre, un plan de lecturas e traballos. Non é aconsellable tratar de resolver a materia nas últimas semanas do cuadrimestre nin presentar traballos que non foron orientados e supervisados polo profesor.
Os traballos realizados polo alumnado deben entregarse, preferentemente, a través da aula virtual.
RESPONSABILIDADE MEDIOAMBIENTAL
En relación aos traballos persoais ou de grupo que se realicen para a materia cómpre ter en conta as seguintes indicacións:
- Evitar tapas de plástico ou outros envoltorios externos innecesarios.
- Sempre que sexa posible, empregar grampas en lugar de encanutillados.
- Imprimir a dúas caras en calidade “aforro de tinta”.
- Non empregar folios en branco como separadores de capítulos ou partes.
- Evitar anexos que non teñan referencia directa cos temas desenvolvidos.
PERSPECTIVA DE XÉNERO
En atención a criterios de igualdade de xénero no ámbito universitario, recoméndase facer uso da linguaxe non sexista tanto no traballo cotiá de aula como nos traballos académicos encomendados.
USO DO TELÉFONO MÓBIL NA AULA
O uso de teléfonos móbiles na aula farase exclusivamente como ferramenta de traballo seguindo as instrucións dadas polo profesor, o que fai aos estudantes responsables das consecuencias do uso inapropiado dos mesmos.
FERRAMENTAS TECNOLÓXICAS INSTITUCIONAIS
Para todas as comunicacións académicas será obrigatorio o uso da conta rai así como das demais ferramentas tecnolóxicas institucionais (Campus Virtual, Ms Teams, Microsoft Office 365, etc.)
O ensino-aprendizaxe (aulas / titorías) é un proceso privado, enténdase privado como proceso de comunicación e intercambio entre o/a docente e o estudantado matriculado na materia.
PROTECCIÓN DE DATOS
En todas as actuacións relacionadas coa materia respectaranse as normas de protección de datos da USC: https://www.usc.gal/es/politica-privacidad-proteccion-datos
PLAXIO
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións
Jose Angel Armas Castro
Coordinador/a- Departamento
- Didácticas Aplicadas
- Área
- Didáctica das Ciencias Sociais
- Teléfono
- 881812013
- Correo electrónico
- xose.armas [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 18:30-19:30 | Grupo /CLE_01 | Galego | (CAMPUS NORTE) - AULA 51 |
| 19:30-21:00 | Grupo /CLIL_01 | Galego | (CAMPUS NORTE) - AULA 51 |
| 20.05.2025 16:00-17:30 | Grupo /CLE_01 | (CAMPUS NORTE) - AULA 23 |
| 26.06.2025 16:00-17:30 | Grupo /CLE_01 | (CAMPUS NORTE) - AULA 23 |