Créditos ECTS Créditos ECTS: 5
Horas ECTS Criterios/Memorias Horas de Titorías: 10 Clase Expositiva: 15 Clase Interactiva: 15 Total: 40
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Máster RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Xeografía, Departamento externo vinculado ás titulacións
Áreas: Análise Xeográfica Rexional, Área externa M.U en Desafíos das Cidades Atlánticas
Centro Facultade de Xeografía e Historia
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
Os obxectivos da materia son:
1) Introducir ao alumnado nos enfoques conceptuais e categorías analíticas válidos para a interpretación da problemática urbana, no marco actual de transformación social e territorial.
2) Preparar profesionais capaces de identificar e analizar os factores individuais, sociais e espaciais que inflúen na adopción de estilos de vida sostibles, e a súa relación coa saúde e o benestar.
3) Adquirir o coñecemento necesario para deseñar e implementar políticas e programa de intervención que fomenten solucións de “tripla ganancia”, mellorando a sustentabilidade ambiental, a saúde humana e a cohesión social.
4) Saber investigar, analizar e avaliar os desafíos sociais contemporáneos das cidades sostibles, con especial atención á participación individual e colectiva, as relacións humanas e a convivencia, así como a inclusión, a accesibilidade, e a erradicación da pobreza e as desigualdades de diversa índole.
5) Coñecer e aplicar diferentes modelos, técnicas e habilidades que permitan mellorar as oportunidades vitais, o benestar e a calidade de vida das persoas.
Os contidos indicados na memoria do título son:
1) O fenómeno urbano e a calidade de vida.
2) Modelos urbanos sostibles.
3) Estilos de vida sostibles e saudables.
4) Calidade ambiental, benestar e identidade co barrio/cidade.
5) Paisaxe urbana e fragmentación da cidade.
6) Métodos de investigación no estudo do impacto ecolóxico de distintos estilos de vida.
7) Factores cognitivos, afectivos e sociais que condicionan a adopción de comportamentos (in)sostibles en diferentes etapas vitais.
8) Principais teorías sobre os condicionantes ambientais, sociais e psicolóxicos en diferentes etapas vitais.
9) A conexión saúde-sustentabilidade.
10) Puntos de inflexión comportamentais, sociais e ambientais na transición social á sustentabilidade.
11) Modelos de intervención familiar en valores e comportamentos ambientais.
12) Modelos de cambio de comportamento adaptados a distintos grupos de idade.
Estes contidos desenvolveranse nos seguintes temas:
1) Modelos urbanos e estilos de vida sostibles e saudables.
2) As diferentes dimensións da sustentabilidade urbana. Indicadores e instrumentos de avaliación da sustentabilidade na contorna urbana.
3) Estratexias de promoción de modelos urbanos de tripla ganancia (persoas, planeta, economía).
4) Factores cognitivos, afectivos e sociais na adopción de estilos de vida sostibles e sociais.
5) Principais teorías sobre a relación medio ambiente, contorna física, saúde e comportamento.
6) Modelos de intervención adaptados a distintos grupos de idade e etapas vitais.
BIBLIOGRAFÍA BÁSICA
Avelino, F., Dumitru, A., Cipolla, C., Kunze. I., Wittmayer, J. (2020). Translocal Empowerment in Transformative Social Innovation Networks., European Planning Studies, 28:5, 955-977, https://doi.org/10.1080/09654313.2019.1578339
Avelino, F., Wittmayer, J., Pel, B., Weaver, P., Dumitru, A., Haxeltine, A., Kemp, R., Jorgensen, M.S., Bauler, T, Ruijsink, S., O´Riordan, T (2017). Transformative Social Innovation and (Dis)empowerment. Technological Forecasting and Social Change. June, 2017. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2017.05.002
Ballas, D., Dorling, D. (2013). The Geography of Happiness. En S. A. David, I. Boniwell & A. Conley. (Eds.). Oxford Handbook of Happiness. (465-481). Oxford University Press.
Borja, J., Carrión, F., Cortí, M. (2017). Ciudades resistentes, ciudades posibles. Barcelona, Editorial UOC.
Collado, S., Staats, H. (2016). Contact with Nature and Children's Restorative Experiences: an Eye to the Future. Frontiers in Psychology, 7, 1885.
Collado, S., Staats, H., Corraliza, J. A. (2013). Experiencing Nature in Children's Summer Camps: Affective, Cognitive and Behavioural Consequences. Journal of Environmental Psychology, 33, 37-44.
Corraliza, J. A., Collado, S. (2011). La naturaleza cercana como moderadora del estrés infantil. Psicothema, 221-226.
Corraliza, J. A., Collado, S., Bethelmy, L. (2012). Nature as a Moderator of Stress in Urban Children. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 38: 253-263.
Dumitru, A., Frantzeskaki, N., Collier, M. (2020). Identifying Principles for the Design of Robust Impact Evaluation Frameworks for Nature-based Solutions in cities. Environmental Policy and Science, 112: 106-117, https://doi.org/10.1016/j.envsci.2020.05.024
European Environment Agency (2020). Who benefits from nature in cities? Social inequalities in access to urban green and blue spaces across EurNaope
European Environment Agency (2021). Urban Sustainability in Europe: avenues for change https://www.eea.europa.eu/publications/urban-sustainability-in-europe-a…
European Environment Agency (2021). Urban Sustainability in Europe: learning from nexus analysis, https://www.eea.europa.eu/publications/urban-sustainability-in-europe-l…
European Environment Agency (2021). Urban Sustainability in Europe: opportunities for challenging times. Https://www.eea.europa.eu/publications/urban-sustainability-in-europe/urban-sus….
European Environment Agency (2021). Urban Sustainability in Europe: how can cities become sustainability. https://www.eea.europa.eu/themes/sustainability-transitions/urban-envir…
Faber Taylor, A., Kuo, F. E. (2011). Could Exposure to Everyday Green Spaces Help Treat ADHD? Evidence from Children’s Play Settings. Applied Psychology: Health and Well‐Being, 3(3), 281-303.
Frantzeskaki, N., McPhearson, T., Collier, M.J., Kendal, D., Bulkeley, H., Dumitru, A., Walsh, C., Noble, K., Van Vyk, E., Ordóñez, C., Oke, C., Pintér, L. (2019). Nature-Based Solutions for Urban Climate Change Adaptation: Linking Science, Policy and Practice Communities for Evidence-Based Decision-Making. BioScience, Volume 69, Issue 6, June 2019, Pages 455–466, https://doi.org/10.1093/biosci/biz042. The article was Editor´s choice, a very prestigious distinction for a journal with an impact factor of 5,38: https://academic.oup.com/bioscience/article/69/6/455/5492440.
Frumkin H., Bratman G.N., Breslow S.J., Cochran B., Kahn P.H. Jr, Lawler J.J., Levin P.S., Tandon P.S., Varanasi U., Wolf K.L., Wood S.A. (2017). Nature Contact and Human Health: A Research Agenda. Environ Health Perspect, ;125(7):075001. doi: 10.1289/EHP1663. PMID: 28796634; PMCID: PMC5744722.
Hough, M. (1998). Naturaleza y ciudad. Planificación urbana y procesos ecológicos. Barcelona, Gustavo Gil.
Ivanova, D., Vita, G., Wood, R., Lausselet, C., Dumitru, A., Krause, K., Macsinga, I., & Hertwich, E.G. (2018) Carbon Mitigation in Domains of High Consumer Lock-in. Global Environmental Change, 52 : 117-130. DOI: https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2018.06.006
Kuo, M. (2015). How Might Contact With Nature Promote Human Health? Promising mechanisms and a possible central pathway. Frontiers in Psychology. Aug 25;6:1093. doi: 10.3389/fpsyg.2015.01093. PMID: 26379564; PMCID: PMC4548093.
Lois González, R.C., González Pérez, J.M., Escudero Gómez, L.A. (2012). Los espacios urbanos. El estudio geográfico de la ciudad y la urbanización. Madrid, Biblioteca Nuova.
Longhurst, N., Avelino, F., Wittmayer, J., Weaver, P., Dumitru, A., Hielscher, S., Cipolla, C., Afonso, R., Kunze I., Elle, M. (2017). Experimenting with Alternative Economies: Four Emergent Counter-Narratives of Urban Economic Development. Current Opinion in Environmental Sustainability. 22, 1-6, http://dx.doi.org/10.1016/j.cosust.2017.04.006
Pel, B., Haxeltine, A., Avelino, F., Dumitru, A., Kemp, R., Bauler, T., Kunze, I., Dorland, J., Wittmayer, J., Søgaard Jørgensen, M. (2020) Towards a Theory of Transformative Social Innovation: A Relational Framework and 12 Propositions. Research Policy, 49 (8). https://doi.org/10.1016/j.respol.2020.104080
Ponce Herrero, G. (2006). La ciudad fragmentada. Nuevas formas de hábitat. Alicante, Servicio de Publicaciones Universitat d´Alacant.
Rockström, J., Steffen, W., Noone, K. (2009). A Safe Operating Space for Humanity. Nature 461, 472–475 (2009). https://doi.org/10.1038/461472a
Sierra Navarro, I. (2015). Ciudades para las personas. Escenarios de vida. Madrid, Diaz de Santos.
Stern, P.C. (2000). New Environmental Theories: Toward a Coherent Theory of Environmentally Significant Behavior, Journal of Social Issues, 56(3).
Stern, P. C., Dietz, T., Troy, D. A., Guagnano, G., Kalof, L. (1999). A Value-Belief-Norm Theory of Support for Social Movements: The Case of Environmentalism (1999). Huxley College on the Peninsulas Publications. 1. https://cedar.wwu.edu/hcop_facpubs/1
Van Aart, C. J., Michels, N., Sioen, I., De Decker, A., Bijnens, E. M., Janssen, B. G., Henaw, S. D. y Nawrot, T. S. (2018). Residential Landscape as a Predictor of Psychosocial Stress in The Life Course from Childhood to Adolescence. Environment international, 120: 456-463.
Van den Berg, A. E., Van den Berg, C. G. (2011). A Comparison of Children with ADHD in a Natural and Built Setting. Child: Care, Health and Development, 37(3), 430-439.
Verdaguer, C., Velázquez, I. (coordinadores de la versión española) (2008). Proyecto ECOCITY. Manual para el diseño de ecociudades. Libro II: La ecociudad: cómo hacerla realidad. Gea 21, SEPES, Bakeaz. https://www.gea21.com/archivo/proyecto-ecocity-manual-para-el-diseno-de….
Vita, G., Ivanova, D., Dumitru, A., García-Mira, R., Carrus, G., Stadler, K., Wood, R., Hertwich, E. G. (2020). Happier With Less? Members of European Environmental Grassroots Initiatives Reconcile Lower Carbon Footprints with Higher Life Satisfaction and Income Increases. Energy Research and Social Science, 60. https://doi.org/10.1016/j.erss.2019.101329
World Health Organization (2016). Green Spaces and Health: A Review f Evidence. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/345751/WHO-EURO-2016-3….
Escolma de páxinas web
BANCO MUNDIAL: https://www.bancomundial.org/es/topic/urbandevelopment/overview
CIUDAD Y TERRITORIO (CYTET). Estudios Territoriales: https://recyt.fecyt.es/index.php/CyTET/index
• Vol. 51, 2019: La Agenda Urbana Española
• Vol. 53, 2021: Vivienda, transformaciones urbanas y desigualdad socioespacial en las grandes ciudades españolas 2021
ESTRATEGIA ESPANOLA DE SOSTENIBILIDAD URBANA Y LOCAL: https://www.mitma.gob.es/recursos_mfom/comodin/recursos/eesulweb2011.pdf
HABITAT: http://habitat.aq.upm.es/
https://www.un.org/sustainabledeve lopment/es/
OBSERVATORIO DE LA SOSTENIBILIDAD: https://www.observatoriosostenibilidad.com/
Agencia Europea de Medio Ambiente: https://www.eea.europa.eu/data-and-maps/dashboards/urban-green-infrastr…
Proxectos europeos
Connecting Nature: www.connectingnature.eu
Proyecto SMARTEES: SMARTEES - Local Social Innovation for Energy Transitions: https://local-social-innovation.eu/
Proyecto 1,5 Degree Lifestyles 1,5 Degree Lifestyles: https://hotorcool.org/
BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA
Lehmann, S. (2010). The Principles of Green Urbanism. Transforming the City of Sustainability
Naredo, J. M. (1994). El funcionamiento de las ciudades y su incidencia en el territorio, Artículo en la revista Ciudad y Territorio/ Estudios territoriales nº 100-101. https://recyt.fecyt.es/index.php/CyTET/article/view/83944.
Sen, A. Capability and well-being. En Nussbaum y Sen (Eds) (1993). The Quality of Life, Wider Studies in Development Economies. Oxford, Clarendon Press.
Wheeler, S.M. (2004). Planning for Sustainability. Creative Livable, Equitable and Ecological Communities. Oxford and New York, Routledge.
COMPETENCIAS BÁSICAS
CB1. Posuír e comprender coñecementos que acheguen unha base ou oportunidade de ser orixinais no desenvolvemento e/o aplicación de ideas, a miúdo nun contexto de investigación.
CB2. Que o estudantado saiba aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade de resolución de problemas en contornas novas ou pouco coñecidos dentro de contextos máis amplos (ou multidisciplinais) relacionados coa súa área de estudo.
CB3. Que o estudantado sexa capaz de integrar coñecementos e enfrontarse á complexidade de formular xuízos a partir dunha información que, sendo incompleta ou limitada, inclúa reflexións sobre as responsabilidades sociais e éticas vinculadas á aplicación dos seus coñecementos e xuízos.
CB4. Que o estudantado saiba comunicar as súas conclusións – e os coñecementos e razóns últimas que as sustentan – a públicos especializados e non especializados dun modo claro e sen ambigüidades.
CB6. Posuír e comprender coñecementos que acheguen unha base ou oportunidade de ser orixinais no desenvolvemento e/o aplicación de ideas, a miúdo nun contexto de investigación.
CB7. Que os estudantes saiban aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade de resolución de problemas en contornas novas ou pouco coñecidos dentro de contextos máis amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo.
CB8. Que os estudantes sexan capaces de integrar coñecementos e enfrontarse á complexidade de formular xuízos a partir dunha información que, sendo incompleta ou limitada, inclúa reflexións sobre as responsabilidades sociais e éticas vinculadas á aplicación dos seus coñecementos e xuízos.
CB10. Que os estudantes posúan as habilidades de aprendizaxe que lles permitan continuar estudando dun modo que haberá de ser en gran medida autodirigido ou autónomo.
COMPETENCIAS XERAIS
CX1. Ser capaz de buscar e seleccionar a información útil necesaria para resolver problemas complexos, manexando con soltura as fontes bibliográficas do campo.
CX2. Elaborar adecuadamente e con certa orixinalidade composicións escritas ou argumentos motivados, redactar plans, proxectos de traballo e formular hipóteses razoables.
CX3. Adquirir coñecementos, ferramentas e recursos de alto nivel para cubrir as expectativas investigadoras e profesionais do estudantado e da sociedade no relativo ao estudo da Ordenación, Planificación e Xestión das cidades.
CX4. Manexar conceptos, métodos e ferramentas propias da investigación na análise urbanística para fins específicos.
CX5. Recoñecer a necesidade de desenvolver unha propia perspectiva crítica cos diversos procesos que poden xerar impactos negativos no espazo urbano.
COMPETENCIAS TRANSVERSAIS
CT1. Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, nas linguas oficiais tanto de Portugal como da comunidade autónoma de Galicia.
CT3. Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía respectuosa coa cultura democrática, os dereitos humanos e a perspectiva de xénero.
CT4. Desenvolver a capacidade de traballar en equipos interdisciplinaIs ou transdisciplinais, para ofrecer propostas que contribúan a un desenvolvemento sostible ambiental, económico, político e social.
CT6. Ter a capacidade de xestionar tempos e recursos: desenvolver plans, priorizar actividades, identificar as críticas, establecer prazos e cumprilos.
COMPETENCIAS ESPECIFICAS
CE2.1. Intervir na análise global do desenvolvemento social das cidades.
CE2.2. Propoñer medidas de diagnóstico de situacións e establecemento de plans e propostas de intervención para alcanzar as metas sociais.
Durante as clases expositivas (seminarios), o profesorado adoptará un método expositivo para explicar os contidos da materia co obxectivo de facilitar un conxunto de información con alcance concreto.
Durante as clases prácticas, a metodoloxía docente baséase nunha aprendizaxe baseada en problemas ou estudo de casos, por tanto, exporase ao alumnado un escenario de traballo, real ou ficticio, que presenta unha determinada problemática. O alumnado debe aplicar os coñecementos teórico-prácticos da materia para buscar unha solución á cuestión ou cuestións expostas.
Ademais, o profesorado atenderá ao alumnado en sesións de titorías individualizadas e/o en grupo dedicadas á orientación no estudo e a resolución de dúbidas sobre os contidos e traballos da materia
A avaliación para a primeira e a segunda oportunidade desagrégase en tres compoñentes obrigatorios:
• Exame final: na data do exame, o alumnado presentará o proxecto de intervención final da materia. Computa o 60% da nota final.
• Avaliación continua das actividades prácticas interactivas presenciais, que serán de tipo individual e/o grupal. Computa o 30% da nota final.
• Seguimento continuado: neste compoñente avaliarase a participación activa do alumnado nas actividades e os debates de clase. Computa o 10% da nota final.
Todas as actividades serán entregadas a través do Campus Virtual.
Se a media non resulta nunha cualificación por encima de 5, fai falta afrontar a segunda oportunidade de avaliación. Para o alumnado con dispensa académica concedida ou repetidor, requiriranse entregas equivalentes ás do alumnado sen dispensa e non repetidor, e o exame será obrigatorio.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación canto indicado na “Normativa de avaliación do rendemento académico dous estudantes e de revisión de cualificacións” da USC.
A materia ten unha carga de traballo persoal de 125 horas (5 ECTS), entre clases presenciais (seminarios, clases interactivas, etc.) e actividades non presenciais (lecturas, realización de traballos, etc.).
• Dedicar de forma continua ao longo do curso un tempo de estudo acomodado aos contidos.
• Para dúbidas sobre a materia, contactar co equipo docente para solicitar titorías.
• Manter unha perspectiva crítica durante o estudo da materia.
• Revisar o Campus Virtual para estar ao día co material e as tarefas asignadas.
• Entregar as tarefas en tempo e forma a través do Campus Virtual.
Jose Balsa Barreiro
Coordinador/a- Departamento
- Xeografía
- Área
- Xeografía Física
- Correo electrónico
- jose.balsa.barreiro [at] usc.es
- Categoría
- Investigador/a: Ramón y Cajal