Créditos ECTS Créditos ECTS: 4
Horas ECTS Criterios/Memorias Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 45 Clase Interactiva: 7 Total: 55
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Campus Sur
Áreas: Centro Superior de Hostalería
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
• Coñecer o turismo enogastronómico en canto á súa orixe, definición, desenvolvemento e tendencia.
• Entender o perfil do demandante de turismo enogastronómico: datos sociodemográficos, aspectos que motivan a elección do destino, estancia e gasto medios, actividades que realizan, elección dos establecementos, valoración dos aspectos relacionados coa restauración e o aloxamento, avaliación e recomendación da viaxe.
• Comprender a estreita relación do desenvolvemento turístico dun territorio coa cultura e identidade local e a calidade dos seus produtos agroalimentarios.
• Identificar os principais recursos turísticos relacionados coa gastronomía e o viño.
• Describir as características e obxectivos dos principais produtos turísticos relacionados coa gastronomía e o viño.
• Estruturar o proceso que se require para o desenvolvemento dun destino enogastronómico no que se teña en conta tradición e innovación, calidade, sustentabilidade e cooperación de todos os sectores involucrados.
• Precisar as competencias, adicación e enfoque do traballo dos diferentes operadores do turismo enogastronómico.
• Deseñar os obxectivos, itinerario, planificación e organización dunha experiencia enogastronómica en función dun determinado perfil de viaxeiro, analizando a oferta, servizos e preferencias da demanda.
1. Coñecemento do concepto Turismo Enogastronómico
2. Perfil do Enoturista e Turista Gastronómico Nacional e Internacional
3. Patrimonio Cultural, Recursos e Produtos Turísticos no Turismo Gastronómico. Territorio, Produtos Gastronómicos, Marcas de Protección, Mercados, Establecementos Hostaleiros, Festas Gastronómicas e Rutas Gastronómicas
4. Patrimonio Cultural, Recursos e Produtos Turísticos no Enoturismo. Territorio, Produtos Enolóxicos, Marcas de Protección, Museos do Viño, Festas do Viño e Rutas do Viño
5. Desenvolvemento dun Destino Enogastronómico
6. Empresas de Xestión do Turismo Enogastronómico
7. Deseño dunha Experiencia Enogastronómica
o Bibliografía básica
O alumnado terá acceso aos contidos da materia desde o campus virtual do CSHG; é esencial que accedan habitualmente, pois é nesta plataforma onde se comparten materiais didácticos e organización da materia.
• Alonso-Sobrado, D. y Sanz Marcos, P. 2020. “Gastronomic cultural identity: Analysis of online communication of gastronomic tourism products”. Journal of Tourism and Heritage Research, 3(2), 384–412.
• Asociación Española de Ciudades del Vino (ACEVIN). 2023. “Informe de Rutas del Vino de España 2023”. ACEVIN.
• Asociación Española de Ciudades del Vino (ACEVIN). 2024. “Informe de visitas a bodegas y museos del vino 2023”.
• Cerezo, A. 2019. “Introducción al turismo y la gastronomía”. Universidad de Málaga.
• Croce, E. y Perri, G. 2019. “Turismo enogastronómico: Integrando comida, viajes y terroir”. Editorial Acribia.
• González Santa Cruz, F. 2016. “Rutas Gastronómicas y Desarrollo local: un ensayo de conceptualización en Cataluña”. PASOS. Revista de Turismo y Patrimonio Cultural, 14(5), 1187-1198.
• Jiang, X. (2012). El diseño de la experiencia del turismo gastronómico en Bilbao. Investigaciones Turísticas, 3, 105–119
• Leal Londoño, M. del P., Vázquez-Medina, J. A., & Medina, F. X. 2018. “Gastronomy and tourism: Blending local essence and global logic”. Anthropology of Food, (13).
• Montecinos Torres, A. 2025. “Planificación de destinos de turismo gastronómico sostenible”. Editorial Tirant lo Blanch.
• Ministerio de Industria, Comercio y Turismo. 2022. “Plan Turístico Nacional de Enogastronomía 2022-2023”.
• Nistor, E.-L. y Dezsi, S. 2022. “An insight into gastronomic tourism through the literature published between 2012 and 2022”. Sustainability, 14(24), 16954.
• Nistoreanu, B. G. 2018. “Gastronomic tourism—Stages and evolution”. Proceedings of the International Conference on Business Excellence, 12(1), 711–717.
• Sernatur. 2018. “Manual para el diseño de experiencias turísticas”.
o Bibliografía complementaria
Outros recursos online:
• https://www.unwto.org/es/gastronomia-turismo-enologico
Organización Mundial del Turismo (OMT). (2021). Gastronomía y turismo enológico.
• https://elpais.com/gastronomia/2025-01-13/la-gastronomia-espanola-entre…
KPMG & Real Academia de Gastronomía. (2025). Gastronomía española: Impacto y tendencias de un ecosistema clave para la economía.
Películas recomendadas:
• La sombra del nogal de Manuel García Gil. España. 2025
• Mugaritz. Sin pan ni postre de Paco Plaza. España. 2024
• Nuestra vida en la Borgoña (Ce qui nous lie) de Cédric Klapisch. Francia. 2017
• Blood into Wine de Ryan Page y Christopher Pomerenke. EE. UU. 2010
• El camino del vino de Nicolás Carreras. Argentina / España. 2010
• Ratatouille de Brad Bird. Estados Unidos. 2007
• Un buen año de Ridley Scott. Reino Unido / EE. UU. 2006
• Deliciosa Martha de Sandra Nettelbeck. Alemania. 2001
• Como agua para chocolate de Alfonso Arau. Méjico. 1992
• El festín de Babette de Gabriel Axel. Dinamarca. 1987
o Básicas e Xerais
B1.► Que os estudantes demostrasen posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parte da base da educación secundaria xeral e adóitase atopar a un nivel que, aínda que se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda do seu campo de estudo (a xestión e dirección de empresas hostaleiras).
B2.► Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo (ámbito das empresas hostaleiras).
B3.► Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes, de índole social, científica ou ética (normalmente no seu campo de estudo).
B4.► Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, metodoloxías, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado, tanto mediante comunicación oral como escrita no seu ámbito de estudo.
B5.► Que os estudantes desenvolvesen aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grao de autonomía en todo tipo de contextos.
G1.► Formar profesionais que sexan capaces de desempeñar tarefas de xestión e dirección nas organizacións empresariais hostaleiras, desenvolvendo habilidades de liderado, cunha clara orientación de servizo ao cliente, alta capacidade de adaptación permanente e innovación e orientación a resultados nas diferentes áreas do sector, favorecendo o desenvolvemento sostible e respectando a diversidade e multiculturalidade: Organizar e analizar a información, identificar oportunidades, definir obxectivos e estratexias, planificar, deseñar e asignar recursos, dirixir e motivar persoas, resolver problemas e tomar decisións, alcanzar obxectivos e avaliar resultados.
o Transversais
T1-Capacidade de xestión da información, análise e síntese
T2-Capacidade de organización e planificación
T4-Coñecementos de informática e TIC relativos ao ámbito de estudo
T5-Resolución de problemas e toma de decisións
T6-Traballo en equipo
T9- Recoñecemento á diversidade e á multiculturalidade
T11-Aprendizaxe autónoma permanente e adaptación a novas situacións
T13- Iniciativa, espírito emprendedor, resiliencia e orientación ao logro
T14-Motivación pola mellora continua da calidade e a sustentabilidade ambiental
T17- Capacidade para poñer en práctica os coñecementos con perspectiva social e de crecemento
AV1- Vocación de servizo e espírito de colaboración
AV3- Respecto, tolerancia e responsabilidade persoal e profesional
AV4- Autoconfianza e seguridade
o Específicas
E1-Comprender os principios do Turismo e analizar a súa dimensión económica, así como o seu carácter dinámico e evolutivo.
E2- Recoñecer as principais estruturas político-administrativas turísticas e os principais axentes turísticos, nos que se enmarca a actividade hostaleira
E4-Ter unha marcada orientación de servizo ao cliente
E16-Comprender o funcionamiento dos destinos, estruturas turísticas e os seus sectores empresariais no ámbito mundial
E17-Traballar en entornos socioculturais diferentes vinculados coa actividade hostaleira
E19- Comprender a importancia da sustentabilidade, tanto a nivel económico, social e ambiental, contribuíndo ao desenvolvemento sostible no ámbito gastronómico e hostaleiro
E20- Identificar, investigar e avaliar problemas, xerar novas ideas e conceptos de maneira creativa e aplicar solucións ao deseño e definición de propostas innovadoras no ámbito gastronómico e hostaleiro.
1. Clases maxistrais participativas: explicaranse os epígrafes dos diferentes temas, apoiados por esquemas, fotografías e gráficos proxectados na lousa electrónica; nalgúns apartados proxectaranse vídeos. Para fomentar a participación do alumno nas clases, utilizarase como recurso a pregunta. Formularanse, sobre todo, preguntas que requiran relacionar os coñecementos (comprender), que requiran aplicación (solucionar) e que fomenten a análise (razoar). Por suposto, o alumno poderá preguntar e facer comentarios sobre os aspectos que considere oportuno.
2. Traballo autónomo: tempo de traballo do alumno, para poder estudar e elaborar as tarefas previstas, tanto individualmente como en grupo. Tratará de asimilar os coñecementos e adquirir as competencias, a través do estudo dos contidos, reforzado cunha procura activa de información e coa repetición, nas súas horas de traballo persoal. Será primordial a utilización dos recursos recomendados no campus virtual.
3. Traballo cooperativo: a través do traballo en equipo potenciaranse competencias xenéricas e vinculadas a actitudes, ademais de reforzar a comunicación interpersoal e a expresión oral en público. Os alumnos, en grupos, desenvolverán un traballo cooperativo que consistirá no deseño dunha experiencia de Turismo Enogastronómico no que se incluirá un itinerario, coa súa planificación e organización que, por quendas e en presenza dos seus compañeiros, expoñerán en clase.
4. Visitas: realizaranse visitas ou recibirase no centro a algunha empresa de xestión e desenvolvemento, universidades e centros públicos da comunidade, relevantes para o Turismo Enogastronómico.
O sistema de avaliación terá en conta todas las actividades realizadas polo alumnado que se indiquen a continuación, en cada unha das oportunidades para superar a materia. O alumnado que non supere a materia na primeira oportunidade terá dereito a unha segunda oportunidade, que será a que figure no expediente académico no caso de que a cualificación alcanzada fose superior.
o Primeira oportunidade ordinaria:
O principal obxectivo que se persegue coa avaliación é dar a oportunidade ao alumno de demostrar que adquiriu os coñecementos e as habilidades necesarias para desenvolver as competencias programadas para a materia.
Os métodos que se utilizarán serán os exames, traballos e actividades, onde se avaliará a adquisición das competencias; o curso comprende a realización de diversas tarefas e a suma de todas constitúe a nota da avaliación continua. A nota final virá da suma das dúas partes, teórica e práctica:
Parte práctica (40%):
• Deseño dunha Experiencia Enogastronómica (10%)
• Desenvolvemento dun Destino Enogastronómico (30%)
Parte teórica (60%):
• 1º Examen teórico (30%)
• 2º Examen teórico (30%)
A materia será avaliada ao longo do curso a través dun proceso de avaliación continua, o que permitirá superala sen ter que presentarse obrigatoriamente a un exame final. Estarán exentos de realizar exame final os alumnos que teñan como mínimo un 5, a condición de que as notas en cada unha das partes, teórica e práctica sexan ≥ 4.
Os alumnos que tendo unha media superior a 5 pero a parte teórica cunha cualificación inferior a 4 realizarán un exame final sobre os temas tratados nas clases maxistrais. Os alumnos que tendo unha media superior a 5 pero a parte práctica cunha cualificación inferior a 4 realizarán un traballo sobre un tema tratado nas clases prácticas.
Os alumnos que obteñan unha cualificación media inferior a 5 realizarán o exame final e/o o traballo, sempre que as notas da parte teórica e/ou práctica sexan inferiores a 5, tendo que ser avaliados unicamente da parte suspensa.
En caso de ter que realizar exame final e/ou traballo, a cualificación final será: 60% nota de avaliación continua+ 40% nota exame final e/ou traballo.
No CSHG a asistencia a clase é obrigatoria e parte importante da formación do alumnado, tanto en habilidades individuais como no traballo en equipo. Polo que as ausencias repetidas ás actividades presenciais, ademais de influír negativamente na calidade das clases prácticas, mingua a aprendizaxe do resto de compañeiras/os que conforman o grupo de traballo. Polo tanto, afectarán á cualificación da materia, do seguinte modo:
• Cómputo total de horas presenciais (55 horas): 30% de ausencias e penalización de -1 punto (17 horas); 60% de ausencias e penalización de -2 puntos (33 horas).
o Segunda oportunidade extraordinaria e convocatorias posteriores:
Os alumnos que deban superar a materia en 2ª oportunidade e sucesivas convocatorias serán avaliados mediante un exame teórico, no que se poderá preguntar sobre calquera aspecto avaliado na 1ª oportunidade. Para superalo deberán obter como mínimo 5 puntos.
As actividades formativas e a súa dedicación en horas serán as seguintes:
• Clases maxistrais-expositivas (38 horas), clases prácticas (5 horas), prácticas externas (4 horas), exposición de traballos (3 horas), titorías e avaliación (5 horas) e traballo autónomo do estudante (65 horas).
Requírese a adquisición de competencias das materias:
Fundamentos e Recursos en Procesos de Elaboración de Bebidas e Cata (1º curso), Marketing Hostaleiro e Gastronómico (2º curso), Materias primas e procesos de transformación (2º curso), Gastronomía e Identidade Territorial (3º curso), Xestión e Organización de Empresas Gastronómicas (3º curso).
Recoméndase:
Manexo de programas e arquivos “Word”, “Excel”, “Power Point” e “Prezi”, especialmente interesante para o estudo, elaboración de traballos e preparación de presentacións.
Correcta comunicación oral e, sobre todo, escrita, de especial relevancia para a elaboración e defensa dos traballos propostos.
Nuria Cid Álvarez
Coordinador/a- Departamento
- Campus Sur
- Área
- Centro Superior de Hostalería
- Correo electrónico
- nuria.cid.alvarez [at] usc.es
- Categoría
- Non Aplicable