Créditos ECTS Créditos ECTS: 3
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 51 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 9 Clase Interactiva: 12 Total: 75
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Máster RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Departamento externo vinculado ás titulacións, Historia
Áreas: Área externa M.U en Arqueoloxía e Ciencias da Antigüidade (3ª ed), Prehistoria
Centro Facultade de Xeografía e Historia
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
Explorar a importancia da linguaxe antropolóxica e da información etnográfica co obxecto de interpretar os restos arqueolóxicos na súa dimensión cultural máis ampla.
Usar axeitadamente a analoxía como un sistema de referencia para o deseño de protocolos analíticos e a formulación de modelos teóricos e hipóteses para a identificación e interpretación da evidencia arqueolóxica.
Ilustrar sobre as posibilidades da arqueoloxía experimental no estudo dos procesos tecnolóxicos e na inferencia arqueolóxica, así como na didáctica e socialización do coñecemento xerado pola investigación arqueolóxica.
Incorporar a experimentación dos procesos mediante a experiencia baseada na aprendizaxe activa.
Profundar no recoñecemento da arqueoloxía como unha ciencia multidisciplinar.
Concienciar da necesaria relación interdisciplinaria e dialóxica que a arqueoloxía experimental e a etnoarqueoloxía manteñen coa difusión do coñecemento arqueolóxico e a creación dunha conciencia crítica sobre o valor do patrimonio e o seu uso social.
Etnoarqueoloxía: Introdución, conceptos e métodos.
Modelos etnoarqueolóxicos para a interpretación arqueolóxica: estratexias de subsistencia, patróns de asentamento, organización do espazo, tecnoloxía e organización social.
Arqueoloxía experimental: Introdución, conceptos e métodos.
A Arqueoloxía experimental como medio de divulgación socio-cultural e económico.
A Arqueoloxía experimental como medio para o desenrolo das investigacións: tecnoloxía lítica, estudos de funcionalidade, zooarqueoloxía, cerámica, procesos de formación de xacementos e distribución espacial.
Aguilar, H. Á., Oliver, A. G. A., Vicente, H. C., Arceiz, A. B., & Sobrino, A. R. 2017. Lo hice y lo aprendí: propuestas para una didáctica experiencial de la arqueología. Revista Otarq: Otras arqueologías, (2), 379-398.
Aixa Vidal y Jaime García Roselló 2009. Dime cómo lo haces: una visión etnoarqueológica de las estrategias de aprendizaje de alafarería tradicional. En Arqueoweb. Revista sobre Arqueología en internet, 12.
Baena Preysler, J., 1998. Tecnología Lítica Experimental: Introducción a la talla de utillaje prehistórico, British Archaeological Reports International Series S721, Archaeopress, Oxford.
Baena, J. y Terradas X. 2005. Por qué experimentar en Arqueología. Actas del Curso de Verano de Reinosa. Cantabria 2004.
Binford, L. 1991. En busca del pasado. Crítica. Barcelona.
Binford, L. 1978. Nunamiut Ethnoarchaeology. Academic Press. New York.
Binford, L. 1978. Dimensional analysis of behavior and site structure: learning from an Eskimo hunting stand. American Antiquity, 43(3): 330-361.
Binford, L. 1980. Willow Smoke and Dogs’ Tails: Hunter-Gatherer Settlement Systems and Archaeological Site Formation. American Antiquity, 45: 4-20.
Cuartero Monteagudo, F.,Baena Preysler, J. 2012. Acción y ficción: la arqueología experimental en el siglo XXI.
Courtenay, L. A., Yravedra, J., Mate-González, M. Á., Aramendi, J., & González-Aguilera, D. 2019. 3D analysis of cut marks using a new geometric morphometric methodological approach. Archaeological and Anthropological Sciences, 11, 651-665.
Diez, J.C., Nastri, J. (EDS.) 2012. Cómo sobrevivir con dos piedras y un cerebro. Manual Práctico de Arqueología Experimental. Diario de los yacimientos de las Sierra de Atapuerca. Burgos.
Ferguson, J. R. (Ed.). 2010. Designing experimental research in archaeology: examining technology through production and use. University Press of Colorado.
García-Escárzaga, A. 2020. Paleoclima y aprovechamiento de recursos costeros durante el Mesolítico en la región cantábrica (N de Iberia). Oxford: BAR publishing.
Gibaja, J. F., Mozota, M., Remolins, G., Nieto, A., Oms, X., Higuera, S., Guzmán, V., Cubas, M., González, A., Mazzucco, N., Palma, O., & Valenzuela, S. 2019. La divulgación científica en prehistoria llevada a personas con discapacidad intelectual: una experiencia particular. Pyrenae, 50(2), 151-167.
González Ruibal, A. 2003. La experiencia del otro. Una introducción a la Etnoarqueología. Akal. Madrid.
Hamilakis, Y. 2015. Arqueología y los sentidos: Experiencia, memoria y afecto. Madrid JAS Arqueología Editorial
Harper, C. S., Macdonald, F. V., & Braun, K. L. 2017. Lipid Residue Analysis of Archaeological Pottery: An Introductory Laboratory Experiment in Archaeological Chemistry. Journal of Chemical Education, 94(9), 1309-1313.
Keeley, L. H. 1980. Experimental determination of stone tool uses: a microwear analysis. University of Chicago press.
Kelly, R.L. 1983. Hunter-gatherer mobility strategies. Journal of Anthropological Research, 39(3): 277-306.
Kelly RL. 2013. The lifeways of hunter-gatherers: the foraging spectrum. Second edition. Cambridge: Cambridge University Press.
Lemonnier, P: Elements for Anthropology of technology. University of Michigan, 1992 Keen Jake. 1996 A Teacher's Guide to Ancient Technology London : English Heritage
Moclán, A., Domínguez-Rodrigo, M., & Yravedra, J. 2019. Classifying agency in bone breakage: an experimental analysis of fracture planes to differentiate between hominin and carnivore dynamic and static loading using machine learning (ML) algorithms. Archaeological and Anthropological Sciences, 11, 4663-4680.
Morgado, A., Baena Preysler, J., García González, D., 2011. La investigación experimental aplicada a la arqueología, Universidad de Granada, Granada.
David, N., y Kramer, C. 2001. Ethnoarchaeology in Action. Cambridge University Press, Cambridge.
Outram, A. K. 2008. Introduction to experimental archaeology. World Archaeology, 40(1), 1-6.
Paardekooper, R. P. 2012. The Value of an Archaeological Open-Air Museum is in its use. Understanding Archaeological Open-Air Museums and their Visitors. Leiden: Sidestone Press.
Ronald Cancino, S.; Hector morales 1995. Elementos para una antropología de la tecnología. II Congreso Chileno de Antropología. Colegio de Antropólogos de Chile A.G, Valivia.
Rowlands and P Spyer (eds). Handbook of material culture (London), 43-59.
Urquijo, J. G., & Ibañez Estevez, J. J. 1994. Metodología de análisis funcional de instrumentos tallados en sílex. Cuadernos de arqueología de Deusto, (14).
Vázquez Varela, J. M. 2004. Culturas distintas, tiempos diferentes y soluciones parecidas. Ensayos de Etnoarqueología. Diputación Provincial de Pontevedra.
VVAA. 2006. Etnoarqueología de la Prehistoria: más allá de la analogía. Treballs d`Etnoarqueología. 6. VVAA. Arqueología experimental. Revista ïber. Núm.057 - Julio, Agosto, Septiembre 2008
Yellen, J.E. 1977. Archaeological Approaches to the Present. New York: Academic Press.
Recursos online
• Experimenta. Asociación española de arqueología experimental http://www.asociacionexperimenta.com/arqueologia
• Boletín de Arqueología Experimental (BAEx) de la Universidad Autónoma. https://revistas.uam.es/index.php/arqexp
• Exchange on Archaeological Research http://www.exarc.net
• EXARC Experimental Archaeology Collection: http://core.tdar.org/collection/60199/exarc-experimental-archaeology-co…
• Archaeofox. Exploring the World Through the Past https://archaeofox.com/
• Breaking the Mould
https://www.breaking-the-mould.com/btm-01/en/project.php
• The Lejre Centre
http://www.sagnlandet.dk/en/
• Web Asociación de Herreros, Consejo del Hierro [accessed 14 February 2014]. http://www.consejodelhierro.es/index2.php
Lothene Experimental Archaeology http://www.lothene.demon.co.uk/ University of Oslo, Stone Age Reference Collection http://www.hf.uio.no/iakh/forskning/sarc/iakh/lithic/EXPARCH/exparch.ht…
Learn NC resources for teaching archaeology http://www.learnnc.org/lp/tags/?tag=comprehension
Adquirir as nocións teóricas e metodolóxicas básicas da etnoarqueoloxía e a arqueoloxía experimental.
Coñecer as aportacións destas disciplinas á formulación de modelos de referencia para a interpretación do rexistro arqueolóxico.
Adquirir as competencias para o desenrolo dun programa etnoarqueolóxico e experimental integral e no seu protocolo, dende o seu plantexamento ata a súa avaliación.
Desenrolar habilidades de planificación e traballo en equipo.
Adquirir coñecementos que poidan ser transferibles no futuro profesional do alumnado en diferentes campos, dende a investigación arqueolóxica á xestión do patrimonio ou a comunicación do coñecemento mediante a divulgación.
Enlace: https://www.usc.es/posgrao/muarqueo/pdf/1%204%20edicion_Memoria%20forma… (pp. 36-37).
Expositivas: exposición dos contidos
Interactivas:
Traballarase o deseño e protocolado de proxectos de etnoarqueoloxía e de proxectos en arqueoloxía experimental, cara á preparación dun traballo etnoexperimental:
Os proxectos etnoexperimentais faranse en grupos formais de traballo colaborativo dun máximo de 3 alumnos/as, deixando claro cal é a función e a temática de cada membro. Acordarase en titoría a temática e rol determinado dentro do proceso. A presentación do proxecto poderase facer en soporte audiovisual ou en Pdf. Establecerase unha data intermedia para realizaar un seguimento e revisión dos avances, anterior á data de entrega final. O traballo deberá constar das seguintes partes:
1. Punto de partida. Estado da cuestión
2. Construcción da Hipótese de Partida ou presentación da proposta verificable a través da etnoexperimentación. Obxectivos.
3. Boceto do diseño da experiencia (selección dos materiais, proposta de traballo, etc.). Non é obligatorio desenrolalo.
4. Indicación dos sistemas de observación, rexistro e medición da experiencia
5. Contraste ou resolución
6. Aplicabilidade derivada do protocolo
7. Referencias bibliográficas
A docencia é de carácter presencial, e utilizarase a aula virtual como marco de desenvolvemento da materia, colgándose materiais útiles ao alumnado. Canto ás horas das prácticas de campo, no caso de non poder desenvolverse, destinaríanse a ampliar os coñecementos dos seminarios e as prácticas xa deseñados. A este respecto, como complemento ós contidos teóricos e prácticos impartidos polo persoal docente a cargo da materia, contarase na medida do posible coa colaboración de expertas/os en diferentes disciplinas para que ofrezan charlas específicas e especializadas sobre casos de estudio etnoarqueolóxicos e/ou experimentais.
Celebrarase unha xornada etnoexperimental, nun lugar a determinar, para o desenrolo e exposición dos exercicios académicos. En caso de non dispoñer de orzamento específico, o alumnado farase cargo dos materiais precisos para o seu exercicio. De ser posible, a práctica prevista terá lugar no espazo de arqueoloxía experimental do Parque Arqueolóxico da Arte Rupestre de Campo Lameiro (A Lagoa-Pontevedra). Ademais, realizarase unha visita á exposición e á área arqueolóxica que implica a compra de entradas.
Avaliación continua mediante:
-Seguimento do traballo do alumnado e participación activa nos seminarios: 30% da nota.
-Traballo colaborativo da materia (os integrantes de cada grupo recibirán a mesma nota): 70% da nota
Data límite de entrega: o da oficial prescrita para o exame.
Convocatoria de segunda oportunidade: Un traballo (70%) con iguais características que na primeira oportunidade) e un dossier dos contidos traballados na aula (30%).
Data límite de entrega: o da oficial prescrita para o exame.
En caso de dispensa oficial, o/a alumno/a fará un exame da materia (70% de la nota) e un traballo etnoexperimental que equivalerá as clases interactivas (30% de la nota). O exame e o traballo deberán ser acordados co persoal docente, a inicios do cuatrimestre.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na "Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións"". En caso de fraude académica, tal e como se define no artigo 42 do Regulamento polo que se establecen as normas de convivencia da Universidade de Santiago de Compostela e de conformidade co disposto no artigo 11. g) da Lei de convivencia universitaria, aplicaranse as sancións previstas pola normativa. Entre os comportamentos premeditados tendentes a falsear os resultados dun exame ou traballo inclúense o plaxio e o emprego non consentido de ferramentas de Intelixencia Artificial.
Actividades presenciais do alumno:
• Actividades docentes de carácter expositivo: 9 horas.
• Actividades de docencia interactiva de laboratorio: 6 horas.
• Actividades de docencia interactiva de seminario: 6 horas.
• Titorías : 3 horas.
• Subtotal: 24 horas. Traballo persoal
• Estudo autónomo: 10
• Lecturas recomendadas: 12
• Preparación de presentacións, debates, etc: 3
• Outras tarefas asignadas polo profesor: 25 Total: 50
É recomendable o manexo funcional dalgunha das principais linguas estranxeiras. O/A estudante debe coñecer o manexo básico de paquetes ofimáticos xenerais, por exemplo, Libre Office ou Microsoft Office. Así mesmo, o estudante debe saber manexar programas colaborativos estándares.
A asignatura é compartida entre a USC e a Uvigo, polo que o alumnado deberá estar dado de alta nas plataformas correspondentes ao emprego da materia virtual e a aula de teledocencia.
Lingua en que se imparte: galego e castelán.
José Ramón Rabuñal Gayo
Coordinador/a- Departamento
- Historia
- Área
- Prehistoria
- Correo electrónico
- joseramon.rabunal [at] usc.es
- Categoría
- Investigador/a: Programa Juan de la Cierva
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 12:30-14:00 | Grupo /CLE_01 | Galego | Aula 15 |
| 04.06.2025 09:00-11:30 | Grupo /CLE_01 | Aula 15 |
| 01.07.2025 09:00-11:30 | Grupo /CLE_01 | Aula 15 |