JUST IA: cando a intelixencia artificial abre a porta a unha Xustiza máis accesible

Nun mundo onde resolver unha dúbida legal pode significar semanas de espera ou un gasto inasumible, xorde JUST IA, un proxecto que aposta por achegar o coñecemento xurídico a calquera persoa con só uns clics. Faino co apoio da intelixencia artificial, non para substituír o labor dos profesionais do Dereito, senón para facer máis comprensible, rápido e accesible o primeiro contacto coa xustiza.

Esta iniciativa, ideada polo estudante Javier Alejandro Larrea, acaba de ser recoñecida como finalista do Programa Explorer do Campus Terra, a iniciativa de apoio ao emprendemento novo promovida por Santander Universidades e coordinada polo Centro Internacional Santander Emprendemento (CISE), coa colaboración da Universidade de Santiago de Compostela e a Consellería de Promoción do Emprego e Igualdade.

Unha idea nada da necesidade

A inspiración de JUST IA naceu dunha observación cotiá: demasiadas persoas quedan sen resolver dúbidas legais por falta de recursos ou de acceso a un avogado. «Ás veces hai que esperar días ou mesmo semanas, ou simplemente non se pode pagar», explica Larrea. 

«Entón propúxenme crear unha ferramenta que poida dar respostas claras, personalizadas e fiables a preguntas frecuentes en temas legais básicos, como trámites administrativos, reclamacións, axudas sociais, protección de datos ou dereitos do consumidor».

A filosofía é clara: JUST IA non pretende substituír ao profesional xurídico, senón ofrecer unha primeira orientación fiable que permita aos cidadáns gañar tempo e claridade, ademais de facilitar que os avogados poidan centrarse no verdadeiramente complexo ou estratéxico.

Beneficios para cidadáns e profesionais

O impacto desta ferramenta albíscase en dúas direccións. Para os cidadáns, JUST IA promete un acceso máis fácil e alcanzable á xustiza, evitando barreiras económicas e temporais. «Permite aforrar tempo, reducir gastos e acceder máis facilmente á xustiza», apunta o seu creador.

Para os profesionais do Dereito, a plataforma perfílase como un aliado valioso. Pode automatizar consultas repetitivas ou tarefas de documentación, liberando espazo para abordar casos que requiren maior análise, empatía e estratexia. Ademais, contribúe a que os procedementos sexan máis transparentes e comprensibles, un aspecto clave nun sistema xurídico a miúdo percibido como complexo e distante.

Retos éticos e técnicos

Como todo proxecto innovador, JUST IA tamén afronta desafíos. No plano ético, Larrea recoñece a responsabilidade de garantir que a información ofrecida sexa sempre precisa e axustada a dereito. «O principal reto ético é asegurarse de que a información sexa sempre responsable. Hai que evitar erros que poidan causar prexuízos ou confusións», afirma.

Outro punto crítico é a xestión de datos persoais, especialmente sensibles no ámbito xurídico. Protexer a privacidade dos usuarios é unha prioridade incuestionable.

No técnico, o reto consiste en adaptar a intelixencia artificial a unha linguaxe tan especializada como o xurídico sen perder claridade. «A clave é atopar o equilibrio entre precisión legal e linguaxe accesible, evitando automatismos baleiros ou respostas xenéricas», engade Larrea.

O impulso do Programa Explorer

O recoñecemento no Programa Explorer do Campus Terra marcou un antes e un despois para o proxecto. Esta iniciativa busca apoiar a mozos emprendedores na validación e desenvolvemento das súas ideas.

«Foi unha experiencia moi importante porque me deu ferramentas, contactos e motivación para avanzar nunha idea que antes só tiña na cabeza», confesa Larrea. O programa permitiulle aterrar o concepto, poñerlle nome, definir o seu enfoque e comezar a pensar na súa aplicación real.

«Tamén me fixo sentir que non estou só, que hai outros mozos emprendendo desde o social ou o tecnolóxico, e iso anima moito».

Un futuro con xustiza máis próxima

Detrás de JUST IA está Javier Alejandro Larrea, estudante na Universidade de Santiago de Compostela, que actualmente traballa na homologación da súa carreira de Dereito cursada en Cuba para exercer en España. A súa traxectoria reflicte tanto a perseveranza persoal como o compromiso social que dá vida a este proxecto.

JUST IA é máis que unha ferramenta dixital: é un recordatorio de que a tecnoloxía pode ser unha ponte cara á igualdade. Unha proposta que combina innovación e sensibilidade social, demostrando que a Xustiza non debe ser un privilexio, senón un dereito accesible para todos.